سیاسی سازی رویدادهای ورزشی

با وجود اینکه برای اولین بار است خاورمیانه و یک کشور اسلامی میزبان این بازی ها است، کشور میزبان به رغم هجمه های سیاسی و فرهنگی از ناحیه های مختلف در این تورنمنت بزرگ تسلیم دستورالعمل‌های خاص جهانی و حتی القائات رسانه های ضد اسلام نشد، بلکه بنا به ادعای روزنامه "دیلی استار" انگلیس در این مسابقات به تمام قوانین شرعی و اسلامی خود در طول جام جهانی پایبند ماند.

همانگونه که روزنامه "الرایه" قطر در گزارشی با اشاره به مراسم افتتاحیه بزرگترین جشنواره فوتبال جهان به نقل از «غنانیم المفتح» نوشت، میزبان دیشب مراسم افتتاحیه را با تلاوت آیاتی از قرآن کریم توسط یک شهروند خود در برابر "مورگان فرمن" هنرپیشه و فعالی اجتماعی بین المللی آغاز کرد تا پایبندی خود به حفظ آداب و رسوم و سنت‌های اسلامی را ثابت کند و نشان دهد که جام جهانی فرصتی عالی برای تغییر تصویر غلط از جهان اسلام خواهد بود، یعنی اینکه این چالش بزرگی است که قطر می‌تواند با میزبانی استثنایی برجسته‌ترین رویداد فوتبال جهان بر آن فائق آید.

این مسابقات قهرمانی فوتبال مردان که هر ۴ سال یکبار توسط فدراسیون بین المللی فوتبال (فیفا) برگزار می شود، این بار از ۲۱ نوامبر تا ۱۸ دسامبر (۳۰ آبان تا ۲۷ آذر) برای نخستین بار در این کشور اسلامی در حاشیه خلیج فارس انجام می شود که طبق شواهد در اولین روز برگزاری این مسابقات از ارزش های ملی و اسلامی خود عدول نکرد.

چون درست از همان زمانی که میزبانی مسابقات جام جهانی فوتبال سال ۲۰۲۲ به صورت رسمی به قطر سپرده شد، رسانه‌هایِ ضداسلامی به ویژه رسانه‌های غربی، فعالیت‌های خود در حمله به مفاهیم و ارزش‌های اسلامی را کلید زدند و بر روی مسائل به اصطلاح حقوق بشری تمرکز کردند.

قوانین مهاجرت،مسائل محیط زیست، برخورد نامناسب با کارگران ، آب و هوا، اتهامات رشوه و … از جمله مسائلی است که رسانه‌های غربی آن‌ها را در رابطه با قطر مورد توجه قرار دادند تا با به کارگیری همه تلاش خود هرگونه موفقیت احتمالیِ اولین کشورِ اسلامیِ میزبان مسابقات جام جهانی فوتبال را تحت الشعاعِ مسائل دیگر قرار دهند.

به عنوان مثال، شبکه ورزشی "بلیچر رپورت -Bleacher Report" اروپا که در حال حاضر بیشترین حضور را در شبکه‌های اجتماعی نیز دارد، با انتشار گزارشی تحت عنوان «۶ دلیلِ موجّه برای سلب میزبانی جام جهانی از قطر» با نگاه ضد شرقی دوران استعماری به بررسی آب و هوایی این کشور پرداخت.

این شبکه افزود:«دمای هوا دریک کشورعربیِ کوچک بسیار پُرحرارت بوده و آفتاب درآنجا بشدت سوزان است»،این در حالی است که این مسابقات از اواخر نوامبر تا اواسط آذر (با هوای خنک خلیج فارس) برنامه ریزی شده است، همانگونه که اروپایی ها بازهای خود را در سرمای سوزان زمستانی خود برگزار نمی کنند.

در همین حال، برخی دیگر از رسانه‌های ورزشی غربی نیز در گزارش‌های تحقیرآمیز و نژادپرستانه خود اعلام کردند: «چگونه ممکن است یک کشور عربی با جمعیتِ تقریبا ۲.۸ میلیونی که هیچ تاریخی هم در حوزه ورزش فوتبال ندارد، بتواند در برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ موفق عمل کند»؟ در همین حال، برخی دیگر از رسانه‌های غربی نیز در گزارش‌های متعدد خود در زمینه مجاز بودن برگزاری یک رویداد ورزشی بزرگ در یک کشورِ اسلامی تشکیک ایجاد کرده‌اند.

البته پس از سال ۲۰۰۲ این دومین بار است که مسابقات قهرمانی فوتبال جهان در قاره آسیا برگزار می شود، چون قرار است در جام جهانی ۲۰۲۶ به میزبانی مشترک سه کشور آمریکا، مکزیک و کانادا ۴۸ تیم به مصاف یکدیگر بروند، کشورهایی که نیمی از قاره آمریکا (شمال آن) را در بر می گیرند، در حالی که قطر ۱۱ هزار متر مربع (به اندازه کوچک‌ترین استان ایران) با تقریبا ۳ میلیون نفر جمعیت است که البته جمعیت بومی آن از ۳۰۰ هزار نفر فراتر نمی رود.

با این وجود میزبانی این کشور اسلامی از مدت ها قبل با واکنش سیاسی بسیاری از کشورهای جهان به ویژه در اروپا وآمریکا وحتی برخی کشورهای عربی منطقه قرار گرفته است تا جایی که اروپایی ها به اجرای قوانین اسلامی در کشور میزبان اعتراض کرده و حتی مانع سفر برخی از اتباع (همجنس باز) خود به قطر شده اند، یعنی برخلاف همه ادعاها در مورد جدا بودن سیاست از ورزش اما رخنه تصمیم گیری های سیاسی از ماه ها قبل در ورزش، آشکارا فوتبال را به حاشیه برد.

کشورهای غربی که همواره داعیه دار برگزاری موفقیت آمیز این مسابقات و رویدادهای ورزشی دیگر در میان خود بودند این بار با مشاهده دستاوردهای این کشور اسلامی و کوچک شرقی نتوانستند سکوت کنند و در چند زمینه سعی کردند قطر را زیر سوال ببرند، در حالی که اگر این رویداد در آمریکا و یا انگلیس برگزار می شد، چنین اظهار نظرهای جانبدارایانه ای صورت نمی گرفت.

این دسته از رسانه ها وقتی دیدند قطر که درآمد سرانه آن به سالانه بیش از ۹۰ هزار دلار می رسد و طبق گزارش سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) یکی از بالاترین منابع جهان را داراست، با استفاده از این ثروت برای تأمین بودجه جهت ارتقای جایگاه خود در منطقه از طریق شبکه الجزیره تلاش می کند، ابتدا این شبکه را متهم کردند که به اصطلاح به اسلام‌گرایان سیاسی کمک کرده است.

این در حالی است که این کشور غنی از گاز که مدت‌هاست از ثروت عظیم خود برای ارتقاء جایگاه بین المللی خود استفاده می‌کند این بار نیز به هشتادمین کشوری تبدیل شد که برای نخستین بار از حضور در جام جهانی، میزبانی آن را نیز تجربه می کند و مورد توجه جهانیان قرار گرفته است.

آنها می دانند که این بازی ها که قطر ۲۰۰ میلیارد دلار برای آن ها هزینه کرده است، به گران ترین بازی های تاریخ فوتبال جهان تبدیل شده است چون دوحه در کمترین مدت توانست ۸ استادیوم را برای آنها آماده کرده و تماشاگران می توانند بازی های دوم و سوم و حتی چهارم هر روز را هم تماشا کنند، زیرا حداکثر فاصله بین استادیوم های فوتبال ۷۵ کیلومتر بیشتر نیست و واقعیت شگفت انگیز این است که حدود یک و نیم میلیون نفر این بازی ها را تماشا خواهند کرد و این یک بازی شگفت انگیز در تاریخ فوتبال است که افراد زیادی برای دیدن آن می آیند.

در هرحال مشاهده این دستاورد توسط یک کشور شرقی اسلامی که صاحب سومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی جهان است برای برخی از غربی ها چندان آسان نیست، به همین دلیل ابتدا با طرح اتهامات سیاسی علیه این کشور حتی فرهنگ اسلامی آن را نیز زیر سوال بردند مبنی بر اینکه قطر ناقض حقوق دگرباشان(اقلیت های جنسی) است و اینکه قطر به بینندگان مذهبی و فرهنگی اجازه نمی دهد این موضوع را در زمین های بازی و خیابان های قطر مطرح کنند؛ ادعایی که می تواند قطر را در یک ورطه دیپلماسی گرفتار کند.

مثلا طبق گزارش ها قراربود کاپیتان‌های تیمهای ملی فوتبال انگلیس، هلند، بلژیک، دانمارک، فرانسه، آلمان، سوئیس و ولز درجریان این مسابقات در چارچوب کمپین علیه تبعیض، نشانِ «OneLove» (عشقِ واحد) را بر روی بازوی خود ببندند که حاوی رنگ‌هایی است که مختصِ همجنس‌گرایان است. این درحالی است که قطر تصمیم گرفته است اجازه ندهد بر روی سکوهای تماشاچیان در ورزشگاه‌های خود چنین اتفاقی رخ دهد و یا پرچم رنگین کمان، مختص همجنس‌گرایان روی صندلی ها قرار گیرد، چون ممکن است امنیت تماشاچی‌های اروپاییِ مسابقات جام جهانی را از سوی مخالفانِ همجنس‌گرایی با مخاطره مواجه کند.

این در حالی است که این بازیکنان اروپایی از جمله «رابرتسون» انگلیسی هیچ نگرانی‌ای بابت اقامت خود و خانواده‌شان در قطر ندارند، چون می دانند جامعه اسلامی چون قطر هیچگاه در ورزشگاه‌های خود شاهد خشونت نبوده‌اند. این درحالی است که به گواه تاریخ در ادوار گذشته جام جهانی که در کشورهای مختلف برگزار شده است، اقدامات خشونت‌آمیز فراوانی به ویژه در کشورهای اروپایی به وقوع پیوسته است.

به عنوان نمونه، هواداران تیم ملی فوتبال انگلیس که به «هولیگان‌ها» معروف هستند، بارها و بارها در ورزشگاه‌های مختلف موجب ایجاد درگیری و هرج و مرج شده‌اند. اتفاقاتی که در مسابقات یورو ۲۰۲۰ رخ داد تنها نمونه‌ای از اقدامات هواداران انگلیسی در ایجاد هرج و مرج در ورزشگاه‌ها محسوب می‌شود. افزون بر این، اتفاقات بازیِ فینال مسابقات لیگ قهرمانان اروپا نیز که توسط هواداران تیم «لیورپول» انگلیس رقم خورد، هنوز از اذهان پاک نشده است.

از سوی دیگر کشورهای غربی و حتی کشورهای عربی منطقه بهانه های دیگری را نیز مطرح کردند از جمله رفتار کشور میزبان با کارگران مهاجری که زیرساخت‌ های این مسابقات را ساخته اند درحالی که وضعیت قطر در قبال مسائل و انتقادات فوق خیلی بدتر از همسایگان و منتقدانش نیست.

غربی ها همچنین قطر را متهم به داشتن رابطه خوب با جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس)، اخوان المسلمین و یا ایران و روسیه می کنند، درحالی که همین روابط تا پیش از این برای غرب مفید بود، زیرا مذاکره برای آزادی گروگان‌های غربی در کشورهایی مانند سوریه بر دوحه متکی بود. قطر همچنین میزبان مذاکرات صلح با طالبان بود که با تأیید ضمنی ایالات متحده در سال ۲۰۱۳ دفتر خود را در دوحه افتتاح کرد.

در انتقاد رقبا از قطر حتی برخی کشورهای عربی نیز با آنها همسو شده اند، مثلا در حالی که "ناصرالخلیقی" قطری مالک تیم معروف "پاری سن ژرمن" فرانسه است و پیشتر با جذب "لیونل مسی" یکی از بزرگترین بازیکنان تاریخ فوتبال به این تیم توجه طرفداران ورزش در سراسر جهان را به خود جلب کرده است، کشورهای عربی به ویژه همسایه قطر نیز با وسواس این مسابقات را پیگیری می کنند و حتی از قبل رقابت هایی را با قطر در زمینه های ورزشی آغاز کردند.

مثلا با وجود اینکه تیم های عربستان، تونس و قطر نیز در این رقابت ها حضور دارند، صندوق ثروت دولتی عربستان سعودی در سال ۲۰۲۱ تیم بریتانیایی "نیوکاسل یونایتد" انگلیس را خرید. یکی از برادران رئیس امارات متحده عربی (محمد بن زاید) مالک "منچسترسیتی" است و شرکت هواپیمایی امارات مستقر در دبی، حامی مالی باشگاه "آرسنال" لندن است. همین تیم ها که در حال حاضر سه مقام بالای جدول لیگ برتر انگلیس را در اختیار دارند همان هایی هستند که منتقد اصلی قطر در زمینه کارگران و یا حقوق دگرباشان و حتی جنگ اوکراین هستند.

ناگفته نماند عربستان، امارات متحده عربی و بحرین و مصر با حمایت "دونالد ترامپ" رئیس جمهوری سابق آمریکا قطر را به حمایت از تروریسم و ‌دخالت در امور داخلی سایر کشورهای عربی متهم و دوحه را تحریم سیاسی و اقتصادی کرده بودند، اتهاماتی که از سوی دوحه رد شد و البته این محاصره در اوایل سال ۲۰۲۱ قبل از مراسم تحلیف "جو بایدن" رییس جمهوری جدید آمریکا با پادرمیانی او پایان یافت.

همانگونه که "مایکل استفانز" محقق ارشد و کارشناس مسائل خلیج فارس در موسسه تحقیقات سیاست خارجی آمریکا می‌گوید: «قطر همواره می‌خواسته یک بازیگر جهانی باشد، چه میزبان رویدادهای بزرگ ورزشی باشد و چه بازیکنان اصلی را به خدمت بگیرد یا خود را به عنوان نقطه اصلی سیاست و دیپلماسی جهانی معرفی کند"، این کشور این بار موفق شد با برنامه ریزی خوب طبق آنچه که خود آن را «دیپلماسی پیشگیرانه» می‌نامد برای حضور در معادلات منطقه ای و بین المللی و حتی برای جلب توجه قدرت ها، به عنوان یک میانجی ارزشمند تبدیل شود.

در هر حال روند سیاسی سازی فوتبال جام جهانی ۲۰۲۲ ادامه دارد و حذف تیم روسیه از این رقابت ها به دلیل حمله به اوکراین نقطه اوج این تصمیم کاملا سیاسیِ غربی ها بود، چون از قبل تلاش هایی از سوی آمریکا، برخی کشورهای اروپایی و اوکراین برای حذف برخی کشورها از بازی های بین المللی فوتبال صورت گرفته بود.

این درحالی است که هیچ کشوری انگلستان را در سال ۱۹۸۲ به دلیل حمله به جزایر "مالویناس" آرژانتین (جنگ فالکلند) در هزاران کیلومتر دورتر از مرزهایش محکوم و محروم نکرد یا آمریکا هیچگاه به خاطر ۲۰ سال جنگ در افغانستان و عراق از جام جهانی محروم نشد اما این تصمیم در مورد مسکو گرفته شد زیرا کشوری غربگرا نبود.

به همین دلیل هم بود که اخیرا "اینفانتینو" رئیس فدراسیون بین‌المللی فوتبال در مقابل همه این تلاش‌های کشورهای غربی طی نامه‌ای کتبی از ۳۲ تیم حاضر در این رقابت‌ها خواست که فقط بر بازی‌های فوتبال قطر تمرکز کنند و نباید از بازی ها استفاده سیاسی و عقیدتی کرد و همان طور که شعار فیفا برقراری صلح بین کشورها از طریق بازی است، باید همین سیاست را دنبال کرد.

وی در این نامه که به نوعی واکنش منفی و پاسخی جدی به صحبت های آمریکا، ناتو و اوکراین است نوشت که می دانیم فوتبال در کشورها نقش مهمی دارد ومشکلات و چالش های زیادی وجود دارد، اما اجازه ندهید فوتبال به میدان بازی های سیاسی و بازی های عقیدتی و انتقام گیری سیاسی تبدیل شود.

در واقع این پاسخ فیفا مانع کسانی شد که می خواستند با استفاده سیاسی و فشار، تیم ایران و سایر تیم ها را از جام جهانی حذف کنند. چون کشورهایی که سیاست خصمانه علیه اوکراین در ارتباط با روسیه دارند از جام جهانی حذف شدند.

به همین دلیل بسیاری از کارشناسان و ناظران تحولات سیاسی معتقدند که گفتمان رسانه‌ های غربی پیرامون مسائل ورزشی تنها ناشی از نگاهِ ورزشی نیست و به مسائل سیاسی، اجتماعی و تاریخیِ دیگری نیز وابسته است؛ چون در طول تاریخ همواره شاهد بودیم که کشورهای اروپایی ـ غربی هیمنه خود را بر رسانه‌ها، فرهنگ، و ورزش جهان بسط داده‌اند. دلایل، شواهد و قرائن تاریخی گواه بر این واقعیت هستند که انگلیس به صورت کاملا وحشیانه چه بلاهایی بر سَر ورزش‌های سنتی و محلی در شبه قاره هند آورد تا بتوانند ورزش‌های مختص خود را جایگزین‌ آنها کند.

پس امروزه نیز شاهد سطح خاصی از اسلام ستیزی یا اسلام هراسی و در واقع شرق ستیزی رسانه های غربی متاثر از دولت هایشان هستیم که آن را به صورت کاملا آشکار می توانیم در قبال مسئله برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ در یک کشور اسلامی ببینیم، همین موضوع موجب شد تا کارشناسان و تحلیلگرانِ شبکه‌ها و رسانه‌های ورزشیِ غربی به این باور برسند که جهان غرب در زمینه تحکم بر رویدادهای ورزشی جهان از حق کامل و طبیعی برخوردار است.

برخی کارشناسان نیز انگیزه برخی ادعاها علیه قطر را صرفا سیاسی و فرهنگی نمی دانند و می پرسند که چرا اساسا ورزشی مانند فوتبال باید به محلی برای ابراز هویت همجنس گرایان باشد؟

آنها انگیزه های اقتصادی قضیه را هم دخیل دانسته و معتقدند غربی‌ها از رهگذر تبلیغاتِ همجنس‌گرایی و ترویج این پدیده سود مالی هنگفتی را کسب می‌کنند و اگر قطر مانع از این تبلیغات شود، خسارت مالی زیادی را متحمل خواهند شد. به عنوان مثال، غربی‌ها تیشرت‌ها، پرچم‌ها و نشان‌هایِ مخصوص همجنس‌گرایان را می‌فروشند و این یک بازار مالی بزرگ برای آنان محسوب می‌شود. بدیهی است که از دست دادن چنین بازاری در جریان برگزاری رویداد بزرگی نظیر مسابقات جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ قطر خسارت مالی زیادی را به غرب تحمیل خواهد کرد، همانگونه که این مسابقات همواره محل سودآوری شرکت های تجاری دیگری مثل "مک دونالد" و یا "پپسی کولا" نیز بوده و هستند.

البته شاید در این بین، آنچه که موجب تحریکِ بیش از پیشِ غربی‌های شرق ستیز شده است، این است که قطر تلاش کرد تا از میزبانی مسابقات جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ به عنوان فرصتی برای ایجاد یک میراث فرهنگیِ عربی ـ اسلامی بهره‌برداری کند، چون این کشور به این نتیجه رسید که هیچ مناسبتی بهتر از زمان برگزاری این مسابقات برای تولید یک میراث فرهنگی اسلامی و معرفی آن نیست. همانطور که گفته شد، این همان چیزی است که تحریک کشورهای غربی را به دنبال داشت.

واقعیت این است که قطر از رهگذر تلاش برای دستیابی به حق میزبانی این مسابقات جهانیِ اهداف متعددی را دنبال کرد که از جمله مهمترین آن‌ها به چالش کشیدن تصویرِ روتینِ ساخته شده توسط غرب از کشورهای اسلامی و عربی بوده است. در واقع، قطر تلاش می کند خود را به عنوان عضو از جامعه جهانی که دارای ارزش‌ها و اصول اجتماعی خاص خود است معرفی کند؛ کما اینکه لیبرالیسم غربی نیز مُدام در حال ترویج رویکرد خود است، پس سیاسی سازی یکجانبه غرب از این رویداد ورزشی اقدامی غیر انسانی و ضد فرهنگی است، یعنی اتهامی که غربی ها به کشورهای شرقی وارد می کنند.