به گزارش ایران اکونومیست به نقل از وزارت راه و شهرسازی، ترانزیت به معنای عبور کالا از مرز جغرافیایی یک کشور است. به عبارت دیگر در ترانزیت کشور سومی وجود دارد که نه مبدا کالا است و نه مقصد آن.
کالای ترانزیتی نمی‌تواند در کشورهای مسیر عبور حتی به صورت موقت مورد استفاده قرار گیرد بلکه باید در اولین فرصت ممکن از خاک کشور عبور کند. بنابراین در میزان و حجم بارهای ترانزیتی عوامل متعدد جهانی از جمله هرگونه تغییرات در تجارت بین‌المللی، تغییرات قیمت‌های جهانی و … در تصمیمات کشورها برای انتخب مسیر ترانزیتی و کشور سوم برای حمل بار خود، تأثیر گذار است.
ترانزیت از طریق روش‌های مختلف جاده‌ای، ریلی، دریایی و هوایی می‌توان انجام شود اما ترانزیت ریلی دارای ویژگی‌های منحصر به فردی از جمله ایمنی بالا، امکان جابجایی کالا در حجم بیشتر و مصرف سوخت و هزینه کمتر در نتیجه کاهش آلودگی می‌تواند بیش از سایر شقوق ترانزیتی مورد استفاده و توجه قرار گیرد.
کشور ما نیز به دلیل قرار گرفتن در مسیر کریدورهای بین‌المللی می‌تواند منابع درآمدی قابل توجهی از ترانزیت داشته باشد که البته در سال‌های گذشته رقم ترانزیت با توجه به عوامل خارچجی و داخلی همچون تحریم‌ها، برجام، کرونا و … متغیر بوده است.
آمارهای گردآوری شده توسط شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران درباره فعالیت ترانزیت ریلی حاکی از آن است که متوسط سیر بار ترانزیت شده در هفت ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۱ به یک هزار و ۱۰۲ کیلومتر رسیده است.
این آمار در سال ۱۴۰۰ به میزان یک میلیون و ۹۱۳ هزار تن ثبت شده بود.
بیشترین سیر بار ترانزیت طی سال جاری در فروردین ماه به میزان یک هزار و ۳۹۳ کیلومتر انجام شده است.
مجموع کل تعداد واگن نفتی و غیر نفتی ترانزیت شده در این مدت ۱۷ هزار و ۳۹ دستگاه بوده است.
مجموع تناژ بار نفتی و غیر نفتی ترانزیت شده نیز معادل ۸۴۱ هزار و ۶۵۴ تن شده است.
بر اساس این آمار مجموع کل بار نفتی و غیر نفتی ترانزیت شده نیز ۹۲۷ میلیون و ۲۲۹ هزار و ۷۳۸ تن- کیلومتر به ثبت رسیده است.
شایان ذکر است، میزان ترانزیت ریلی انجام شده در نواحی مرزهای ۴ گانه کشور و بررسی سهم هریک از این مرزها در منابع درآمدی نشان می‌دهد که در مقوله ترانزیت ریلی مرز سرخس نقش قابل توجه در منابع درآمدی دارد و نسبت به سایر مرزها پیشتاز است.
همچنین کریدور اول کشور از حیث قابلیت حمل بار و درآمدزایی کریدور سرخس – بندر عباس بوده و رتبه دوم را کریدور رازی – سرخس به خود اختصاص می‌دهد.
