به گزارش ایران اکونومیست، ایران یکی از بزرگ‌ترین قدرت‌های پالایشی به شمار می‌رود. روزانه معادل ۲.۲ میلیون بشکه نفت خام در ۱۰ پالایشگاه کشور پالایش می‌شود تا سوخت مورد نیاز را فراهم کند.
ایران در حال حاضر روزانه ظرفیت تولید حدود ۱۰۵ میلیون لیتر بنزین و ۱۱۰ میلیون لیتر نفتگاز را دارد و در مجموع نیز ۲۵۰ میلیون لیتر انواع فرآورده نفتی را در طول روز عرضه می‌کند.
نکته مهم اما این است که اغلب منابع نفتی ایران در مناطق جنوبی متمرکز است. با وجود پراکندگی پالایشگاه‌ها اما همچنان بخش بزرگی از پالایش نفت و میعانات گازی ایران در جنوب کشور انجام می‌شود.
پالایشگاه‌های آبادان، شیراز، بندرعباس، لاوان و ستاره خلیج فارس در جنوب ایران است. تنها در ۳ پالایشگاه لاوان، بندرعباس و ستاره خلیج فارس، بیش از ۵۰ درصد بنزین کشور تولید می‌شود و این در حالی است که بازار مصرف این فرآورده بیشتر شمال کشور است.
تمرکز تولید در جنوب و مصرف در شمال
بنابراین فرآورده‌های نفتی که تولید می‌شوند باید به طریقی مسافت بیش از یک هزار کیلومتر را طی کنند و به دست مصرف‌کنندگان در شمال کشور برسند. در این میان اگرچه همچنان از نفتکش‌های جاده‌ای و یا مسیر ریلی برای انتقال فرآورده استفاده می‌شود، اما به‌صرفه‌ترین روش برای انتقال فرآورده، استفاده از خطوط لوله‌ای است که مانند شاهرگ‌هایی، امکان حیات را برای بخش‌های مختلف کشور از حمل و نقل گرفته تا صنایع و نیروگاه‌ها تقویت می‌کنند.
خطوط لوله‌ای که وظیفه دارند تولیدات پالایشگاه‌ها را با حفظ کیفیتی و در زمان مشخص به دست مصرف‌کننده برسانند.
با توجه به اهمیت این موضوع و وجود ۳ پالایشگاه مهم کشور در استان هرمزگان، منطقه خلیج فارس شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران اهمیت ویژه‌ای دارد تا اختلالی در تامین بنزین و نفتگاز مورد نیاز کشور ایجاد نشود.
با توجه به این اهمیت، در اواخر دهه ۶۰ شمسی، احداث یک خط لوله از بندرعباس به رفسنجان در دستور کار قرار گرفت و در اوایل دهه ۷۰ به بهره‌برداری رسید تا امنیت انرژی در تامین سوخت مورد نیاز کشور افزایش پیدا کند.
در آن زمان اکثر تولیدات پالایشگاه لاوان که البته سوخت مازوت بود صادر می‌شد و این خط نیز برای انتقال فرآورده‌های نفتی تولیدی در پالایشگاه بندرعباس تاسیس شد. با بهره‌برداری از پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس در کنار پالایشگاه آبادان، توجه به ساخت خط لوله دیگر نیز مورد توجه قرار گرفت تا در کنار خط لوله قبلی، فرآورده‌های تولیدی با سرعت بیشتری به دست مصرف‌کننده برسند.
انتقال ۱۳.۵ میلیارد لیتر فرآورده نفتی از منطقه خلیج فارس
با توجه به طرح دولت سیزدهم برای ساخت پتروپالایشگاه شهید قاسم سلیمانی در همان منطقه، ساخت خط لوله جدید اهمیت بیشتری پیدا کرد.
در همین رابطه، حمیدرضا کیهان پور، مدیر منطقه خلیج‌فارس شرکت خطوط لوله و مخابرات ایران با اشاره به احداث خط لوله ۲۶ اینچی جدید انتقال فرآورده‌های نفتی بندرعباس - رفسنجان، گفت: با اجرای این طرح، پایداری تأمین و انتقال سوخت در کشور افزایش پیدا خواهد کرد.
وی ادامه داد: فرآورده‌های نفتی تولیدی در ۳ پالایشگاه لاوان، بندرعباس و ستاره خلیج فارس از بندرعباس به رفسنجان منتقل می‌شوند که ظرفیت اسمی این خط ۲۷۰ هزار بشکه معادل ۴۷ میلیون لیتر در روز است.
کیهان پور با اشاره به اینکه در سال جاری بالغ بر ۴۹ میلیون لیتر به صورت میانگین در روز از این خط لوله فرآورده نفتی حمل شده است، گفت: در ۹ماهه امسال ۹ میلیارد و ۵۰۵ میلیون لیتر بنزین، ۳ میلیارد و ۵۶۰ میلیون لیتر نفت گاز یورو و معمولی و ۴۵۰ هزار لیتر نفت سفید حمل شده است.
با توجه به حجم گسترده کار در این عرصه، احداث خط لوله جدید ۲۶ اینچی به موازات خط لوله قبلی با وجود سخت و صعب‌العبور بودن در برخی مناطق و شیب بالای زمین در مسیرهای کوهستانی در حال انجام است و بررسی‌ها نشان می‌دهد بخشی از این خط لوله تا پایان امسال مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت.
با این حال تا آن زمان تمام بار انتقال فرآورده‌های نفتی که در برخی روزها تا ۵۲ میلیون لیتر نیز می‌رسد بر عهده خط لوله ۲۶ اینچی قدیمی است که با بازرسی‌های دوره و پیگرانی‌های هوشمند، سلامت خط مورد بررسی قرار می‌گیرد تا مشکلی در این رابطه به وجود نیاید.
تشکیل کارگروه ویژه برای مقابله با قاچاق سوخت
محمد نصر، معاون فنی منطقه خلیج فارس شرکت خطوط لوله و مخابرات ایران نیز در همین رابطه با اشاره به اینکه در راستای انتقال پایدار فرآورده‌های نفتی اقداماتی در منطقه خلیج فارس شرکت خطوط لوله و مخابرات ایران در حال انجام است، گفت: تعویض پوشش برخی از نقاط این خط لوله به منظور ضخامت سنجی آن انجام شده است.
وی با تاکید بر اینکه سال گذشته و ۹ماهه امسال ۱۴ کیلومتر تعویض پوشش در خط ۲۶ اینچ انتقال فرآورده از بندرعباس به رفسنجان انجام شده است، افزود: کل این خط لوله با پیگرانی هوشمند و رصد واحدهای مختلف انجام می‌شود و در کنار آن تعویض برخی نقاط نیز در دستور کار قرار دارد.
نصر ادامه داد: یک پروژه ۲۲ میلیارد تومانی تعویض پوشش نیز به تازگی تعریف شده که تجهیز کارگاه انجام شده است و در حوزه تعمیرات خط به تناسب فعالیت‌ها، تقویت خط موجود در حال انجام است.
وی با اشاره به اینکه بیشترین حجم فرآورده منتقل شده از این خط مربوط به بنزین است، تاکید کرد: به طور مثال هفته گذشته ۱.۵ میلیارد لیتر فرآورده از این خط منتقل شده که از این میزان ۱.۱ میلیارد لیتر مربوط به بنزین، ۳۰۰ میلیون لیتر مربوط به نفتگاز و ۱۰۰ میلیون لیتر نیز مربوط به نفت سفید بوده است.
معاون فنی منطقه خلیج فارس شرکت خطوط لوله و مخابرات ایران با بیان اینکه شرایط موتورها در ایستگاه‌های منطقه خلیج فارس مناسب است، گفت: سال گذشته اورهال یکی از موتورها توسط یکی از شرکت‌های داخلی انجام شد و هسته موتور را با دانش بومی تعویض کردیم و اکنون در مدار است.
وی تصریح کرد: کارگروهی در ستاد منطقه خلیج فارس شرکت خطوط لوله و مخابرات ایران تشکیل شده تا احتمال سرقت و تجاوز به خطوط لوله را شناسایی کنند. با توجه به اینکه این منطقه در حاشیه خلیج فارس و دسترسی به آب‌های آزاد قرار دارد، احتمال قاچاق نیز بیشتر است با سیستم‌های کنترلی و پارامترهایی مانند فشار خط، هر برداشتی قابل شناسایی است.
ظرفیت ذخیره سازی یک میلیارد لیتری انبار نفت بندرعباس
با این حال به منظور ایمنی و تامین پایدار فرآورده‌های نفتی این خط لوله به صورت شبانه‌روزی صیانت و پایش می‌شود و کنترل سیستم‌های امنیتی به کمک دستگاه‌های صنعتی در حال انجام است.
ظرفیت انبار نفت در بندرعباس یک میلیارد لیتر است که ۲ تلمبه‌خانه بر اساس نیاز فرآورده‌های نفتی را به خط لوله پمپاژ می‌کنند.
مرکز انتقال نفت بندرعباس ایستگاه اول خط ۲۶ اینچ انتقال فرآورده است و در مجموع حدود ۵۰ درصد از سوخت مصرفی کشور از این خط پمپاژ می‌شود.
اکنون ۲ دستگاه توربو پمپ و ۴ دستگاه الکتروپمپ در این مرکز وجود دارد که به صورت دوره‌ای از آنها استفاده می‌شود و با توجه به نیاز کشور به فرآورده‌های نفتی و مصرف بالا، این مرکز با حداکثر ظرفیت کار می‌کند.
