مصطفی عرب، مدیرعامل این شرکت فناور در حوزه اعتبارسنجی در گفت‌وگو با ایران اکونومیست، زمینه فعالیت این شرکت را اعتبارسنجی شرکت‌های دانش‌بنیان ذکر کرد و گفت: ما پس از سال‌ها تجربه ارتباط با شرکت‌ها و نهادهای سیاستگذار به این نتیجه رسـیدیم که بهبود فضای کسب‌وکار بهترین نوع حمایت از شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان است.
وی ادامه داد: بر اساس گزارش سال ۲۰۱۹ بانک جهانی، آخرین رتبه ایران در سهولت انجام کسب‌وکار ۱۲۸ بوده است و این درحالی است که در همین گزارش، کشورهای همسایه ایران مثل امارات در رتبه ۱۱ و ترکیه در رتبه ۴۳ قرار دارند.
به گفته این فعال حوزه فناوری، شاخص دریافت اعتبار (Getting Credit) یکی از شاخص‌های یازده‌گانه مورد بررسی در این زمینه است که ایران در رتبه ۹۹ قرار دارد و امارات و ترکیه به ترتیب در رتبه‌های ۴۴ و ۳۲ جای گرفته‌اند.
عرب با بیان اینکه این اعداد نشان می‌دهد که ایران وضعیت خوبی در حوزه توسعه کسب و کارها ندارد، خاطر نشان کرد: برای این منظور مطالعه جامعی در خصوص مدیریت ریسک اعتباری بازیگران اصلی اکوسیستم دانش‌بنیان توسط پژوهشکده مطالعات فناوری انجام شد و با بررسی نتایج این پژوهش و مشاهدات میدانی ما از کشور ژاپن، ایجاد یک نظام استاندارد مدیریت ریسک اعتباری به عنوان یک ضرورت مطرح شد و در این راستا به منظور اعتبارسنجی شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور، این شرکت توسط تعدادی از صندوق‌های پژوهش‌وفناوری و بخش خصوص تأسیس شد.
وی با اشاره به گزارش اخیر این شرکت در خصوص بررسی وضعیت شرکت‌های دانش بنیان، توضیح داد: نتایج مطالعات ما نشان داد که نیمی از شرکت‌های دانش‌بنیان بعد از سال ۱۳۹۲ تاسیس شده‌اند و شرکت‌های نوع (۱) که حدود ۱۴ درصد از شرکت‌ها را تشکیل می‌دهند، دارای محصولات با سطح فناوری بالاتری هستند.
مدیر عامل این شرکت اعتبارسنجی افزود: همچنین در سال‌های اخیر تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان از حدود یک هزار و ۵۰۰ مورد به حدود ۷ هزار و ۵۰۰ شرکت رسیده است و در سال‌های اخیر به طور متوسط سالانه هزار شرکت به جمع دانش‌بنیان‌ها اضافه شده‌اند.
درآمدزایی دانش‌بنیان‌ها
بر اساس گزارش این شرکت، درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان از سال ۹۶ از حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان به ۱۹۸ میلیارد تومان رسیده است که این امر به معنای رشد ۵ برابری درآمد شرکت‌های دانش بنیان است.
درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان در سال مالی ۱۳۹۹ بالغ بر ۱۹۸ هزار میلیارد تومان بوده است که از این میزان سهم درآمد محصولات دانش‌بنیان ۸۰ هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود. ۴۰ درصد از درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان مربوط به ۳۴ شرکت است.
مجموع دارایی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان طبق ترازنامه مالیاتی در انتهای سال ۱۳۹۹ به میزان ۳۰۰ هزار میلیارد تومان بوده است که ۳۰ درصد از این میزان توسط صاحبان سهام تادیه شده است و مابقی مبتنی بر ایجاد بدهی و یا دریافت تسهیلات شکل گرفته است.
طبق محاسبات صورت گرفته سهم اقتصاد دانش‌بنیان نسبت به اقتصاد کشور حدود ۰.۶ درصد محاسبه شده است.
حوزه‌های مورد استقبال دانش‌بنیان‌ها
نتایج مطالعات این شرکت نشان می‌دهد که ۲۳ درصد از شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه نرم‌افزار و فناوری اطلاعات فعالیت می‌کنند و این شرکت‌ها ۲۹ درصد از درآمد و ۲۹ درصد از کارکنان را به خود اختصاص داده‌اند.
میزان وام ارائه شده به این شرکت‌ها ۱۴ درصد از تسهیلات ارائه شده به شرکت‌های دانش‌بنیان است.
در حالی که ۵۳ درصد از شرکت‌های دانش‌بنیان به صورت تولیدی نوع ۲ شناسایی شده‌اند، اما این شرکت‌ها ۸۷.۵ درصد از درآمدهای شرکت‌ها را در انتهای سال ۱۳۹۹ داشته‌اند.
از سوی دیگر ۵۳ درصد از شرکت‌های دانش‌بنیان در تهران مستقر هستند و این شرکت‌ها ۵۰ درصد از درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان را به خود اختصاص داده‌اند. آمارها نشان می‌دهد تنها ۴۱ درصد از وام سیستم بانکی به شرکت‌های دانش‌بنیان، به این شرکت‌ها تعلق گرفته است.
اشتغال‌زایی در دانش‌بنیان‌ها
در پایان سال ۱۴۰۰ حدود ۲۷۵ هزار نفر در شرکت‌های دانش‌بنیان فعالیت داشتند و این آمار نسبت به ابتدای سال ۹۹ رشد ۲۰ درصدی داشته است و این در حالی است که ۷۰ درصد از کارکنان شرکت‌های دانش‌بنیان در ۶ درصد از شرکت‌ها شاغل هستند. بیش از ۸۰ درصد تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان بر اساس تعداد کارکنان جزو شرکت‌های کوچک و متوسط طبقه‌بندی می‌شوند.
همچنین ۲۲ درصد از اعضای هیات مدیره و ۱۲ درصد از مدیران عامل شرکت‌های دانش‌بنیان را زنان تشکیل می‌دهند و ۱۷ درصد از سهام شرکت‌های دانش‌بنیان در اختیار بانوان است.
در مقایسه با انواع دسته‌های مختلف فناوری درصد حضور و فعالیت زنان در دسته فناوری دارو و فناوری زیستی نسبت به سایر حوزه‌ها قابل توجه‌تر است.
اعطای معافیت مالیاتی
مجموع معافیت مالیاتی مرتبط با محصولات دانش‌بنیان که به شرکت‌های دانش‌بنیان نوع (۱) تعلق می‌گیرد، برای سال ۱۳۹۹ حدود ۱۰۰۰ میلیارد تومان بوده است؛ این در حالی است که این عدد تنها معادل ۰.۳ درصد از درآمد مالیاتی دولت در سال ۱۴۰۰ است.
مانده بدهی شرکت‌های دانش‌بنیان به سیستم بانکی در انتهای سال ۱۴۰۰ حدود ۶۸ هزار میلیارد تومان بوده و صندوق‌های پژوهش و فناوری حدود ۳۰۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰ ضمانت نامه صادر کرده‌اند.
مجموع ضمانت‌نامه فعال شرکت‌های دانش‌بنیان در انتهای سال ۱۴۰۰، ۵۵ هزار میلیارد تومان بوده است. این در حالی است که ۷۵ درصد شرکت‌های دانش‌بنیان نزد سیستم بانکی وام فعال و ۶۵ درصد شرکت‌های دانش‌بنیان نزد سیستم بانکی ضمانت نامه فعال نداشته‌اند.
۸ درصد از شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار توانسته‌اند گواهی تاییدیه دانش‌بنیان دریافت کنند. ارزش بازار این شرکت‌ها حدود ۳ درصد از ارزش کل بازار است.
وضعیت اعطای تسهیلات بانکی به همه شرکت‌های دانش‌بنیان
اگرچه سیستم بانکی کشور بیشترین سهم اعطای وام را به شرکت‌های دانش‌بنیان داشته است، اما بخش قابل توجهی از وام‌های دریافتی این شرکت‌ها برای محصولات غیر دانش‌بنیان یا شرکت‌های بزرگی بوده است که درصد فروش محصولات دانش‌بنیان در آنها قابل توجه نیست و این دسته از شرکت‌ها عموما خارج از زیست‌بوم دانش‌بنیان امکان دریافت وام‌ها را داشته‌اند.
میزان تسهیلات پرداخت شده توسط صندوق‌های پژوهش و فناوری به شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور در سال ۱۴۰۰، بیش از ۲۰۰۰ میلیارد تومان بوده است. همچنین صندوق نوآوری و شکوفایی در این سال از طریق منابع داخلی بیش از ۱۳۰۰ میلیارد تومان وام پرداخت کرده است.
در مقایسه اطلاعات سال ۱۴۰۰ در مجموع ۲۵۳۵ شرکت از شرکت‌های دانش‌بنیان از سیستم بانکی، منابع داخلی صندوق نوآوری و شکوفایی و صندوق‌های پژوهش و فناوری وام دریافت کرده‌اند. ضمن آنکه این شرکت‌ها در انتهای سال ۱۴۰۰، حدود ۴۳۰۰۰ فقره ضمانت‌نامه فعال داشته‌اند و میانگین مبالع ضمانت‌نامه‌های فعال ۱.۳ میلیارد تومان بوده است. شرکت‌های دارنده ضمانت‌نامه به صورت میانگین ۱۹ ضمانت‌نامه فعال داشته‌اند.
صندوق‌های پژوهش و فناوری در سال ۱۴۰۰، بیش از ۳۰۰۰ میلیارد تومان ضمانت‌نامه جدید صادر کرده‌اند. همچنین صندوق نوآوری و شکوفایی در سال ۱۴۰۰ حدود ۳۵۰۰ میلیارد تومان ضمانت‌نامه از طریق معرفی شرکت‌ها به سیستم بانکی ارائه کرده است.
