به گزارش ایران اکونومیست، موتور جست‌وجو، جویشگر یا جست‌وجوگر به طور عمومی به برنامه‌ای گفته می‌شود که کلمات کلیدی را در یک سند یا بانک اطلاعاتی جست‌وجو می‌کند؛ همچنین در اینترنت به برنامه‌ای گفته می‌شود که کلمات کلیدی موجود در فایل‌ها و سندهای وب جهانی، گروه‌های خبری، منوهای گوفر و آرشیوهای FTP را جست‌وجو می‌کند. در حال حاضر گوگل، موتور جست‌وجویی است که نه تنها در کشور آمریکا، بلکه در بسیاری از کشورهای دیگر و حتی در ایران هم مورد استفاده قرار می‌گیرد اما در این میان کشورهایی هم هستند که از موتورهای بومی خود استفاده می‌کنند، از جمله چین با بایدو، کره جنوبی با نیور و روسیه با یاندکس که هر کدام کاربران خود را دارند و سهمی از پرس‌وجوهای روزانه را به خود اختصاص داده‌اند.
بنابراین همین موضوع سبب شد فکر داشتن یک موتور جست‌وجوی بومی در ایران هم ایجاد شود و در نتیجه حمایت از جویشگرهای بومی بر اساس تهیه و ارائه طرح کسب‌وکار به تصویب شورای راهبری جویشگر بومی رسید و مقرر شد که مدل‌های کسب‌وکار موتورهای جست‌وجوی «پارسی‌جو» و «یوز» برای ادامه فعالیت به شورای راهبری ارائه شوند؛ البته مسئولان معتقدند در هیچ کجای دنیا جویشگر بومی با هدف پر کردن جای گوگل و یاهو راه‌اندازی نمی‌شود بلکه هدف دیگری را که پاسخگویی به نیازهای کاربران بومی است دنبال می کنند و با توجه به اطلاعاتی که سرویس‌های بومی دارند، این هدف از یک ابزار بومی بهتر از یک ابزار بین‌المللی برمی‌آید.
طی سال‌های گذشته از فعالیت حدود هشت موتور جست و جوی بومی خبر داده شد که می توان به مواردی مانند «ذره‌بین» «یوز» «پارسی‌جو» و «گرگر» اشاره کرد که مرورگر ذره بین در سال ۱۳۹۹ فعالیت خود را آغاز و این امیدواری را ایجاد کرد که با توجه به برخورداری از قابلیت‌های محلی خوب بخشی از نیازهای مردم را به مراتب از مرورگرهای خارجی بهتر تأمین کند.
ویژگی‌های موتور جست و جوی ذره بین چیست؟
این مرورگر علاوه بر نمایش نتایج موتورهای جست‌وجو نظیر گوگل از طریق فراجستجوگر خود، امکانات و خدمات ویژه‌ای ارائه می‌دهد که وب‌گردی در اینترنت را بهبود می‌بخشد. این موتور جست‌وجو دسترسی کاربران به انواع محتواهای ویدئویی، صوتی و آموزشی در دنیای وب و شبکه‌های اجتماعی را به راحتی امکان‌پذیر می‌کند. حتی بخش آوا در ذره‌بین انواع محتواها از موسیقی و پادکست گرفته تا مداحی و کتاب‌های صوتی را بدون نیاز به دانلود در اختیار کاربران قرار می‌دهد که مشابه آن در موتور جست‌وجو گوگل هم وجود ندارد.
طبق اعلام، جست‌وجو و دسترسی سریع به فروشگاه‌های اینترنتی، اطلاع از بازار ملک و خودرو، طلا و... از دیگر ویژگی‌های ذره‌بین است. علاوه بر امکانات ذره‌بین، استفاده از این موتور جست‌وجو، مزیت‌های ترافیکی مثل ترافیک رایگان در قالب بسته اینترنتی و اینترنت نیم‌بها را هم دارد؛ همچنین ارائه پاسخ‌های هوشمند، امکان جست‌وجو و گشت‌وگذار در محتوای شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌ها، دسترسی به خدمات تصویری، متنی و ویدئوییِ داخلی و خارجی از دیگر امکانات این موتور جست‌وجوی ایرانی است.
از سوی دیگر توسعه خدمات متنوع مطابق با نیازهای بومی و محلی، افزایش درآمد ملی از طریق کسب درآمد جویشگر بومی، ترویج و گسترش فرهنگ ایرانی-اسلامی در فضای مجازی، کمک به ایجاد مزیت رقابتی برای جویشگر بومی نسبت به رقبای غیربومی، توسعه زیرساخت‌های تولید و ارائه خدمات و محتوای جویشگر بومی، توسعه دانش و فناوری جویشگر بومی، حفاظت از اطلاعات و ارتقای امنیت ملی در فضای مجازی و بهره‌مندی از گزارشات ذائقه‌سنجی کاربران ایرانی برای ارتقای خدمات فضای مجازی از ضرورت‌ها و اهداف کلان جویشگرهای بومی عنوان شده است.
همچنین در قسمت معرفی این مرورگر اعلام شده که تلاش می‌کند تجربه کاربری بهتری را در دسترسی به محتوا و خدمات دنیای وب و نیز جست‌وجو به زبان فارسی فراهم کند. برای نیل به این هدف، ذره‌بین علاوه بر ارائه پاسخ‌های هوشمند در زمینه‌های مختلف (برای مثال روند قیمت‌های طلا و ارز، پیش‌بینی آب و هوای شهرهای مختلف، دستورهای آشپزی و غیره)، موتورهای جستجوی موضوعی هوشمندی در حوزه‌های گوناگونی همچون موسیقی، ویدیو، خرید و فروش، خبر و سرگرمی و غیره را توسعه داده است. شعار این مرورگر دسترسی آسان به خدمات دنیای وب است که سعی می‌کند با ایجاد بستری یکپارچه از جستجوگرهای موضوعی در زمینه‌های مختلف به آن دست یابد و بدون نیاز به نصب انواع اپلیکیشن‌ها، تجربه خوبی را برای کاربر خود ایجاد کند.
ذره‌بین اما برای پاسخ به جست‌وجوهای عمومی از معماری رایج در موتورهای جست‌وجو به نام متاسرچ (یا همان فراجستجو) استفاده می‌کند که مانند خیلی از موارد مشابه خارجی، علاوه بر خزش و رتبه‌بندی صفحات توسط موتور جستجوی خود، از نتایج سایر موتورهای جستجو نیز استفاده می‌کند. در دنیای وب، خدمات و محتوای بسیار گسترده و روزافزونی تولید می‌شود که دسترسی به آنها برای همه کاربران کار ساده‌ای نیست. سرویس‌دهنده‌های بزرگی در دنیا برای بهبود دسترسی به این محتوا در حال ارائه انواع سرویس‌ها هستند. با این حال از یک سو بسیاری از این خدمات برای کاربر فارسی‌زبان فعال نیست و از سوی دیگر هنوز هم می‌توان خدمات بسیار متنوعی برای ایجاد سهولت دسترسی کاربر به این خدمات و محتوای گسترده توسعه داد؛ به همین علت شرکت‌های بزرگی در دنیا در این مسیر پیش می‌روند.
طبق اطلاعات سایت مرورگر ذره بین، این مرورگر تلاش می کند با ایجاد بستری یکپارچه از انواع موتورهای جستجوی موضوعی، در دو سطح، به سهولت دسترسی فارسی زبانان به خدمات و محتوای وب و انواع شبکه‌های اجتماعی کمک کند. در سطح اول، محصولات متنوعی وجود دارند که با تمرکز در حوزه‌های مختلف از جمله موسیقی، فیلم و سریال، خرید کالا یا خدمات و غیره به این امر کمک می‌کنند و در سطح بالاتر، ایجاد پلتفرمی یکپارچه از این محصولات متنوع است که کاربر با نصب یک اپلیکیشن، به همه این محصولات دسترسی دارد.
گفته شده چشم انداز مرورگر ذره بین تسهیل دسترسی به اطلاعات و خدمات دنیای وب برای همه فارسی زبانان در گروه‌های سنی و دانشی مختلف است؛ به همین منظور ماموریت ذره بین ارائه بستری یکپارچه از جست‌وجوگرهای موضوعی هوشمند، جهت دسترسی متمرکز به همه اطلاعات و خدمات فضای مجازی فارسی است.
نقطه قوت موتورهای جویشگر بومی پاسخ دادن به جست‌وجوهای تراکنشی در قالب سرویس‌های خاص است، در حالی که استفاده کنونی کاربران از گوگل و یاهو جنبه دریافت اطلاعات و پیدا کردن سایت‌های مختلف را دارد. اما در کنار مزایای گفته شده جویشگرهای بومی با چالش و مشکلاتی روبه رو هستند و برخی کارشناسان معتقدند مشکل عمده جویشگرهای بومی نه سخت‌افزاری است و نه نرم‌افزاری چون امکان خرید سخت‌افزاری از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات وجود دارد و از لحاظ نرم‌افزاری نیز جویشگرهای بومی به رشد قابل قبولی رسیده‌اند؛ مشکل اصلی این است این جویشگرها باید از سوی مردم مورد پذیرش قرار گیرند و مردم ترجیح بدهند به جای جست‌وجوگرهای خارجی مانند گوگل و بینگ، از جویشگرهای داخلی استفاده کنند.
بنابراین به اعتقاد کارشناسان توسعه موتورهای جست‌وجوی ایرانی از جمله ذره‌بین و مورد استفاده قرار گرفتن آنها در صورتی میسر می‌شود که سرعت جست‌وجوگرهای ایرانی نسبت به دیگر جست‌وجوگرها بالاتر باشد و در راستای آن پهنای باند داخلی و حجم محتوای فارسی هم افزایش پیدا کند.
بر این اساس، برای ترغیب کاربران و شهروندان به استفاده از این موتور جست‌وجوها لازم است در آنها مزایایی نسبت به نمونه‌های خارجی وجود داشته باشد که این امر به مرور محقق خواهد شد، از سوی دیگر لازم است طراحی‌کنندگان این جویشگرها بتوانند تعداد صفحاتی که آدرس می‌دهند را افزایش داده و تعداد این صفحات را به بالای چند میلیارد برسانند.
طی سال‌های گذشته کمبود آمار و اطلاعات درباره پرس‌وجوی کاربران از ضعف‌های موجود در این زمینه اعلام شد، به عبارتی اینکه روزانه چند نفر به گوگل مراجعه می‌کنند و چند کوئری (پرس‌وجو) به گوگل می‌فرستند یا اینکه روزانه چند درصد از پرس‌وجوها به جویشگرهای بومی می‌رود، تقریبی است و برای اینکه این موارد دقیق اندازه‌گیری شود نیاز است اطلاعاتی که مردم در اینترنت ارسال و دریافت می‌کنند مشاهده و آنالیز شود.
این انتظار وجود دارد موتورهای جست‌وجویی مانند ذره‌بین در یک فضای رقابتی توجه و اعتماد کاربر را به خود جلب کنند، بتوانند بخشی از نیازمندی‌های مردم را از طریق توانمندی داخلی تامین کنند و مردم برای یافتن پاسخ سوالات خود به موتورهای جست‌وجویی مراجعه کنند که محتوای داخلی را ارائه می‌دهد.
