به گزارش خبرنگار اقتصادی ایران اکونومیست، با توجه به تغییر رییس بانک مرکزی و سیاست‌هایی که محمدرضا فرزین رئیس کل جدید بانک مرکزی اعلام کرده است به نظر می‌رسد که تمرکز منابع ارزی بر روی نیما افزایش خواهد یافت.
لازم به ذکر است که از اوایل سال جاری شاهد تقویت بازار توافقی ارز از سوی بانک مرکزی بودیم. این سیاست در ابتدا توانست صف‌های ارزی بازار آزاد را کنترل کند و سبب کنترل نرخ در این بازار شود اما در بلند مدت این سیاست با چالش مواجه شد. علت این بود که سیاست افزایش عرضه در بازار توافقی که برای صادرکنندگان جذاب بود، سبب شد تا عرضه ارز با کیفیت در نیما کاهش پیدا کند.
به این ترتیب شاهد تنش در بازار ارز بودیم. در نتیجه می‌توان گفت که هرچند سیاست بانک مرکزی در ابتدا نتایج مثبتی داشت اما در نهایت سبب شد تا پالس منفی به بازار ارز بدهد که یکی از عوامل اصلی رشد نرخ ارز در هفته‌های اخیر بود.
رییس کل بانک مرکزی اعلام کرد که هم‌اکنون در سامانه نیما ارز با میانگین 29 هزار تومان معامله می‌شود؛ از فردا با 28500 عرضه انجام می‌شود. وی همچنین گفت که حتماً در هفته آینده عرضه ارز در نیما افزایش خواهد یافت و تلاش می‌کنیم کلیه نیازها را تأمین کنیم؛ ولی چون عدم هماهنگی در نقشه ارزی داریم نتوانستیم عرضه مناسب در تمام بخش‌های تجاری داشته باشیم.
احتمال رشد عدم بازگشت ارز به کشور با اصلاح سیاست ارزی دولت
در این بین اما یکی از بحث‌های جدی که در خصوص این سیاست مطرح می‌شود احتمال عدم بازگشت ارز حاصل از صادرات به کشور است. با توجه به آمارهای موجود از مجموع 42 میلیارد دلار صادرات کشور 12 میلیارد دلار مربوط به صادرات خرد و 30 میلیارد دلار مربوط به صادرات عمده است.
صادرات عمده عموما توسط شرکت‌های دولتی و یا خصولتی انجام می‌شود که بازگشت ارز آن به کشور انجام می‌شود. اما پیش‌بینی‌هایی در کمیسیون اقتصادی مجلس وجود دارد که در صورت تثبیت نرخ ارز در نیما و تمرکز دولت برای فروش ارز حاصل از صادرات در این سامانه، ممکن است شاهد عدم بازگشت 6 میلیارد دلار از ارزهای صادراتی باشیم.
سوء استفاده جدی از کارت‌های بازرگانی یکبار مصرف این بار در حوزه صادرات/ گمرک برنامه خود را ارائه کند
از جمله روش‌هایی که برخی صادرکنندگان برای عدم بازگشت ارز به کشور به کار می‌برند استفاده از کارت‌های بازرگانی یکبار مصرف است. به این ترتیب امکان ردگیری و نظارت بر بازگشت ارز این کارت‌ها وجود ندارد.
لازم به ذکر است، سیاست تمرکز دوباره ارزهای صادراتی بر روی سامانه نیما سبب افزایش انگیزه استفاده از کارت‌های بازرگانی یکبار مصرف خواهد شد. گمرک ایران به عنوان نهاد کنترل کننده و ناظر اصلی بر صادرات و واردات کشور نقش بسیار مهمی در جلوگیری از سوء استفاده‌های این چنینی دارد.
با توجه به این نقش مهم گمرک لازم است این دستگاه مسئول برنامه مشخصی را برای جلوگیری از سوء استفاده از کارت‌های بازرگانی یکبار مصرف که عموما مربوط به افراد کم سواد و فقیر است، ارائه کند.
ضرورت نظارت و برخورد قاطع گمرک برای جلوگیری از تجربه ناخوشایند بازگشت ارز صادراتی سال 97
گفتنی است، مسئله الزام بازگشت ارز حاصل از صادرات از سال 1397 و پس از تشدید تحریم‌های ظالمانه در دستور کار دولت قرار گرفت. با توجه به تنگنای ارزی کشور در شرایط تحریمی این سیاست در راستای رشد منابع ارزی موجود در دستور کار قرار گرفت اما با مقاومت‌هایی از سوی صادرکنندگان مواجه شد.
با توجه به شرایط موجود اگر برنامه و سیاست درستی برای مقابله با روش‌های دور زدن سیاست دولت وجود نداشته باشد شاهد تکرار تجربه سال 97 خواهیم بود. طبیعتا هر چقدر که دست دولت در حوزه ارزی بازتر باشد امکان مدیریت بازار نیز بیشتر خواهد بود.
بنابراین جدیت در برخورد با موارد فرار صادرکنندگان از بازگشت ارز به کشور هزینه این کار را بالا خواهد برد ضمن اینکه باید مسیرهایی که برای این منظور مورد سوء استفاده قرار می‌گیرند با پیگیری گمرک ایران شناسایی و با پیشنهاداتی که ارائه می‌شود مسیر آنها سد شود.
