حسن رضایی پور در گفت‌وگو با ایران اکونومیست به مزایای عرضه کالاها در بورس کالا اشاره کرد و اظهار داشت: بورس کالا به موجب قانون بورس و اوراق بهادار مصوب سال ۱۳۸۴ تاسیس و از زمان آغاز به‌کار تاکنون بخش بزرگی از توسعه صنایع مختلف کشور به واسطه شفافیت، کشف نرخ عادلانه و انتشار آمارهای اقتصادی از مسیر بورس کالا محقق شده است.
وی خاطرنشان کرد: موفقیت این بورس در حوزه واقعی سازی قیمت‌های مواد اولیه و کالاها و حمایت هم‌زمان از تولیدکننده و مصرف‌کننده سبب شده تا در سال‌های بعد قوانین و مقررات دیگری در مجلس مانند قانون توسعه ابزارهای مالی تصویب شود که طبق ماده ۱۸ این قانون، کالاهای پذیرفته شده در بورس از شمول قیمت‌گذاری معاف شدند.
رضایی پور اعلام کرد: همچنین در این میان استفاده از ابزارهای مالی برای تقویت و توسعه صنایع مختلف که در صدر آنها ابزارهای تامین مالی و پوشش ریسک قرار داشت، تصویب شد.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه با بیان اینکه بورس کالا در حالی به کمک صنایع آمد که با مزایای زیادی برای سیاست‌گذار همراه بود، گفت: انتشار آمارهای مختلف، کشف نرخ عادلانه، کنترل هیجانات بازار و ... از جمله مزایای این بورس برای دولت بود که همواره جایگاه این بازار بیش از گذشته پررنگ شده است.
برنامه‌ریزی تولید به کمک قیمت‌های کشف شده در بورس
وی با بیان اینکه تولیدکنندگان می‌توانند با توجه به قیمت‌های کشف شده در بورس کالا اقدام به برنامه‌ریزی برای تولید کنند، اظهار کرد: تولیدکنندگان می‌توانند با استفاده از ابزارهای تامین مالی و پوشش ریسک نسبت به عقد قراردادهای مدت‌دار با مشتریان خود اقدام کنند همچنین در محصولاتی مانند قیر می‌توانند به صادرات بپردازند و به‌عنوان مرجع قیمت در منطقه تبدیل شوند.
رضایی پور ادامه داد: بورس کالا برای تولیدکنندگان فقط محلی برای فروش کالاها نبوده، بلکه در این بازار می‌توانند با کمک ابزارهای مالی، مانند قراردادهای سلف و سلف موازی به تامین مالی بپردازند یا دارایی راکد خود را با استفاده از ابزارهای گواهی سپرده کالایی به اوراق بهادار تبدیل کنند و همواره از منابع سرمایه‌گذاران برای تامین مالی پروژه‌های خود استفاده کنند.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه افزود: بورس کالا در نوسانات نرخ ارز که در سال‌های اخیر اتفاق افتاد، موفق عمل کرد و با استفاده از مکانیسم‌های کشف نرخ، هیجانات بازار را کنترل و از زیان تولیدکننده و مصرف‌کننده جلوگیری کرده است. بورس کالا می‌تواند با به‌کارگیری سامانه‌های الکترونیکی، اتصال به شبکه‌های توزیع و انبارداری رصد کالاهای عرضه شده تا مقصد را برای نهاد ناظر فراهم کند.
خودرو؛ بازاری آشفته در کشور
وی با اعتقاد بر اینکه خودرو نیز از دیرباز بازار آشفته‌ای را در کشور تجربه کرد و باعث شد تا تولیدکننده و مصرف‌کننده نیز از این بازار آشفته متضرر شوند، گفت: اگرچه بازار خودرو در ایران به‌صورت انحصاری در اختیار چند خودروساز بوده؛ اما همین چند شرکت هم نیز در سال‌های اخیر به ادعای صورت‌های مالی منتشر شده در کدال با زیان‌های هنگفتی مواجه بودند.
رضایی پور تاکید کرد: در این سال‌ها همیشه سایه قیمت‌گذاری دستوری بر این بازار حاکم بوده و تنها برنده این قیمت‌گذاری ذی‌نفعان فاصله قیمت دستوری تا بازار آزاد بوده‌اند.
این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه خودروساز شخص یا فرد خاص نیست، گفت: همه سهامدارن این شرکت‌ها که امروزه بالغ بر چندین هزار نفر می‌شوند و به امید کسب سود معقول این شرکت‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند؛ همواره شاهد کاهش سرمایه ناشی از زیان خودروساز هستند.
وجود زنجیره‌ای از صنایع مختلف برای تولید خودرو
وی با تاکید بر اینکه خودروساز به‌تنهایی تولید نمی‌کند، بلکه زنجیره‌ای از صنایع مختلف مانند قطعه‌سازها، صنایع فولادی، صنایع الکترونیک و ... در کنار این خودروسازها قرار دارند، افزود: به استناد گزارش‌های منتشر شده در کدال مطالبات این شرکت‌ها از خودروسازان اعداد بسیار هنگفتی بوده که خودروساز را در پرداخت دچار مشکل کرده و گاهی باعث تعطیلی یا توقف پشتیبانی قطعه‌سازان از خودروساز شده است.
رضایی پور اظهار داشت: برخی از اخبار منتشر شده حاکی از فک پلاک خودروهای صفر، انتشار گزارش‌های متعدد از اجاره کدهای ملی و شماره حساب‌ها از تخصیص نامناسب خودرو در سیستم قرعه‌کشی با قیمت مصوب بوده که این امر نیازمند بررسی توسط نهادهای ناظر است.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه گفت: از سوی دیگر مصرف‌کننده نیز در این آشفته‌بازار، ناامید از دسترسی مستقیم به خودروساز و تولیدکننده برای تهیه خودروی موردنیاز خود به بازار آزاد مراجعه کرده و مبالغ چند برابر قیمت مصوب را برای خرید خودروی مورد نظر پرداخته کرده است.
شفافیت بورس دست رانت‌خواران خودرو را رو کرده است
وی به نارضایتی تولیدکنندگان، قطعه‌سازان و نیز مصرف‌کنندگان از شرایط حاکم در بازار خودرو اشاره کرد و اظهار داشت: در این مدت کوتاه و انتشار آمار معاملات خودرو در بورس کالا، ابعاد گسترده‌ای از ایجاد رانت برای برخی از افراد در گذشته را مشخص کرده که نشان می‌دهد با قیمت‌گذاری دستوری تا چه میزان در حق مردم و خودروساز اجحاف شده است.
رضایی پور خاطرنشان کرد: بدیهی است در این شرایط افرادی که منافع آنها به‌واسطه حضور خودروسازها در بورس به خطر افتاده است با ایجاد جو رسانه‌ای درصدد معرفی بورس به عنوان عامل گرانی و جلوگیری از ادامه عرضه آن در بورس کالا هستند.
قرعه‌کشی روش مناسبی برای فروش خودرو نیست
این کارشناس بازار سرمایه اظهار داشت: قرعه‌کشی روش مناسبی برای فروش خودرو نبوده و معدود مصرف‌کنندگانی که از این طریق موفق به تهیه خودرو شده‌اند همواره از تاخیر در تحویل خودرو ناراضی بوده و گاهی کیفیت خودرو های تحویل شده را زیر سوال می‌بردند.
وی خاطرنشان کرد: از طرفی شرایط متفاوت گارانتی، در رهن بودن این خودروها و تبعات حقوقی آن برای افراد در صورت فروش و ... از جمله مسائل و مشکلات پیش روی برندگان قرعه‌کشی است.
رضایی پور اظهار داشت: با توجه به تضامین اخذ شده از خودروسازها در عرضه‌های انجام شده در بورس، عدم تحویل به موقع کالا می‌تواند تبعات مالی سنگین برای عرضه‌کننده به دنبال داشته باشد که این جریمه در مورد کیفیت کالا هم صادق است.
این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: همیشه عرضه و تقاضا در همه اقتصادهای دنیا تعیین کننده قیمت بوده و هر گونه دخالت در تنظیم این رابطه (تعیین قیمت دستوری) می‌تواند برهم زننده توازن باشد.
وی ادامه داد: اگرچه تقاضا در بازار خودرو به‌واسطه انتظارات تورمی و تبدیل شدن خودرو به کالای سرمایه‌ای باعث پیشی گرفتن تقاضا از عرضه است؛ اما سرکوب تقاضا نمی‌تواند راه‌حل مناسبی برای کنترل قیمت‌ها باشد.
رضایی پور افزایش عرضه خودرو در بورس کالا را بهترین پیشنهاد برای تعدیل قیمت خودرو در بازار به نفع مردم عنوان کرد و گفت: آزادسازی واردات خودرو به معنای واقعی، رشد عرضه‌ها در بورس کالا و جلوگیری از شکل‌گیری انحصار و ... از جمله اقداماتی است که می‌تواند منجر به افزایش عرضه و کاهش قیمت‌ها در بازار شود.
