به‌گزارش ایران اکونومیست، آلودگی هوا چندین متهم اصلی دارد اما از بین آن‌ها نقش حوزه حمل و نقل پر ررنگ‌تر است، به طوری که طبق مطالعات صورت گرفته در ترازنامه انرژی کشور ۷۰ تا ۸۰ درصد ذرات معلق تولید شده در کشور سهم حوزه حمل و نقل بوده، به همین دلیل دولت نیز اخیرا تمرکز خود را به این بخش بیشتر معطوف کرده است.
ناترازی تولید و مصرف سوخت، وزارت نفت را به سمت سرمایه‌گذاری برای توسعه خودروهای برقی تشویق کرده است، هرچند ناترازی‌ها قبل از برنامه اول توسعه اقتصادی وجود داشت و تا پایان برنامه پنجم نیز این ناترازی ادامه یافت، اما در سال ۹۷ با راه‌اندازی فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج فارس که بزرگترین تولیدکننده بنزین در کشور است، به سمت تراز مثبت بین تولید و مصرف حرکت کردیم تا جایی که وضعیت تولید بنزین در کشور به یک عدد قابل قبولی رسید و در سال ۹۸ تراز مثبت را تجربه کردیم یعنی اولین باری بود که ما در چندین سال گذشته به سمتی رفتیم که تراز بین تولید و مصرف عدد مثبتی را نشان می‌داد.
در سال ۹۸ مصرف بنزین به ۱۰۰ میلیون لیتر در روز رسید که با به‌کارگیری از سامانه هوشمند سوخت و سهمیه‌بندی مجدد باعث شد که مصرف به ۷۲ میلیون لیتر کاهش پیدا کند، در شرایط فعلی اما شاهد روند صعودی مصرف بنزین در کشور هستیم تا جایی که احتمال واردات مجدد آن وجود دارد. سعید مداح مروج، همدیر هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در این رابطه اعلام کرده است که "با توجه به میزان مصرف مجبور شدیم که از همه پتانسیل‌های موجود در کشور استفاده کنیم و در سال گذشته متناسب با میزان مصرف، تولید به طور متوسط روزانه ۹۷ میلیون لیتر در روز بود و امسال میزان تولید از ابتدای سال تا به امروز ۱۰۳.۵ میلیون لیتر در روز است. "
به گفته وی، عملا به کمک پالایشگاهی که نفت خام را پروسس و پالایشگاه ستاره خلیج فارس که معیانات را باز پالایش می‌کنند قادر هستیم با الگوهای فرآیند خاصی که در تک تک این واحدها متوسط با شرایط خودشان اجرا شده و به بهره‌برداری رسیده، ۱۰۳ تا ۱۰۵ میلیون لیتر بنزین تولیدی را به ۱۱۲ میلیون لیتر در روز افزایش دهیم. این یک هماهنگی است و زمان خاصی به آن معنا ندارد ما مجبور هستیم از همه ظرفیت‌های موجود کشور حتی از انبارهای خودمان استفاده کنیم.
مدیر هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی افزود: اگر با این روند مصرف را ادامه بدهیم نیمه دوم سال آینده به یکی از وارد کنندگان بنزین تبدیل می‌شویم.
آنطور که حمید حسینی، رئیس هیئت مدیره اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران نیز به ایران اکونومیست اعلام کرده بنزین و گازوئیل تولیدی پالایشگاه‌ها با استاندارد یورو ۳ کاملا بدیهی است که آلایندگی بیشتری را در شرایط وارونگی هوا ایجاد می‌کنند، در حال حاضر PPM گازوئیل‌های تولیدی در پالایشگاه های ما ۱۰ تا ۱۵ هزار واحد سولفور دارد در حالی که در دنیا ۱۰ و یا نهایتا ۵۰ است که این اعداد میزان خطرناک سولفور موجود در گازوئیل های مصرفی ما را نشان می‌دهد.
به گفته وی، بعد از توافق برجام تقریبا همه پالایشگاه‌های کشور با کره جنوبی، ژاپن و دیگر کشورها قرارداد بستند و قرار شد که پالایشگاه های کشور در همکاری با آن ها نوسازی و بازسازی شوند و یا در جهت ارتقا کیفی سرمایه‌گذاری صورت گیرد که متاسفانه با خروج آمریکا از برجام نتوانست این اتفاق خیلی عملیاتی شود و امروز فقط دو پالایشگاه در کشور مثل اراک و ستاره خلیج فارس هستند که محصولاتی تقریبا با استانداردهای لازم تولید می کنند، اما بقیه پالایشگاه‌ها فاقد استانداردهای لازم هستند و محصولات تولیدی آن‌ها کیفیت قابل قبولی ندارد.
ناترازی بنزین و همچنین کاهش کیفیت آن وزارت نفت و مجموعه دولت را بر آن داشت تا برای حل این مساله گام بردارد، در این راستا درخواست مشترک وزارتخانه‌های نفت و کشور درباره حمل‌ونقل درون‌شهری عمومی و پاک بررسی و در نهایت مقرر شد از محل صرفه‌جویی در مصرف سوخت مبلغ ۴ میلیارد دلار برای تأمین ۳۴۶ هزار وسیله حمل‌ونقل جدید و بهینه برای کاهش آلودگی هوا از جمله اتوبوس، مینی‌بوس، تاکسی و موتورسیکلت‌های برقی یا پایه گازسوز هزینه شود.
دولت نیز از سه سال قبل برنامه‌هایی را در این راستا در دستور کار خود قرار داد، اما نبود منابع مالی کافی مانع از اجرای این طرح شده است، آنطور که شهریار زینی، مدیر توسعه فناوری‌های نوین خودرویی و طرح‌های کلان ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی، حمل‌ونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در آذرماه گفته از ۶ ماه قبل وزارت کشور به طور جدی با معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان همکاری داشته است و ما توانستیم قرار داد تولید هزار اتوبوس برقی را با این وزارتخانه نهایی کنیم. این قرار داد هنوز عملیاتی نشده ولی به مرحله نهایی رسیده و چارچوب فنی این طرح مشخص شده است.
به گفته وی، برای این منظور ۵ شرکت داخلی مشارکت دارند که از این تعداد دو شرکت دانش بنیان هستند و توانستند ۷۰ درصد ساخت اتوبوس‌های برقی را بومی سازی کنند و ۳ شرکت دیگر نیز حدود ۳۰ درصد ساخت داخل دارند. با توجه به تجربیات خوب و موفقی که در زمینه اتوبوس برقی رخ داد، امیدواریم قراردادهای مربوط به آن نیز به امضا برسد؛ چرا که تامین مالی برای این پروژه از سوی وزارت کشور صورت گرفته و کارهای نهایی چون تعیین تکلیف ایستگاه‌های شارژ باقی مانده تا قرار داد تولید اتوبوس‌های برقی نهایی شود.
زینی در تشریح دلایل عدم پلاک گذاری برای این دو خودرو برقی توضیح داد: یک نمونه اتوبوس دانش بنیانی که ساخته می‌شود حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیارد تومان هزینه طراحی و توسعه دارد و اگر بخواهد برای پلاک گذاری، تست‌های مربوط را اجرایی کند، به همین اندازه باید هزینه پرداخت کند و اگر کل این هزینه‌ها پرداخت شود، مساله اصلی باقیمانده، وجود مشتریان این محصول نهایی است.
نبود سرمایه اصلی ترین دلیل عدم توسعه خودروهای برقی است، به نظر می‌رسد که با تصمیم اخیر دولت اتفاقات جدیدی در این حوزه رقم بخورد و شاهد حضور خودروهای برقی حداقل در بخش حمل و نقل عمومی در کشور باشیم. از سوی دیگر با اجرای این طرح نیز دولت از واردات بنزین معاف می‌شود اما باید توجه داشت که اجرای چنین طرحی نیازمند زیرساخت‌هایی است و بهتر است دولت قبل از استارت این کار زیرساخت‌های اصلی آن را فراهم کند تا مشکل دیگری ایجاد نشود و مجدد شاهد پروژه نیمه تمام نباشیم.
