اگر بخواهیم تجارت ایران و آمریکا را بررسی کنیم به ناچار باید به آمارهای منتشره توسط گمرک ایران یا دفتر آمار آمریکا مراجعه کنیم.به گفته مسئولان گمرک کشورمان،ایران هیچ گونه رابطه ی تجاری مستقیمی با آمریکا نداشته و آمار های منتشره از حجم تجارت ایران و آمریکا مربوط به کالاهایی است که به صورت غیر مستقیم و از طریق کشور های واسطه وارد ایران میشود.این تجارت بحث برانگیز و غیر مستقیم علیرغم اندک بودن حجم ، همواره دستخوش بالا و پایین روابط فی مابین دو کشور بوده است، به طوری که آمارهایی که هرازگاهی از حجم تجارت ایران و آمریکا منتشر میشود حاکی از نوسانات شدید این مقدار اندک است.
در اینجا نگاهی گذرا و کوتاه بر خبر هایی که از سال 91 تا کنون در مورد حجم تجارت ایران و آمریکا از دو منبع فوق منتشر شده خواهیم انداخت:
اردیبهشت 91
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت میزان ارتباطات تجاری ایران با امریکا را حدود 230 میلیون دلار عنوان و خاطرنشان کرد: معمولا سطح تجارت ما با امریکای مرکزی، هم به واسطه دور بودن و هم به واسطه فاصله سیاسی که در طی سالهای گذشته وجود داشته است، حجم قابل توجهی نیست و رقم قابل توجهی از آن را صادرات فرش، صنایع دستی و خشکبار تشکیل میدهد.
فروردین 92
در حالی هر روز حلقه تحریمهای آمریکا علیه ایران تنگتر میشود که تازهترین آمار منتشر شده گمرک ایران نشان از افزایش 500درصدی حجم تجارت ایران و آمریکا در سال 1391 دارد.
تازه ترین آمار منتشر شده حاکی از افزایش 500 درصدی حجم تجارت ایران و آمریکا در سال 1391 است.
براساس آمار گمرک ایران حجم تجارت ایران و آمریکا در سال 1391 با رشد 506 درصدی نسبت به سال 1390 به بیش از 137.2 هزار تن رسید. ارزش تجارت دو کشور نیز با افزایش 32 درصدی بالغ بر 133.8 میلیون دلار شد.
در سال 1391 واردات ایران از آمریکا با رشد 511 درصدی نسبت به سال 1390 بالغ بر 136.7 هزار تن به ارزش تقریبی 132.4 میلیون دلار شد. همچنین صادرات ایران به آمریکا با افزایش 97 درصدی به رقم 1.4 میلیون دلار رسید.
فروردین 92
تجارت ایران و آمریکا در سال گذشته میلادی به بیش از 315 میلیون دلار رسید.
دفتر آمار آمریکا با انتشار گزارش تجارت دوجانبه این کشور و ایران در سال گذشته میلادی اعلام کرد که در این مدت دو کشور تجارت 315 میلیون و 500 هزار دلاری داشتهاند.
بر این اساس، تجارت ایران و آمریکا در سال 2012 برابر با 253 میلیون و 200 هزار دلار بود که در سال 2013 افزایش 62 میلیون و 300 هزار دلاری نشان میدهد.
از مجموع تجارت ایران و آمریکا در سال گذشته میلادی 313 میلیون و 300 هزار دلار صادرات آمریکه به ایران و دو میلیون و 200 هزار دلار نیز صادرات ایران به آمریکا بوده است.
آمارهای منتشره نشان میدهند که تجارت دوجانبه ایران و آمریکا در سال 2013 کسری تجاری 311 میلیون و 100 هزار دلاری برای ایران به همراه داشته است.
دفتر آمار آمریکا همچنین عنوان کرده است که در ماه دسامبر سال 2013 آمریکا صادراتی بالغ بر 19 میلیون و 800 زار دلار به ایران داشته است که نسبت به صادرات 45 میلیون و 700 هزار دلاری در ماه نوامبر کاهش شدیدی نشان میدهد.
این در حالی است که در ماه دسامبر ایران همانند ماههای اکتبر و نوامبر هیچ صادراتی به آمریکا نداشته است.
دیماه ۹۲
براساس آخرین آمار منتشر شده از سوی گمرک ایران واردات ایران از آمریکا در 9 ماهه سال 1392 از نظر وزنی و ارزشی به ترتیب 85.58 و 21.13 درصد کاهش یافت. ایران در این مدت بیش از 19 هزار تن انواع کالا به ارزش تقریبی 86 میلیون دلار از آمریکا وارد کرد.
این افت واردات طی 9 ماهه امسال در حالی رخ داده که طی دو ماه گذشته یعنی آذر و آبان ماه واردات ایران از آمریکا با رشد چشمگیری همراه بوده است. به طوری که واردات کالای آمریکایی در آبان ماه از نظر وزنی و ارزشی به ترتیب 95.95 و 50.78 درصد و در آذر ماه به ترتیب 936.54 و 244.05 درصد افزایش یافت.
از سوی دیگر ایران در 9 ماهه امسال تنها حدود 633 هزار دلار کالا به آمریکا صادر کرد. در بین اقلام صادراتی به آمریکا اما مقدار بسیار ناچیزی در حدود دو کیلوگرم زعفران مشاهده می شود که این اتفاق پس از چهار سال رخ می دهد.
اسفند 92
تجارت یکجانبه ایران و آمریکا در نخستن ماه سال جاری میلادی به بیش از 13 میلیون دلار رسید.
دفتر آمار آمریکا با انتشار گزارش تجارت خارجی این کشور در ماه ژانویه سال جاری میلادی اعلام کرد که در این ماه ایران و آمریکا تجارتی معادل 13 میلیون و 100 هزار دلار داشتهاند.
بر این اساس در ماه ژانویه ایران هیچ صادراتی به آمریکا نداشته و تنها واردکننده از این کشور بوده است.
این گزارش نشان میدهد که تجارت ایران و آمریکا در ماه نخست سال 2014 کسری 13 میلیون و 100 هزار دلاری برای ایران داشته است.
ایران و آمریکا در ماه ژانویه سال گذشته میلادی تجارت دوجانبه 11 میلیون و 800 هزار دلاری داشتند که از این میزان 11 میلیون و 300 هزار دلار صادرات آمریکا و 500 هزار دلار نیز صادرات ایران بوده است.
در همین حال تجارت یکجانبه ایران و آمریکا در ماه دسامبر سال گذشته میلادی برابر با 19 میلیون و 800 هزار دلار بود که تمامی این مبلغ صادرات امریکا به ایران بوده است.
مرور خبر های منتشر به خوبی نشان میدهد که این حجم کم تجارت به شدت به روابط سیاسی بین دو کشور وابسته و در نوسان است. طبق گزارشهای منتشر شده از سوی خبرگزاریها و رسانه های غربی شرکتهای صنعتی و تولیدی آمریکایی در پی توافق ژنو تمایل خود را برای سرمایه گذاری در ایران اعلام کرده اند. از جمله این حوزه ها می توان به صنعت خودروسازی اشاره کرد که اخباری مبنی بر احتمال سرمایه گذاری خودروسازان آمریکایی در ایران منتشر شده است.
باید دید با ورود سرمایه گذاران خارجی به بازار ایران آیا پای شرکت ها و سرمایه گذاران آمریکایی هم به ایران باز خواهد شد یا خیر؟
در حال حاضر به نظر میرسد رصد نوسانات تجارت بین دوکشور میتواند نشانگر خوبی برای پاسخ به این سوالات و پیش بینی آینده روابط باشد.