علی رستمی در گفت‌وگو با ایران اکونومیست با اشاره به اعلام ممنوعیت ورود دانشجویان دختر افغانستانی به دانشگاه‌های از سوی طالبان و شرایط دانشگاه‌های ایران برای پذیرش دانشجویان دختر افغان به لحاظ آموزشی و مالی و فرهنگی با تاکید بر اینکه طالبان درحال حاضربه همان مسیری پاگذاشته است که سالها پیش طی کرده گفت: بعد از خروج آمریکا از افغانستان، تصور می شد طالبان می‌تواند در مسیری حرکت کند که شرایط داخلی را در چین و دیگر کشورهای طرفدار روسیه از جمله تاجیکستان ، قزاقستان و قرقیزستان متزلزل سازد.
وی ادامه داد: در عین حال پاکستان هم این تصور را داشت که افغانستان طالبان به عنوان حیاط خلوتش در برابر هند پشتوانه محکمی است و به همین دلیل برای روی کار آوردن آن به طالبان خیلی کمک کرد و به ویژه در مذاکرات میان طالبان و آمریکا خیلی آنها کمک کردند تا طالبان روی کار آمد و قدرت را در دست گرفت. اما این قدرت گرفتن مبتنی بر این شرط بود که طالبان نیروهای دیگر سیاسی را هم در قدرت شریک کند و با مشارکت همه، دولت تشکیل دهد، اما تا کنون از انجام این کار طفره رفته است. قوم پشتون به دلیل گستردگی از نظر سر زمینی به نحوی گسترش یافته اند که بخشی از آنها در داخل افغانستان ساکن هستند و به قدرت رسیده اند و بخش بزرگ‌تری در خاک پاکستان هستند و تعدادشان از پشتون های مستقر در افعانستان بیشتر است. در شرایط جاری آنها نیز داعیه پیوستن به افغانستان را دارند و تاکنون هم سه الی چهار بار میان این پشتون‌ها با دولت پاکستان درگیری رخ داده است و به همین دلیل پشتون‌های داخل پاکستان در برخی موضوعات و مقاطع با پشتون‌های داخل افغانستان ضد پاکستان عمل کرده‌اند.
این کارشناس مسایل بین‌الملل تصریح کرد: همین رویکرد و روابط سیاسی فرهنگی که طالبان تا امروز در پیش گرفته موجب شده تا کشورهای دیگر دولت‌شان را به رسمیت نشناسند. با توجه به شرایط، انحصار قدرت طالبان به جایی رسیده است که از نظر فکری دارد به طالبان قبل یعنی دوران حاکمیت اول نزدیک می‌شود و به جای پیشرفت در حال پس‌رفتن است.
این کارشناس مسایل بین‌الملل با بیان اینکه طالبان الان برای حفظ قدرت دارد به سمت طالبان قدیم می‌رود و معتقد است، زنان نباید در اجتماع باشند و درس بخوانند، گفت: خیلی از افغان‌ها تلاش دارند از این کشور به نقاط دیگر مهاجرت کنند که بخشی از آنها به ایران آمده اند. در واقع خیلی از افغان‌های زن که به ایران آمدند، دارند درس می‌خوانند یا قصد این کار را دارند اما اینکه تصور کنیم دختران دانشجو بیایند و مجانی در ایران و دانشگاه های ایران درس بخواندن امری بعید است، هر چند نمی‌توان درباره آن با قطعیت صحبت کرد، ممکن است با توجه به شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی نگاه ایران در این رابطه تغییر کند و پذیرای دختران دانشجوی افغان باشد.
رستمی درباره اینکه آمدن تعداد قابل توجه دانشجوی دختر افغانستانی به ایران می تواند زمینه ساز گسترش فرهنگ و زبان و فارسی باشد تصریح کرد: همین الان هم در افغانستان به لحاظ فرهنگی و زبانی و قومی میان تاجیک‌ها و ازبک‌ها و هزاره‌ها از یکسو و پشتون ها دعواست. اختلافات فرهنگی روز به روز دارد در افغانستان پررنگ تر می شود. امروز احمد مسعود مبادرت به ایجاد شبکه های مبارزانی کرده که تاکنون برخوردهایی میان آنها و حکومت پشتون‌ها رخ داده است و این درگیری‌ها ادامه داد.
وی درباره تمایل و امکان حضور دانشجویان افغان در دانشگاه‌های ایران تصریح کرد: تمایل برای آمدن به ایران بیشتر در بین دری زبان های افغان وجود دارد اما اگر پشتون‌ها بخواهند برای تحصیل از افغانستان خارج شوند به نظرم به پاکستان می‌روند.
رستمی درباره شرایط محدود ایران و امکان پذیر نبودن تعاملات بانکی و مالی برای انتقال کمک سازمان‌های بین‌المللی و مردم نهاد به دانشجویان دختر برای تحصیل احتمالی در ایران گفت: البته الان به ایران از سوی نهادهای بین‌المللی کمک نمی‌شود اما سازمان‌های بین‌المللی می توانند ساز و کارهای مناسبی را که پول و کمک هزینه مستقیم به دست متقاضی افغان برساند را شکل دهند. به علاوه این مساله می تواند به بهبود نسبی تعاملات بین‌المللی و نگاه بیرونی‌ها به ایران منجر شود.
