تورم 1401 رکورددار 27 سال اخیر خواهد بود. دورنمای تورم پایان سال جاری در پنج سناریو از بدبینانه‌ترین تا خوش‌بینانه‌ترین حالت نشان از رفتار صعودی این شاخص دارد و حداقل برابر با 48 درصد خواهد بود.
تورم شب عید، رکورددار می شود؟
تورم از مهمترین شاخص‌های اقتصادی کشور است؛ مفهومی اقتصادی که در آن به تغییر شاخص عمومی قیمت‌ها در کشور پرداخته می‌شود. هرچه این ۷ رشد بالاتر باشد، معنایش آن است که قیمت‌ها با سرعت بیشتری افزایش پیدا می‌کنند. وقتی قیمت اجناس در سبد مصرفی خانوار بالاتر می‌رود نتیجه‌اش این می‌شود که قدرت خرید افراد پایین‌تر آمده و به همین دلیل افزایش آن می‌تواند نمایانگر کاهش رفاه در کشور باشد.
این شاخص مهم اقتصادی اما عموما به سه طریق محاسبه می‌شود؛ ماهانه، نقطه‌ای و میانگین. تورم میانگین، شاخصی است که در پایان هر سال، از آن استفاده می‌شود و طی آن برآورد می‌شود رشد میانگین شاخص در 12 ماه هر سال چه تغییری نسبت به سال قبل داشته است. اکنون با توجه به روندهای آماری تورم در ماه‌های اخیر می‌توان دورنمایی را از وضعیت تورم در کشور مدنظر قرار داد.
به طورکلی در پیش‌بینی تورم در ماه‌های آتی یک روند فرضی ماهانه برای تورم در نظر گرفته شده و با فرض تداوم این روند ارزیابی می‌شود تورم آخر سال چه سطحی خواهد داشت؟ در همین خصوص دامنه پیش‌بینی در تورم امسال از 48 تا 50 درصد بوده که رکورددار در سال‌های گذشته است. این سناریوها در پنج حالت ارزیابی می‌شود.
سناریوهای خوش‌بینانه در تعیین تورم
اگر فرض شود در دو ماه آینده تورم هر ماه برابر با 1 درصد باشد، تورم میانگین در پایان سال معادل با 48.4 درصد رقم خواهد خورد.
این فرض در برآورد تورم در کشور خوش‌بینانه‌ترین حالت تلقی می‌شود، چراکه از دی‌ماه 1398 تاکنون همواره تورم بالاتر از 1 درصد بوده است.
در کنار تورم ماهانه یک درصدی اگر حتی تصور شود در دو ماه اخیر هیچ افزایش قیمتی در کالاها ثبت نشود و تورم ماهانه برابر با صفر باشد باز هم تورم شب عید در کل کشور برابر با 48 درصد خواهد بود.
بررسی روند تورم با تخمین حداقلی این شاخص در اسفند 1401 نشان می‌دهد در بهترین حالت تورم سالانه کشور در قله 27 سال قرار خواهد گرفت. درحالی این تورم خوش‌بینانه در پایان سال جاری به دست آمده که مابقی سناریوهای تورمی حاکی از رشد ماهانه بالای 3 درصدی تا پایان سال بوده است.
سناریوهای متوسط در پیش‌بینی تورم
متوسط رشد ماهانه تورم در 10 ماه نخست امسال برابر با 3.9 درصد به دست آمده است. اگر تصور شود تا پایان امسال هر ماه رشد شاخص قیمت‌ها برابر با همین میزان باشد تورم پایان سال در کشور برابر با 49.6 درصد به دست می‌آید.
یعنی اگر روندی را که دولت در ده‌ماهه پشت سر گذاشته همچنان تا پایان سال ادامه دهد به سطح بالای تورم دست پیدا خواهد کرد. سطحی که با دو روند دیگر، یعنی سناریوهای دوازده‌ماهه و سناریوی دولت سیزدهم نزدیکی دارد.
در همین رابطه میانگین رشد ماهانه قیمت‌ها در 12 ماه منتهی به دی‌ماه امسال برابر با 3.5 درصد بوده و این رشد طی ماه‌های سپری شده از دولت سیزدهم برابر با 3.3 درصد به ثبت رسیده است.
بنابراین در این دو سناریو اگر تورم ماهانه در ماه‌های بهمن و اسفند معادل میانگین‌های ثبت شده در این دو حالت رقم بخورد در نهایت تورم آخر سال، در دولت سیزدهم و دوازده ماهه به ترتیب برابر با 49.5 درصد و 49.4 درصد به ثبت خواهد رسید. که البته تقریبا نزدیک به سناریوی ده‌ماهه است.
اما بدبینانه ترین سناریوی تورم مربوط به سناریوی ماهانه در دی 1401 است.
وضعیت تورم در بدبینانه‌ترین سناریو
تورم دی‌ماه امسال برابر با 4.3 درصد ثبت شده و بالاترین تورم ماهانه در شش ماه اخیر به شمار می‌آید. اگر تصور شود این روند در دو ماه دیگر سال هم ادامه داشته باشد داده‌ها و محاسبات آماری در کشور تورم 49.8 درصدی را برای سال 1401 پیش‌بینی می‌کنند.
این به نوعی بدترین سناریوی تورمی در کشور قلمداد شده و در صورت بروز چنین اتفاقی می‌تواند بالاترین تورم پس از انقلاب اسلامی باشد.
البته به منظور مقایسه داده‌های تورمی در کشور به دلیل آن که غالبا داده‌های مرکز آمار و بانک مرکزی در خصوص نقاط شهری بوده خوب است که مقایسه‌ها از یک جنس صورت بگیرد؛ چراکه در بالا هر روندی از پیش‌بینی تورم مورد ارزیابی قرار گرفت مربوط به کل کشور بوده است؛ کل یعنی مجموع روستاها و شهرها.
در نهایت، مقایسه داده‌های آماری در کشور نشان می‌دهد در هر صورت تورم ثبت‌شده در پایان سال، رکورددار 27 سال اخیر خواهد بود.
رکوردزنی تورم شهری در بیست و هفت سال
با تغییر داده‌ها منطقا روند پیش‌بینی تورم در کشور نیز تغییر خواهد کرد. در همین رابطه تورم نقاط شهری با اندکی تمایز با داده‌های کل کشور منتشر می‌شود. در همین رابطه داده‌های مرکز آمار در کشور نشان می‌دهد تورم نقاط شهری از مرز 47.6 درصد تا 49.05 درصد در کل سناریوها تغییر داشته است. این رقم در صورتی که افزایش دوازده ماه منتهی به دی‌ماه امسال مدنظر قرار بگیرد در پایان سال معادل با 48.7 درصد به ثبت خواهد رسید.
در نهایت مشاهده می‌شود درصورتی که تورم نقاط شهری در کشور بررسی شود در میان بدترین سناریوها و خوشبینانه‌ترین‌ها تورم پایان سال همواره پایین تر از سال 1374 بوده و به نوعی رکورد 27 ساله خواهد بود. در آن سال تورم برابر با 49.4 درصد رقم خورده بود که عبور از سقف این رکورد در پایان سال جاری کمی بعید به نظر می‌رسد.
داده‌های ثبت‌شده در مرکز آمار ایران نشان می‌دهد عمده این رکوردزنی در کشور مربوط به رشد قیمت خوراکی‌ها بوده که در نتیجه حذف ارز ترجیحی و یارانه مربوط به برخی کالاها بوده است. این در حالی است که برخی معتقدند این روند دوامی نداشته و در ادامه شاهد تخلیه شوک ثبت‌شده در قیمت‌ها در کشور خواهیم بود.
