به گزارش ایران اکونومیست، یکی از بهترین اخبار حوزه آب در روزهای اخیر، تحقق وعده دولت سیزدهم مبنی بر تکمیل تونل انتقال آب از سد کانی‌سیب به دریاچه ارومیه و برداشتن یک گام رو به جلو به سوی زنده‌سازی مهمترین دریاچه در شمال غرب کشور بود که به دست نیروهای متخصص ایرانی ساخته و بهره‌برداری شد.
بر اساس به روزترین اطلاعات از پروژه انتقال آب از سد کانی سیب به دریاچه ارومیه، هم اکنون با گذشت 2 روز از بهره‌برداری تونل آب به دریاچه ارومیه رسیده است.
* جزئیات اجرایی از تونل انتقال آب به دریاچه ارومیه
به گزارش فارس، تونل انتقال آب کانی‌سیب واقع در 9 کیلومتری جنوب‌شرق شهرستان نقده، به طول تقریبی 35.7 کیلومتر و قطر حفاری 6.32 متر برای قطعه دوم و 6.42 متر برای قطعه اول جهت انتقال 646 میلیون مترمکعب آب در سال، از سد کانی‌سیب به دشت نقده و حوضه آبریز دریاچه ارومیه طراحی شد.
دهانه ورودی این تونل از بالادست مخزن سد کانی‌سیب آبگیری کرده و دهانه خروجی این تونل در دامنه شمالی کوهستان بیگم قلعه، آب را وارد دشت نقده و حوضه آبریز دریاچه ارومیه خواهد کرد.
*روایتی از تلاش ناکام دولت دوازدهم و تکمیل طرح در دولت سیزدهم
بر اساس مستندات رسانه‌ای موجود، فرآیند اجرایی ساخت این تونل 9.6 هزار میلیارد تومانی همزمان با شروع به کار دستگاه حفار 13 مهرماه سال 1394 کلید خورد. بنا بر مصاحبه معاون اجرایی طرح انتقال آب سد کانی سیب به دریاچه ارومیه در روز شروع فرآیند حفاری، تونل کانی سیب باید تا اوایل سال 1398 تکمیل نهایی شده حدود 650 میلیون متر مکعب آب به طور سالانه راهی دریاچه ارومیه شود.
با این وجود، واکاوی اخبار در سال 1398 بیانگر آن است که هیچ یک از افراد فنی و مسئولان ذی‌ربط دولتی در این سال خبری از افتتاح تونل کانی سیب نمی‌دهند. بر این اساس نخستین زمزمه‌های افتتاح این پروژه در تیرماه سال 1399 به گوش میرسد، جایی که 16 ماه پس از تاریخ اعلام شده برای افتتاح پروژه، استاندار وقت آذربایجان غربی خبر از پایان عملیات حفاری در مردادماه سال 1399 می‌دهد.
با فرا رسیدن مرداد سال 1399 بار دیگر مشابه شرایط سال 1398 اخباری مبنی بر تکمیل طرح انتقال آب از سد کانی‌سیب به دریاچه ارومیه به گوش نمی‌رسد تا اینکه این بار رئیس جمهور وقت، حسن روحانی در جلسه هیات دولت پس از سفر معاون اول رئیس جمهور به شمال غرب کشور این بار وعده جدیدی از افتتاح طرح انتقال آب مذکور داده و تاکید می‌کند: «موضوع دریاچه ارومیه که نخستین وعده دولت به مردم آذربایجان و غرب کشور بود و اهمیت محیط زیستی قابل توجهی داشت، با طرح‌هایی که تا دی سال ۱۳۹۹ انجام می‌شود ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب وارد دریاچه خواهد شد.»
پس از اظهارات حسن روحانی، بار دیگر مسئله افتتاح تونل کانی‌سیب به دست فراموشی سپرده می‌شود تا اینکه در 12 دی ماه سال 1399 زمانی که همه انتظار تحقق وعده رئیس جمهور وقت را دارند، روحانی در آیین افتتاح طرح‌های صنعت آب و برق در ۴ استان آذربایجان غربی، اردبیل، مازندران و اصفهان حاضر شده و به جای افتتاح تونل از معاون آب و آبفای وزارت نیرو آخرین وضعیت طرح انتقال آب را سوال می‌کند.
قاسم تقی‌زاده خامسی، معاون آب و آبفای وزیر نیروی سابق در پاسخ به سوال رئیس جمهور طی یک اظهار نظر تامل برانگیز عنوان کرد:« از حفاری تونل ۱.۵ کیلومتر دیگر باقی مانده است که در این ۱.۵ کیلومتر دو ماه است که به بافت آبرفتی در لایه‌های زمین و جریان شدیدی از آب برخورد کرده‌ایم و باری که روی دستگاه حفار است دو برابر میزان تعریف شده است.»
تقی‌زاده خامسی در ادامه پاسخ به رئیس جمهور حرف از ایجاد یک مشکل در تونل کانی سیب به میان آورده و بیان می‌کند: «همه ظرفیت تخصصی کشور مطرح در سطوح بین‌المللی در این طرح به کار گرفته شده و امید است که با افزایش نرم حفاری اوایل سال آینده (1400) آب به دریاچه برسد.»
*سیاسی‌کاری چه بر سر مهمترین پروژه زنده‌سازی دریاچه ارومیه آورد
در حالی که وعده افتتاح تونل کانی‌سیب برای چهارمین بار این مرتبه به اوایل سال 1400 حواله می‌شود اما اظهار نظر معاونت آب و آبفای حاکی از یک اشتباه مهم در روند ساخت تونل کانی سیب است.
به گزارش فارس به استناد اطلاعات مستند به دست آمده از تونل کانی‌سیب، مشکلی که تقی‌زاده خامسی به آن اشاره کرد، در حدود 700 متر از مسیر 35.7 کیلومتری تونل در مسیر آبرفتی اتفاق افتاده است. جایی که مطالعات اکتشافی نامناسب سبب شده تا در مسیر تونل این بخش 700 متری شاهد آسیب‌دیدگی شدید سیستم نگهدارنده باشیم.
بنابر مطالعات انجام شده یک نهاد پژوهشی بر اساس آزمایشات دانهبندی، بخش آسیب ندیده آبرفتی منطبق بر مصالح درشتدانه با رس کم بوده که تزریقات انجام شده اثر کرده و موجب تقویت خاک اطراف سگمنت شده است. ولی در بخش آسیب دیده درصد مصالح ریزدانه غالب بوده که تزریقناپذیر به حساب می‌آید. بدین ترتیب علت اصلی آسیب دیدگی سگمنتها در این بخش هتروژن بودن آبرفت در بخشهای درشت دانه با محتوای رس کم و وجود مصالح رس زیاد (بعضاً بیش از 60 درصد) در بخش آسیب دیده به حساب می‌آید.
* سیاسی‌کاری دولت دوازدهم احیای دریاچه را به تعویق انداخت
در همین راستا پس از پیگیری دلیل عدم مطالعات اکتشافی در مرحله پیش از اجرا و فاز صفر پروژه متوجه شدیم به دلیل دخالت و فشار عالی‌ترین مقامات سیاسی دولت گذشته و تاکید آنها نسبت به تسریع شروع فاز اجرایی تونل کانی سیب طی بازه زمانی اوایل دولت یازدهم سبب شده است تا پیش از تکمیل مطالعات اکتشافی کافی شاهد شروع فعالیت دستگاه حفار و آغاز عملیات اجرایی باشیم.
بر این اساس در شرایطی که بدون فشار سیاسی زمینه شرایط تغییر مسیر در صورت وجود اطلاعات اکتشافی کافی میسر بود اما سیاسی‌کاری دولت و تاکید بر دستاوردسازی سبب شد تا این مشکل بزرگ برای تونل به وجود بیاید.
* وعده دولت سیزدهم بدون تاخیر محقق شد
با توجه به این مسئله پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم، عملیات تعمیرات و تکمیل خط انتقال آبرسانی در دستور کار قرار گرفت؛ در همین راستا، علی اکبر محرابیان، وزیر نیرو در مصاحبه‌ای طی دی ماه سال جاری گفت: یکی از پروژه‌های بسیار مهم برای احیای دریاچه ارومیه اجرای سامانه تامین حقابه این دریاچه است، این پروژه سال‌های گذشته آغاز شده و در تابستان سال جاری نیز از آن بازدید کردم. تونل این سامانه به طول ۷۰۰ متر در منطقه‌ای آبرفتی دچار مشکلاتی شده بود و در اثر این مشکلات در سازه تونل ایراداتی رخ داده است.
محرابیان عنوان کرد: کارشناسان داخلی و خارجی برای اصلاح مشکل رخ داده در تونل سامانه تامین حقابه دریاچه ارومیه طرح‌هایی ارائه کردند که از بین آنها طرحی انتخاب و در حداقل زمان به صورت سه شیفت از مردادماه عملیات اجرایی در تونل انجام شده و درحال حاضر در مراحل پایانی آن قرار داریم.
وزیر نیرو تاکید کرد: پیش‌بینی شده است که سامانه تامین حقابه دریاچه ارومیه در بهمن ماه سال جاری مورد بهره‌برداری قرار گیرد که ظرفیت انتقال ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب به دریاچه با اجرای این پروژه فراهم می‌شود، با به بهره برداری رسیدن دو پروژه تصفیه خانه ارومیه و تبریز نیز شاهد انتقال آب بهداشتی از این محل به دریاچه ارومیه می‌شویم.
بر این اساس در بهمن ماه سال 1401، با بهره‌برداری از تونل هم اکنون آب به دریاچه ارومیه رسیده است.
پایان پیام/
