به گزارش ایران اکونومیست، هرچند سالن‌های تئاتر در سال‌های اول انقلاب و به دلیل تغییرات اساسی در برنامه‌ریزی‌های فرهنگی هنری، فعالیت چندانی نداشتند، مسئولان کشور تصمیم گرفتند جشنواره‌هایی را به پاس پیروزی انقلاب اسلامی راه‌اندازی کنند.
برگزاری این جشنواره‌ها در ایام پیروزی انقلاب که به دهه فجر شهرت پیدا کرده بود، سبب شد تا نام «فجر» برای این رویدادهای هنری در نظر گرفته شود و این جشنواره‌ها بخشی از برنامه‌های جشن‌های پیروزی انقلاب تلقی شد.
از آنجاکه در فرهنگ ما عدد چهل، عدد تکامل است و با در نظر گرفتن اینکه تاکنون ۴۰ دوره جشنواره تئاتر فجر را پشت‌سر گذاشته‌ایم، در آستانه برگزاری چهل و یکمین دوره این رویداد هنری، به مرور دوره‌های پیشین می‌پردازیم.
ایران اکونومیست در روزهای پیش‌رو نگاهی گذرا به دوره‌های گذشته جشنواره تئاتر فجر دارد تا مشخص شود این جشنواره در ۴۰ سال برگزاری خود چه روندی را طی کرده است.
مطالب این یادداشت‌ها برگرفته از اطلاعاتی است که در تلویزیون تئاتر ایران منتشر شده است.
نخستین دوره جشنواره تئاتر فجر به دبیری طاها عبدخدایی، نخستین مدیر مرکز هنرهای نمایشی دوازدهم تا ۲۲ بهمن ۱۳۶۱ در تهران برگزار شد.
این جشنواره که البته یک جشنواره سراسری بود، در دو بخش مسابقه و تعزیه و با حضور ۳۸ گروه نمایشی برگزار شد.
پوستر نخستین جشنواره تئاتر فجر را عباس سارنج طراحی کرد. در پوستری که او طراحی کرده، نام سالن‌های میزبان جشنواره هم درج شده است.
آثار شرکت‌کننده در این دوره از جشنواره در تئاتر شهر، تالار دانشکده هنرهای زیبا، تالار سنگلج، فرهنگسرای نوبهار، تالار مولوی، فرهنگسرای نیاوران، موزه هنرهای معاصر، خانه نمایش، تالار وحدت، تالار فردوسی و تالار محراب روی صحنه رفتند.
هرچند سالهاست که برگزاری جشنواره تئاتر فجر به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سپرده شده اما نخستین دوره‌های برگزاری این جشنواره، وضعیت متفاوتی داشته به طوری که اولین دوره آن با همکاری واحد فرهنگی بنیاد شهید، جهاد دانشگاهی، روزنامه کیهان، بخش فرهنگی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و سیمای جمهوری اسلامی که آن زمان تنها دو شبکه داشت، برگزار شده است.
افتتاحیه جشنواره تئاتر فجر در تالار وحدتاز جمله نمایش‌هایی که در اولین جشنواره فجر اجرا شدند، می‌توان به آثاری همچون «خانات» نوشته و کار رضا صابری، «دقیانوس» با متنی گروهی و به کارگردانی احمد سپاسدار اجرا شده، «بازگشت» نوشته و کار گروهی، «دیوارها را پاک نکنیم»، به نویسندگی منصور اویسی(براهیمی) و کار قدرت الله صالحی، «راه طویل سیمرغ» نوشته و کار علی نقی رزاقی، «طلایه قدیم» به نویسندگی علی سماوات و کارگردانی محمود ستوده، «عاشورای دیگر در کربلایمان» نوشته و کار مجتبی شریعت، «ملکوت» نوشته و کار حسین مختاری و «وجدان بیدار» به نویسندگی و کارگردانی جواد انصافی اشاره کرد.
تصاویری که از این جشنواره وجود دارد، به خوبی نشان‌گر این نکته است که در آن مقطع طبیعتا کشور هنوز در حال و هوای اوایل انقلاب به سر می‌برده است و اغلب نمایش‌ها برگرفته از همین حال و هوا اجرا شده‌اند.
از نکات جالب توجه این است که از همان دوره اول، نمایش‌های شرکت‌کننده در جشنواره جلسه نقد هم داشته‌اند.
سید محمد خاتمی نیز در این دوره وزیر ارشاد بود.
