به گزارش ایران اکونومیست و به نقل از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، مراسم گرامیداشت حضرت آیت‌الله مرعشی نجفی، «عالم ربانی و خدمتگذار کم‌نظیر کتاب و کتابخوانی»، توسط انجمن آثار و مفاخر ادبی و کتابخانه ملّی ایران برگزار شد.
در پیامی که محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، به این مراسم گرامیداشت فرستاد، آمده بود: آیت‌الله مرعشی نجفی ازجمله علمای معاصری بودند که ارتباط گسترده‌ای با عموم مردم داشتند و چهره‌ای مردمی بودند. ایشان تلاش ستودنی در راستای جمع آوری گنجینه کم‌نظیری داشتند، در خاطرات ایشان و از قول افراد متعددی نقل شده است که ایشان خود را از حداقل معاش محروم کرده بودند تا بتوانند کتاب‌های ارزشمندی را جمع‌آوری کنند و تلاش‌های قابل توجّهی برای جلوگیری از خروج کتب ارزشمند از عراق و سایر سرزمین‌های اسلامی داشتند.
اسماعیلی در ادامه گفته بود: ایشان در ابتدای تلاش خود برای جمع آوری کتاب ها که همزمان با دوران استبداد و استعمار در ایران و عراق بود، جلوی غارت منابع علمی و فرهنگی معارف اهل بیت را گرفتند. ایشان مرارت‌های شدیدی در راستای جمع آوری آثار فرهنگی اسلامی تحمل نمودند. مجاهدت‌های ایشان قابل توجّه است و باید به نسل جدید بازگو کنیم که گنجینه‌ای نظیر کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی با چه مرارت‌هایی و چگونه جمع شده و این مواریث فرهنگی چگونه برای نسل‌های آتی به جا مانده است. امیدوارم بتوانیم از میراث ارزشمند به جا مانده از آیت‌الله مرعشی نجفی و سنگ بنایی که برای بنای تمدن اسلامی به جا گذاشته‌اند، صیانت کنیم.
در این مراسم، سیدمحمود شالویی، رئیس انجمن آثار و مفاخر ادبی کشور، نیز ضمن اشاره به ضرورت معرفی شخصیت آیت‌الله مرعشی به نسل جدید، تأکید کرد: باید با زبانی عامّه فهم، این معرفی انجام شود. آیت‌الله مرعشی در امر تحصیل علم و دانش و توسعه و ترویج کتاب و کتابخوانی مجاهدی نستوه بود. کیست که آیت‌الله مرعشی نجفی را به صفات برجسته نشناسد و خدمت کم‌نظیر ایشان به عرصه کتاب و کتابخوانی را نداند.
او در ادامۀ سخنان خود به ذکر خاطره‌ای پرداخت: به یاد دارم در حجره‌ای که با دوستان نشسته بودیم، دربارۀ استقبال و عدم استقبال طلّاب از برخی مدارس و علما صحبتی داشتیم، فردای آن روز برای دیدار آیت‌الله مرعشی خدمت ایشان رسیدیم و از ایشان خواستیم نصیحتی برای ما بفرمایند. فرمودند غیبت نکنید، برای نفر دوم ما نیز فرمودند غیبت نکنید، بنده هم باز نصیحتی خواستم. ایشان با قدری تندی فرمودند: مگر به شما نگفتم، شما طلبه امام زمان(عج) هستید و نباید غیبت کنید؟ ایشان تأکید کردند که من به چشم خود دیدم که چه بر سر افرادی که غیبت می‌کنند می‌آید.
رئیس انجمن آثار و مفاخر ادبی همچنین بیان کرد: ایشان توجه بسیاری بر رعایت اخلاق داشتند. فضایل این عالم ایشان را الگویی برای تمامی زمان‌ها تبدیل می‌کند. ویژگی بارز آیت‌الله مرعشی که باید سرلوحه عمل دستگاه‌های فرهنگی قرار گیرد، وقف زندگی ایشان برای کتاب و کتابخوانی است که نظیر ندارد. ایشان با وجود تمامی دغدغه‌هایی که به عنوان مرجعیت داشتند، از تلاش برای فراهم کردن زمینه و شرایط کسب علم و کتابخوانی فروگذار نکردند.
شالویی خاطرنشان کرد: وظیفه تمامی مسئولان دستگاه‌های فرهنگی است که با تمام ابزارهایی که در دست دارند، برای شناساندن الگوهایی نظیر آیت‌الله مرعشی نجفی اقدام کنند و باید به نحوی اقدام به شناساندن این الگوهای کم‌نظیر کنند که مورد اقبال و توجه نسل‌های مختلف قرار گیرد.
غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نیز در این مراسم گفت: به عنوان یک دانشجوی علاقه‌مند به کتاب و کتابخوانی، احترام فراوانی برای آیت‌الله مرعشی نجفی قائل هستم و در دوره‌ای در کتاب‌های درسی فارسی برای دوره راهنمایی، مقاله‌ای در معرفی ایشان و کتابخانه آیت‌الله مرعشی تدوین کردیم.
او با بیان اینکه ذکر خاطره‌ای از آیت‌الله مرعشی نجفی خالی از لطف نیست، اظهار کرد: این عالم وارسته در نامه‌ای به آقای سعید نفیسی موضوعاتی بیان می‌کنند. این نامه که ۱۳ سال پیش منتشر شده است، با توجه به اوضاع اجتماعی و سیاسی زمان نگارش که همزمان با اوج قدرت رضاخانی در سال ۱۳۱۷ شمسی است، قابل توجّه است. در آن دوران، تقابلی بین حوزه و دانشگاه تبلیغ می‌شده است، سعید نفیسی از دوران دبیرستان به خارج از کشور مهاجرت کرده و تحصیلات خود را در خارج از کشور به پایان رسانده و به ایران بازگشته و یکی از پرکارترین اساتید دانشگاه تهران بودند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی همچنین گفت: این عالم وارسته در نامه‌ای به آقای سعید نفیسی که به نوعی پرچمدار تجدّد ادبی بود و کتابی پیرامون اشعار فارسی شیخ بهایی نوشته بود، نامه‌ای مفصّل نوشته است که سراسر ادب و احترام است. آیت‌الله مرعشی در بخشی از نامه متناسب با فصل‌های کتاب، اطلاعات اضافی که نفیسی به آن‌ها برنخورده، ذکر کرده‌اند و اطلاعات مفصّلی به نفیسی ارائه می‌کنند.
حداد عادل سپس بیان کرد: در این نامه آیت‌الله مرعشی به نفیسی، اطلاعاتی درباره فرزندان شیخ بهایی و کتاب‌هایی که درخصوص شیخ بهایی داشته‌اند، به تفصیل بیان کرده‌اند. در بخش دوم نامۀ آیت‌الله مرعشی به نفیسی اشاره شده که اسامی برخی علما در کتاب نفیسی آمده و ایشان تذکری جدی و محترمانه به نفیسی می‌دهند که در مقام تاریخ نویسی، برخی مطالب شایسته نبوده و حیف است قلم نویسنده(نفیسی) آلوده به برخی کلمات نسبت به علمای ذکر شده شود. در دوران آیت‌الله مرعشی، مراجع علاوه بر خصایل مشترکی که داشتند، در برخی صفات برجسته بودند و خصلت برجسته آیت‌الله مرعشی، فرهنگی بودن ایشان بود و در دورانی که بین حوزه و دانشگاه بدبینی ایجاد کرده بودند، با احترام فراوان و دقیق به نفیسی نامه نگاشته است.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: آیت‌الله مرعشی علاوه بر جمع آوری کتاب، تبحر فراوانی در مطالعه و تدقیق در کتب داشتند، چنانکه در نوشتن نامه به نفیسی، به کتب فراوانی ارجاع داده‌اند که نشان از تسلط ایشان به منابع و مراجع متعدد دارد. نکته جالب توجه در باره آیت‌الله مرعشی نجفی، اهتمام ایشان نسبت به علوم و اقداماتی است که جزو وظایف مرسوم مرجعیت نبوده است، ولی به دلیل دغدغه ایشان مازاد بر وظایف حوزوی و مرجعیت، تلاش و ممارست کرده‌اند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: در نامه آیت‌الله مرعشی به نفیسی این نکته جالب توجّه است که ایشان در مقام نقص وارد کردن و مقایسه و عیارسنجی اثر نفیسی نامه‌نگاری نکرده‌اند و با ادبیاتی سرشار از خلوص و ادب نکاتی بیان کرده‌اند. البته همان دستانی که سعی در جدا کردن حوزه و دانشگاه داشتند، اکنون نیز فعّال هستند، اما شیوه تعامل و ارتباط آیت‌الله مرعشی، درسی برای ارتباط و نزدیک کردن حوزه و دانشگاه است. نقد منصفانه و مؤدّبانه، دیگر درسی است که از نامۀ مذکور می‌توان دریافت کرد، در دهه‌های گذشته متأسفانه گاهی ادبیات بی‌ادبانه‌ای به جای نقد عرضه شده که می‌توان از شیوه نقد مؤدّبانه آیت‌الله مرعشی نجفی، درس نقد منصفانه و علمی را آموخت و به کار بست.
حجّت‌الاسلام سیدمحمود مرعشی نجفی، فرزند آیت‌الله مرعشی نجفی، نیز در این مراسم گرامیداشت گفت: مرحوم مرعشی پس از کسب علوم از اساتید برجسته در نجف اشرف به حوزه علمیّه قم آمدند. ایشان نیت داشتند به نجف بازگردند، ولی به خواستۀ آیت‌الله حائری و بنابر شرایط سخت و سختگیری حکومت پهلوی، در حوزه علمیّه قم ماندگار شده و به تدریس پرداختند، به طوری که روزانه تا ۱۲ ساعت تدریس داشتند. ایشان با اساتید دانشگاه نیز مرتبط بودند و روزانه اساتید متعددی از دانشگاه های تهران، به بیت ایشان مراجعه می‌کردند و برخی اساتید مانند دکتر زریاب خویی، طلبه درس ایشان بودند و اساتیدی مانند بدیع الزّمان فروزانفر و... ارتباط مستمر داشتند.
سید محمود مرعشی همچنین بیان کرد: ایشان مقیّد به برپایی عزاداری برای حضرت سیّدالشهدا بودند و در ایّام عاشورا با لباسی ساده، مشکی پوش و سر و صورت خود را گِل مالی کرده و در کوچه‌های قم به عزاداری می پرداختند.
او در پایان سخنان خود گفت: ایشان در تحکیم وحدت بین مذاهب نیز پیشرو بودند و اجازه روایت از مذاهب اربعه اهل سنّت داشتند. آیت‌الله مرعشی ۴۵۰ اجازه روایتی و اجتهادی داشتند که برخی مکتوب و برخی شفاهی بود. ایشان ۲ سال به مطالعه علم طب پرداخته و به زبان‌های عربی، انگلیسی و اردو نیز مسلّط بودند، علاوه بر علوم حوزوی، علوم متعدّد غیرحوزوی نیز فرا گرفته بودند. آیت‌الله مرعشی هیچ موقع لباس خارجی نپوشیده و معتقد بودند اگر لباس داخلی استفاده کنند و از تولیدات کشورهای اسلامی استفاده کنند، این تولیدات، بهبود یافته و موجب تقویت کشورهای اسلامی خواهد شد. ایشان ۷۰ سال نماز جماعت در صحن حضرت معصومه سلام الله علیها در سه وعده اقامه کردند و با اینکه قبری برای ایشان در سرداب مضجع حضرت معصومه سلام الله علیها تدارک دیده بودند، وصیّت کرده بودند در کتابخانه و زیر پای دانش‌پژوهان دفن شوند تا خاک پای پژوهشگران را توتیای چشم کنند.
آیت‌الله رضا استادی، عضو جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه قم نیز طی پیامی تصویری، به تداوم ۷۰ ساله کلاس‌های درس آیت‌الله مرعشی در حوزه علمیه قم اشاره کرد که نشأت گرفته از کلام شیوا و احاطه ایشان به علوم مختلف بوده است.
منوچهر صدوقی سها، استاد حکمت و فلسفه اسلامی هم در این گفت: نمی‌توان از مقام آیت‌الله مرعشی و خدمتی که ازطریق فراهم کردن کتابخانه معظم خود داشتند، با سخن و حرف تقدیر کرد و این خدمت ماندگار برای ایشان ذخیره‌ای ماندگار بوده و اشک شوق بر چشم انسان جاری می‌کند.
تقدیر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران از حجت‌الاسلام سیدمحمود مرعشی، نجفی فرزند آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی به پاس سال‌ها تلاش و خدمت ایشان و خاندانشان به ساحت کتاب و کتابخوانی، بخشی دیگر از برنامه مراسم گرامیداشت آیت‌الله مرعشی نجفی بود.
در این مراسم از کتاب زندگینامه، آثار و خدمات علمی و فرهنگی آیت الله مرعشی نجفی که سال ۱۴۰۱ توسط انجمن آثار و مفاخر ادبی به زیور طبع آراسته شده نیز رونمایی شد.
