سهم ما از نفت و گاز چقدر است؟

در همین رابطه بارها مسوولان نظام اعلام کرده‌اند که توسعه میادین مشترک نفتی باید در اولویت قرار گرفته و وزارت نفت ابتدا باید این میادین را توسعه داده و پس از آن به فکر توسعه میادین نفتی داخلی باشد‌. بر همین اساس و با توجه به توجه ویژه کشورهای همسایه برای توسعه میادین نفتی مشترک، هر روز تاخیر در اقدام برای توسعه این میادین از سوی مسوولان وزارت نفت آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به همراه دارد به‌طور مثال بنا بر اعلام رکن‌الدین جوادی، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در میان گازی پارس‌جنوبی که میان ایران و قطر مشترک است هر روز تاخیر برای توسعه ۱۰۰ میلیون دلار ضرر به همراه دارد‌.

بر همین اساس وزیر نفت اخیرا درباره استفاده بهتر از میادین مشترک نفت و گاز گفته است مهم‌ترین میادین نفت و گاز کشور پارس‌جنوبی بوده و بعد مجموعه آزادگان یا غرب کارون که پول کافی هم در بودجه برای آن تعیین شده است و امیدواریم بانک مرکزی تمهیداتش که وام و اوراق مشارکت است را بیندیشد تا کار را پیش ببریم‌. با توجه به تاکید‌های فراوان بر توسعه میادین نفتی مشترک پرداختن به این موضوع که این میادین دقیقا با کدام کشورها مشترک است و در کدام مناطق قرار دارد از اهمیت بالایی برخوردار است‌. در حال حاضر بیش از ۱۵ مخزن نفتی مشترک بین ایران و کشورهای همسایه وجود دارد که در این بین مخازن مشترک واقع در خشکی در همجواری کشور عراق قرار دارد و سایر مخازن در خلیج‌فارس و دریای عمان واقع‌اند‌. نام و مشخصات کلی میدان‌های مشترک نفتی و گازی ایران با کشورهای منطقه در ادامه می‌آید‌.

میدان‌های مشترک با عراق
۱- نفت شهر‌: در فاصله ۱۰۰ کیلومتر شمال غربی ایلام و ۲۲۵ کیلومتری جنوب غربی کرمانشاه و ۶۰ کیلومتری قصرشیرین قرار گرفته‌است‌. این میدان نفتی در سال ۱۹۲۳ در طاقدیس نفت شهر کشف شد‌. در حال حاضر میدان نفت شهر تنها میدان نفتی در حال تولید استان کرمانشاه بوده که دارای ۶۹۲ میلیون بشکه ذخیره نفت‌خام است‌.

۲- دهلران‌: یکی از میادین نفتی ایران است که در ۲۲ کیلومتری جنوب غربی دهلران در استان ایلام قرار دارد‌. میزان نفت‌خام این میدان ۴۲۱۲ میلیون بشکه برآورد می‌شود‌ از این مقدار ۶۳۵ میلیون بشکه آن قابل استحصال است‌. این میدان در سال ۱۳۵۱ و توسط شرکت نفت ایران کشف و اولین چاه آن در عمق ۶۷۵ حفاری شد‌. یک سال بعد دومین چاه در فاصله ۱۰ کیلومتری مرز ایران و عراق تا عمق ۴۳۰۰ متر حفاری شد‌. در طول جنگ ایران و عراق این میدان مورد حمله قرار گرفت و آسیب دید که موجب قطع تولید نفت آن شد‌. امتداد ایران در خاک عراق، میدان ابوغریب قرار دارد‌.

۳- پایدار غرب‌: یکی از میدان‌های نفتی ایران است که در سال ۱۳۵۹ کشف شد‌. نفت این میدان از نوع سنگین است و فشار طبیعی مخزن آن پاسخگوی فشار لازم برای استخراج نفت نیست‌ از این‌رو استفاده از تلمبه بر سر چاه اجتناب‌ناپذیر است‌. ایران در سال ۱۳۸۸ روزانه بین ۲۴ تا ۲۵ هزار بشکه نفت از این میدان برداشت کرده است‌ این میدان در مجاورت میدان فکه کشور عراق قرار دارد‌.

۴- آذر‌: یکی از میدان‌های نفتی ایران است‌. این میدان نفتی در شرق شهرستان مهران استان ایلام واقع شده‌ و‌ مخزن این میدان با میدان نفتی بدرای کشور عراق مشترک است و در امتداد شمال غربی میدان مستقل چنگوله واقع است‌. این میدان دارای دو میلیارد و ۵۰۰ بشکه نفت‌خام درجاست‌. میزان نفت قابل استحصال از این میدان ۴۰۰ میلیون بشکه نفت برآورد می‌شود‌.

۵- آزادگان‌: بزرگ‌ترین میدان نفتی ایران و یکی از بزرگ‌ترین میادین نفتی جهان است که کشف آن به سال ۱۳۷۶ باز می‌گردد و در محدوده‌ای به وسعت ۲۰ در ۷۵ کیلومتر، در ۱۰۰ کیلومتری غرب اهواز در منطقه دشت آزادگان واقع است‌. ظرفیت این میدان ۳۳ میلیارد بشکه تخمین زده شده بود‌. در سال ۱۳۷۸ لایه جدید نفتی با ظرفیت ۲/۲ میلیارد بشکه در این میدان کشف شد‌. این میدان دارای دو بخش شمالی و جنوبی است‌. از سال ۱۳۸۷ تولید نفت از بخش جنوبی با ظرفیت ۲۵ هزار بشکه نفت در روز شروع شده‌است‌. بخش شمالی میدان در مجاورت میدان مجنون عراق قرار دارد‌.

۶- یادآوران‌: یکی از میدان‌های نفتی ایران است که در ۷۰ کیلومتری جنوب غربی اهواز و شمال واقع است‌. ابعاد میدان ۱۵ در ۴۵ کیلومتر است‌. حجم نفت درجای این میدان نفتی ۱۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون بشکه برآورد می‌شود‌. این میدان در مجاورت میدان سنباد که یکی از میدان‌های نفتی عراق است قرار دارد‌. از این میدان دو نوع نفت سنگین (API ۱۸) و نفت سبک (API ۳۸) به ترتیب از دو لایه سروک و فهلیان تولید می‌شود‌. نفت استخراج شده به دارخوین منتقل می‌گردد‌.

میدان‌های مشترک با عربستان‌
۱- اسفندیار‌: یکی از میدان‌های نفتی ایران است که دارای مخزن مشترک با عربستان سعودی بوده که بخش عربی آن میدان نفتی لولو نام دارد و در فاصله ۹۵ کیلومتری جنوب غربی جزیره خارک واقع شده است‌. نفت این میدان دارای درجه سبکی API ۳۰ است‌. این میدان دارای ۵۳۲ میلیون بشکه نفت‌خام درجاست‌.

۲- فروزان‌: یکی از میادین مشترک ایران در منطقه خلیج‌فارس است که در ناحیه خارک با کشور عربستان مشترک است‌. اجرای طرح توسعه میدان فروزان که عرب‌ها آن را «مرجان» نامیده‌اند، افزایش تولید نفت‌خام به ‌میزان ۶۵ هزار بشکه در روز، ساخت تاسیسات جدید برای ارسال گازهای همراه نفت به جزیره خارک به منظور جلوگیری از سوزاندن آن، بررسی ظرفیت افزایش بیشتر تولید فروزان و شناسایی لایه‌های جدید تولیدی آن اعلام شده‌ است‌.
میدان نفتی فارس ۱ و فارس ۲ نیز میدان‌های نفتی مشترک با عربستان هستند‌.

میدان‌های نفتی مشترک با امارات
۱- فرزام‌: بخش بسیار کوچکی از میدان «فلاح امارات متحده عربی» است که در آب‌های ایران «ناحیه سیری» واقع شده‌ است. این میدان در کنار میادین سیوند، دنا، نصرت و الوند قرار دارد‌.

۲- نصرت‌: در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی جزیره سیری در خلیج فارس واقع شده و با کشور امارات متحده عربی مشترک است‌. سازند سروک آن حاوی نفت بوده (مخزن اصلی) و سازندهای دالان و فراقون حاوی گاز ناخالص هستند‌. ذخایر قابل استحصال این میدان ۲/۹ تا ۵/۸ میلیارد بشکه تخمین زده شده ‌است‌.

۳- مبارک‌: یکی از میادین نفتی مشترک بین ایران و امارات متحده عربی است‌. بخش اماراتی این میدان از سال ۱۹۷۴ تولید نفت را شروع کرده و تولید نفت آن در حدود این ۳۰ سال در سطح ۶۰ هزار بشکه نفت حفظ شده است‌.

۴- سلمان‌: یکی از میادین قابل توجه ایران از نظر ذخایر نفت و گاز به حساب می‌آید‌. حجم نفت قابل استحصال از میدان سلمان حدود ۶/۱ میلیارد بشکه می‌باشد‌ هم‌اکنون نفت قابل تولید باقیمانده در این مخزن بیش از نیم میلیارد بشکه‌ است‌.

میدان‌های نفتی مشترک با قطر
۱- میدان گازی پارس‌جنوبی‌: (در قطر‌: گنبد شمالی) بزرگ‌ترین میدان گازی جهان است که در خلیج فارس و در آب‌های سرزمینی ایران و قطر واقع شده ‌است‌. این میدان گازی بین ایران و قطر مشترک بوده و در کشور قطر، میدان گازی گنبد شمالی نام دارد‌. ایران و قطر از ابتدای برداشت از این میدان مشترک همواره در رقابت برای برتری در بهره‌برداری از منابع هیدروکربنی این میدان بودند‌. در پاییز سال ۱۳۹۱ ایران در حال برداشت روزانه ۳۰۰ میلیون مترمکعب از ذخایر این میدان بوده که ۷۰ میلیون مترمکعب کمتر از شریک خود در این میدان برداشت می‌کند‌.

۲- میدان رشادت‌: یکی از میدان‌های نفتی ایران است که در ۱۰۸ کیلومتری جنوب غربی جزیره لاوان و در میان آب‌های خلیج فارس است‌. بهره‌برداری از این میدان از سال ۱۳۴۷ آغاز شد‌. در حال حاضر استخراج و تولید نفت تنها از سکوی Rدر جریان می‌باشد و سایر سکوها غیرعملیاتی است‌. این سکو نیز ‌باید پس از بهره‌برداری از چاه‌های جدید از کاربری خارج شود‌.

میدان نفتی هنگام (مشترک با عمان)‌: یا میدان نفتی بوخای غربی تنها میدان نفتی مشترک بین ایران و عمان است‌. هنگام دارای نفت فرار با درجه API ۴۲ می‌باشد و نفت‌خام درجای آن بیش از ۷۰۰ میلیون بشکه و گاز طبیعی درجای آن حدود دو تریلیون فوت مکعب است‌.

میدان نفتی آرش‌: این میدان گازی از میادین مشترک ایران با کشورهای کویت و عربستان است‌. ذخیره در جای گاز میدان آرش یک میلیارد فوت مکعب و ذخیره نفت درجای این میدان نیز نزدیک به ۳۱۰ میلیون بشکه برآورد می‌شود‌.

ایران سهم خود از این میدان را ۴۲ میلیون بشکه نفت‌خام و ۵/۶۵ میلیون بشکه میعانات گازی تخمین زده ‌است‌.