به گزارش خبرنگار فرهنگی ایران اکونومیست، جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از مهمترین جشنواره‌های تئاتر در ایران است که هر ساله همزمان با دهه فجر و در بهمن‌ماه برگزار می‌شود. امسال به خاطر بخشِ رادیو تئاتر زودتر از موعد یعنی از 25 دی‌ماه رقابت آغاز شد.
افتتاحیه جشنواره با اختتامیه هنرمندان رادیو تئاتر و معرفی بخش‌های مختلف چهل و یکمین دوره رقابت تئاتری‌های ایرانی و خارجی همراه شد. جشنواره‌ای که این فرصت را به تئاتری‌های جوان و گروه‌های شهرستانی داده است. به گونه‌ای که به تعبیر کوروش زارعی سالِ درخشانِ تئاتر استان‌ها به شمار می‌رود.
این جشنواره اغلب رقابتی بوده و دارای بخش‌های گوناگونی مانند بخش نمایش صحنه‌ای، بخش بین‌الملل، بخش نمایش‌های رادیویی، و بخش نمایش خیابانی است. تا بیست و چهارمین دوره جشنواره فجر بیشتر نمایش‌ها آثار جدیدی بودند که برای جشنواره تولید می‌شدند.
اما در دوره بیست و چهارم و بیست و پنجم بیشتر نمایش‌هایی که برای حضور در جشنواره انتخاب شدند پیش‌تر اجرای عمومی داشتند و تنها آثار محدودی برای جشنواره تولید شده بودند.
این تغییر براساس این نظریه که «جشنواره محلی است برای عرضه تولیدات یک ساله تئاتر کشور» انجام شد. از دوره بیست و ششم تا دوره سی‌ام دو شیوه پیشین انتخاب آثار ترکیب شدند و بخشی از نمایش‌های جشنواره از میان نمایش‌های اجرا شده در طول سال انتخاب می‌شوند و برخی از میان کارهای جدیدی که برای حضور در جشنواره آماده شده‌اند، تا شیوه‌ای جامع‌تر به کار گرفته شود.
در دوره سی و یکم، بسیاری از نویسندگان و کارگردانان برنده سی دوره گذشته جشنواره حضور نداشتند. مریم معترف کارگردان تئاتر و دبیر تئاتر خیابانی جشنواره تئاتر فجر اذعان کرد افراد معتبر تئاتری ایران باید در این رویداد بزرگ بین‌المللی در کنار جوانان باشند. اگر پیشکسوتان در جشنواره حضور نداشته باشند جوانان فرصت یادگرفتن را از دست می‌دهند و هرکدام از کارگردانان نگاه خود را به این جشنواره دارند.
بارها در این 40 سال جشنواره تئاتر، برخی با بهانه‌هایی دنبال کمرنگ کردن فجر نمایشِ ایران بوده‌اند؛ همان اتفاقی که پیش از شروعِ چهل و یکمین دوره آن هم به گونه‌ای دیگر افتاد. این بار با هجمه‌پراکنی، فضاسازی، تهمت و تخریب به دنبال آن بودند که هنرمندان در تئاترفجر شرکت کنند و چراغِ این دوره کم‌فروغ باشد.
اما ویترینِ بزرگ تئاتر با حضور هنرمندانش، قدرتمندانه از اول بهمن‌ماه کار خود را رسماً آغاز و دو نکوداشت بزرگ برای یک نمایشنامه‌نویس فقید به نام سعید تشکری و بازیگر و کارگردان تئاتر علی سلیمانی برگزار کرد. رادیو تئاتری‌ها جایزه‌هایشان را گرفتند و زنگِ آغاز روی صحنه رفتن هنرمندان هم به صدا درآمد. دوربین به میان هنرمندان، دبیر جشنواره تئاتر فجر و خانواده بازیگر فقید و به یادماندنی علی سلیمانی رفت. البته یک هنرمند پیشکسوت هم نکته‌ای داشت که قابل تأمل بود.
سهیلا جوادی و سبا سلیمانی همسر و دختر مرحوم علی سلیمانی جلوی دوربین حاضر شدند. جوادی به نکته‌ای اشاره کرد که شاید به دردِ این روزها هم می‌خورد و درس این بازیگر فقید برای آنهایی باشد که سعی کردند با ایجاد شائبه و هجمه‌پراکنی‌های متعدد، چراغِ‌این جشنواره مهم را خاموش کنند.
همسر مرحوم علی سلیمانی، این ویژگی همسرش را به هنرمندان خصوصاً جوان‌ترها توصیه کرد: 'علی وارد جریاناتی نمی‌شد که فارغ از هنر است؛ مستقیماً با هنر ارتباط داشت و انسانیت؛ من فکر می‌کنم اگر جوان‌ها بخواهند راه‌شان را کج نکنند و مستقیم به سمت هنر بروند بهتر پیشرفت می‌کنند.'
سبا سلیمانی دختر این بازیگر و کارگردان فراموش‌نشدنی تئاتر، سینما و تلویزیون، ویژگی توجه به آموزش حتی از جوان‌ترها را مطرح کرد؛ او گفت: 'پدرم همیشه متواضعانه در حال آموزش بودند و هیچ‌وقت نمی‌گفتند 30 سال است در این کارم و دیگر نیاز به آموزش و یادگیری ندارم. همیشه سعی می‌کردند نکات جدیدی را یاد بگیرند؛ متواضع بودند حتی در برابر آن جوان‌ترها؛ این طور بودند که شاید آن جوان چیزی برای من داشته باشد و باید از او یاد بگیرم.'
در این میان یک صدایِ خوش را دیدم؛ دوبلور و بازیگری که با نمایش‌های رادیویی آغاز کرد. یک سال بعد از فراگیری رازهای کار تئاتر، با حرفه دوبلاژ آشنا شد. او در مجموعه‌های تلویزیونی «یکی از این روزها»، «داستان یک زندگی» و «معمای شاه» نیز ایفای نقش کرده است.
او در جلوی دوربین این توصیه را برای جوانان هنرمند داشت: به عرض همه جوان‌ها می‌رسانم این کار بی‌رحم (هنرمندی) را فقط می‌توانید با عشق برطرفش کنید. همان‌طوری که حقیر 62 ساله، در این عشق قلت می‌زنم و بهترین و لذت‌بخش‌ترین کار جهان را هم دارم.
برگزیده شدن نیلوفر هوشمند در رادیو تئاتر هم باعث شد تا با او گفت‌وگویی داشته باشیم و از حضورش در رادیو و جشنواره تئاتر فجر بگوید. بازیگری که با سریال «کمکم کن» قاسم جعفری و «بچه‌های هور» شناخته شد و در فصل دوم «لیسانسه‌ها» سروش صحت هم ایفای نقش کرد.
او چنین گفت: به نظرمن رادیو تئاتر بخش تازه اضافه شده به جشنواره، بخش خوبی است و خیلی جای کار دارد. تشکر می‌کنم از همه کسانی که این بخش را به جشنواره اضافه کردند. مدتی است به رادیو آمدم و مشغولم. به کار رادیویی و صدا علاقه‌مندم و این‌ها باعث شد تا در بخشِ رادیو تئاتر جشنواره شرکت کردم. از هیئت انتخاب و کارگردان و عوامل‌ِ کار تشکر می‌کنم که این فرصت را در اختیار من قرار دادند و از داوران نیز تشکر می‌کنم که مرا دیدند.
هوشمند در جشنواره تئاتر فجر هم نمایشی به نام «دختران» را دارد.
محسن سوهانی چندی است مدیرکل هنرهای نمایشی و رادیو نمایش را برعهده دارد. به تازگی تفاهم‌نامه‌ای برای توسعه بیشتر رادیو تئاتر با اداره کل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد داشته‌است. او جلوی دوربین به این نکته اشاره کرد: من فکر می‌کنم با توجه به استقبالی که در این سال‌ها از بخش رادیو تئاتر جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر شده، رادیو تئاتر می‌تواند وارد گیشه حرفه‌ای تئاتر کشور شود.
کوروش زارعی به عنوان بازیگر و کارگردان پیشکسوت تئاتر که بیشتر مردم او را با کارهای «یوسف پیامبر» و «مختارنامه» و حتی «رستاخیز» به یاد می‌آورند، صحبت‌هایش را این‌گونه آغاز کرد: با توجه به همه مشکلاتی که در ناآرامی‌های اخیر کشور بود اما هنرمندان دلسوز کشور و همراه انقلاب بودند و صحنه را از هنرمندی‌شان خالی نکردند؛ کنار ما ایستادند، جنگیدند و جهاد کردند.
او همچنین به تغییر در روش بازبینی‌ها اشاره کرد و گفت: ما امسال تغییراتی در فراخوان ایجاد کردیم؛ آمدیم بازبینی‌ها را زنده کردیم و نگذاشتیم که با فیلم، آثار بازبینی شوند. همچنین بخش ارسال مستقیم آثار را دوباره راه‌اندازی کردیم؛ آنهایی که نمی‌خواهند در جشنواره‌های استانی شرکت کنند و کسوت و سن و سالی از آنها گذشته و نمی‌توانند در جشنواره استانی حضور پیدا کنند از طریق ارسال آثار نمایش و متون شرکت کنند و بعد هیئت انتخاب بازبینی را زنده و اثرشان را انتخاب کند.
محسن سوهانی به اتفاقِ مهم در جشنواره تئاتر فجر و توجه به مناطق دورتر و کم‌برخوردار و ظرفیت‌ها و استعدادهای آنها، گفت: من از دوستان شنیدم در بخش صحنه شاهد آثار ممتازی هستیم؛ به ویژه از سمت جوانان و این‌طوری که یک بار با آقای زارعی (دبیر جشنواره) صحبت می‌کردیم می‌گفتند از برخی مناطق و نقاط دورتر و کمتر برخوردار کشور، آثار بسیار خلاق و حرفه‌ای به حوزه صحنه راه پیدا کردند.
کوروش زارعی دبیر جشنواره تئاتر فجر همچنین به آثار شرکت‌کننده و حضور میهمانان خارجی که تا یازدهم بهمن‌ماه روی صحنه هستند اشاره کرد و افزود: ما امسال نزدیک به 35 اثر در بخش خیابانی جشنواره، داریم. 35 اثر در بخش مسابقه بزرگ تئاتر ایران و 24 اثر در بخش مسابقه بین‌المللی که 14 گروه نمایش‌های ایرانی هستند و 10 گروه از کشورهای عمان، اردن، عراق، اسپانیا، تونس، برزیل و روسیه؛ کشورهای شرکت کننده‌ای در بخش مسابقه بین‌الملل که آثارشان ان‌شاءالله در این 10 روز به روی صحنه خواهد رفت.
گزارش از مجتبی برزگر
