ماشالله شمس‌الواعظین در گفت‌وگو با ایران اکونومیست درباره ممنوعیت تحصیل دختران افغانستانی در دانشگاه‌های این کشور و واکنش‌های جهانی به این اقدام گفت: راه‌حل برون رفت از این مساله را در درون افغانستان می‌دانم. زمانی طالبان در قدرت قبلی خود بیست سال پیش اجازه نمی‌داد زنان و دختران از خانه بیرون بیایند و همه چیز ممنوع بود اما الان برخوردها و رفتارهایش بهتر و بازتر نسبت به آن زمان شده است و تحصیلات تا مقطع دبیرستان تا امروز برای دختران پذیرفته شده است اما این کافی نیست.
وی با اشاره به بیانیه‌ی دارالافتاء عربستان و تاثیرگذاری این بیانیه اظهار کرد: مرجعیت مذهبی طالبان، عر بستان است و در این بیانیه می‌گوید ممنوعیت خانم‌ها از تحصیل با شریعت اسلام هم‌خوانی ندارد. معتقدم این بیانیه تحول مهمی در افغانستان ایجاد می‌کند، ضمن اینکه طالبان امروز اگر با دقت به کشورهای پیرامون خود نگاه کند، می‌بیند با اجبار امور بالعکس پیش می‌روند و عکس‌العمل‌های جدی‌تری را از سوی مردم به ویژه زنان ایجاد می‌کند.
این کارشناس مسایل بین‌الملل درباره برخی پیشنهادها مبنی بر اینکه ایران دانشجویان افغان را در دانشگاه‌هایش پذیرش کند، گفت: اینکه ما دنبال این گزینه برویم که دختران افغانستانی را در دانشگاه‌هایمان پذیرش کنیم راه‌حل خوبی نیست آن هم برای ایران که تعداد زیادی از مهاجران افغان در ایران هستند و مدیریت و سامان‌دهی آنها هم مشکلات و مسایلی دارد، طبعا پذیرش دختران دانشجوی افغان که تعدادشان هم کم نیستند هزینه های مالی و سیاسی و اجتماعی دارد. اگر تحصیل رایگان باشد برای ایران بار مالی دارد و اگر هزینه تحصیل به عهده دانشجویان دختر افغان باشد برای آنها بار مالی خواهد داشت که بعید است از عهده آن برآیند.
شمس‌الواعظین ادامه داد: به نظر طالبان ترجیح بیشتری دارد که راه‌حل عبور از بحران به وجود آمده را در درون کشور جست‌وجو کند و مشکل با درون‌زایی حل بشود. با برون‌زایی مساله، راه‌حل‌های برون سپاری هم مطرح می‌شود و پای کشورهای دیگر به موضوع باز می‌شود از این رو با برون زایی مساله موافق نیستم، مردم و حکومت افغانستان باید برای مساله خود راه‌حلی پیدا کنند. وقتی وارد بحث‌های آموزشی می‌شویم باید به ابعاد مختلف مساله از جمله نفوذ فرهنگی، داده‌ها و باورها هم توجه کرد. پذیرش دختران دانشجوی افغان در ایران می‌تواند مخالفت‌های زیادی را ایجاد کند به ویژه که اختلاف فرهنگی هم وجود دارد.
وی ادامه داد: راه‌حلی که ایران به طالبان داده است که تحصیل بانوان را مجازی کند، یک راه‌حل کوتاه مدت است که عدم انقطاع تحصیلی ایجاد می‌کند و کمک می‌کند آرام آرام مساله عادی سازی شود و دولت طالبان به سمت پذیرش زنان و ایفای نقش‌شان در جامعه حرکت کند اما قطعا این راهکار هم مشکلات لجستیکی دارد. معتقدم این پیشنهاد خیلی کوتاه مدت است اما از این جهت که می‌تواند از بن بست فعلی مسایل را خارج کند؛ چون فضا به سمتی می رود که اندکی خشونت بالا گیرد اما دیدیم که در روزهای گذشته این مساله تا حدی کنترل شد و رویکردها و واکنش‌های مدنی‌تری از جلمه عکس العمل دانشجویان پسر و اساتید در عدم حضور بر سر کلاس‌ها را شاهد بودیم که معتقدم این رویکردها نتیجه‌بخش‌تر است و دولت طالبان را وادار می‌کند که اندکی بردباری کند و فکر کند که این مساله را نمی‌تواند با تکیه به خشونت و تحریم اداره کند.
این کارشناس مسایل بین‌الملل خاطرنشان کرد: دولت طالبان می‌داند که در رشته‌های مرتبط به زنان به ویژه در علوم پزشکی نمی‌تواند مانع تحصیل دختران شود چرا که در آن صورت مجبور است پزشک و پرستار از کشورهای اسلامی بپذیرد که آن هم مشکلات خود را دارد و راه‌حل این مشکل و شرایط افغانستان نیست.
