نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، چهارشنبه هفته آینده در مرکز بین‌المللی وین آغاز می‌شود. در این نشست سه روزه که در واقع آخرین گردهمایی شورا در سال جاری میلادی بشمار می‌رود مسائل مختلف درباره ایمنی هسته‌ای، اجرای توافقنامه پادمان و تقویت فعالیت‌های علمی و پژوهشی آژانس در دستور کار قرار دارد. در این دوره موضوع ایران و برجام هم در دستور کار قرار دارد و طبق برنامه اعلام شده راستی آزمایی و بازرسی فعالیت‌های اتمی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد و اجرای توافقنامه پادمان بررسی خواهد شد.
خبرگزاری رویترز جمعه شب گزارش داد مطابق متنی که به رصد این خبرگزاری رسیده است، آمریکا، فرانسه، آلمان و انگلیس با درخواست از شورای دیدبان هسته‌ای سازمان ملل برای صدور قطعنامه، مدعی شدند که ارائه توضیحات ایران درخصوص ذرات ادعایی اورانیوم در سه سایت اعلام نشده "الزامی و ضروری" است.
ادعای کشف ذرات اورانیوم سه سال پیش از سوی نخست وزیر وقت رژیم صهیونیستی مطرح و سپس توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و رسانه‌ها دامن زده شد. جمهوری اسلامی ایران ضمن رد ادعاهای مطرح شده همواره تاکید کرده است که تعهدات کشورها در حوزه پادمان نامحدود نیست؛ با این حال اسفند گذشته برای نشان دادن حسن نیت خود با آژانس بین‌المللی انرژی توافق کرد تا مسائل ادعایی بر اساس نقشه راه مشخصی حل و فصل شود. طرف غربی هم تعهداتی را در این زمینه پذیرفت که نه تنها اجرا نکرد که خرداد ماه گذشته با ارائه قطعنامه علیه ایران در شورای حکام مسیری کاملا متضاد در پیش گرفت.
ایران همواره نسبت به ابزارسازی از جایگاه آژانس برای مقاصد سیاسی هشدار داده و قطعنامه خرداد ماه را زنگ خطری برای اعتبار و یکپارچگی این سازمان در سیستم پادمانی و رژیم منع اشاعه توصیف کرد.
با این حال رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز پنجشنبه با انتشار گزارشی تحریک‌آمیز درباره برنامه هسته‌ای ایران ادعا کرد: هنوز هیچ پیشرفتی در شفاف سازی و حل و فصل مسائل پادمانی باقی مانده صورت نگرفته است. در این گزارش به سفر بازرسان آژانس به ایران برای حل و فصل مسائل باقیمانده اشاره شده و آمده است که مدیرکل «انتظار دارد در این بازدید، توضیحات فنی معتبری درباره این مسئله دریافت کند، از جمله دسترسی به موقعیت‌های مکانی و مواد مورد نظر و همچنین انجام نمونه‌برداری در صورت نیاز».
این گزارش بهانه‌ای شده است تا باردیگر سه کشور اروپایی عضو برجام و آمریکا که چشم خود را روی زرادخانه هایی مملو از کلاهک های هسته ای رژیم صهیونیستی بسته‌اند، درصدد ابزارسازی از آژانس علیه برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران اقدام کنند.
در قطعنامه پیشنهادی که فرازهایی از آن را رویترز منتشر کرده آمده است: ضروری و فوری است... که ایران برای انجام تعهدات قانونی خود و... بدون فوت وقت اقدامات زیر را انجام دهد». ارائه توضیح معتبر درخصوص ذرات اورانیوم، ارائه اطلاعات، اسناد و پاسخ‌های مورد نیاز آژانس اتمی، اجازه دسترسی به اماکن و مواد مورد نیاز آژانس و اجازه نمونه‌برداری از سوی آژانس اتمی ازجمله اقداماتی است که ایران مطابق با این متن، باید به آنها عمل کند.
در این متن پیشنهادی که باید به تایید اکثریت اعضای شورای حکام برسد آمده است که شورا "نگرانی‌های جدی درخصوص مسائل پادمانی مرتبط با سه سایت اعلام نشده دارد که به دلیل ناکافی بودن همکاری اساسی توسط ایران حل نشده باقی مانده است."
واقعیت این است که برنامه صلح آمیز هسته ای ایران از ابتدا با ابزارسازی بی دلیل آمریکا تحت تاثیر رژیم صهیونیستی از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد و همدستی تروئیکا به یک بحران غیرضروری تبدیل شد.
جمهوری اسلامی ایران در برابر دخالت ناعادلانه شورای امنیت سازمان ملل مقاومت کرد و تسلیم فشار آمریکا-تروئیکا برای توقف غنی سازی صفر نشد؛ اما برای کاهش تنش‌ها موافقت کرد که نگرانی‌ها در مورد برنامه هسته‌ای خود را با شرکت در مذاکرات سازنده (که منجر به توافق برجام سال ۱۳۹۴ شد)، کاهش دهد.
ایران پس از امضای توافقی با گروه ۱+۵ در سال ۱۳۹۴ با هدف لغو تحریم های ظالمانه، به عنوان کشوری مسئولیت پذیر، تعهدات خود را بدون عیب و نقص اجرا کرد و این مساله در ۱۶ گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی مورد تائید قرار گرفت.
اما پس از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۱۷ (دی ماه ۱۳۹۵) و پس از چند اقدام مقدماتی، نهایتاً با اتخاذ مواضع مغایر با مفاد برجام، با خروج یکجانبه و غیرقانونی آمریکا از آن در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ (۸ می ۲۰۱۸)، در دو مرحله تحریم‌های ثانویه آن علیه ایران بازگردانده شد.
اجرای نامتوازنِ این توافق از یک طرف و فشارهای ناشی از اعمال و تشدید تحریم‌های یکجانبه آمریکا از طرف دیگر، باعث شد تا یکسال پس از خروج آمریکا از برجام، نهایتاً در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ (۸ می ۲۰۱۹) شورایعالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تصمیماتی در راستای متوقف کردن گام به گام اجرای اقدامات داوطلبانه تعهدات هسته‌ای با اعطای فرصت‌های ۶۰ روزه به دیپلماسی، اتخاذ کند.
در واقع پس از اینکه سایر اعضای باقیمانده در توافق یاد شده نتوانستند انتظارات مشروع ایران برای بازگرداندن توازن به توافق را برقرار کنند، به خودیاری متوسل شود اما از واکنش متقابل دربرابر رفتار غیرقانونی آمریکا خودداری و بر رویکرد اصولی خود برای حفظ توافق پافشاری کرد
تدابیر جبرانی ایران در کاهش تعهدات هسته ای نیز بر اساس متن توافق یاد شده صورت گرفت که به ایران اجازه داد تعهدات داوطلبانه خود را در پاسخ به عدم اجرای قابل توجه دیگران کاهش دهد. اما خروج ایالات متحده فراتر از نقض اصل توافق بلکه اقدام یکجانبه بی دلیل با هدف نابودی کامل سندی بود که توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد تایید شده است. دولت دموکرات جو بایدن پس از روی کار آمدن در ژانویه ۲۰۲۱، اقدام یکجانبه دولت سابق این کشور را برای خروج از توافق ایران و گروه ۱+۵ محکوم کرد اما تاکنون دربرابر هرگونه اقدام معتبر برای جبران رفتار نادرست گذشته کوتاهی کرده و به شیوه مقصرنمایی ایران متوسل شده است.
قطعنامه پیشنهادی تروئیکا و آمریکا جلوه‌ای دیگر از ضعف اراده دولت بایدن برای بازگشت به برجام و فشار رژیم صهیونیستی است که با طرح اتهام‌هایی علیه برنامه کاملاً صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، تقلا می‌کند تا پرونده را به عنوان یک پروژه سیاسی- امنیتی به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع دهد.
بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز، متن پیش‌نویس قطعنامه، جمعه شب بین ۳۵ کشور عضو شورای حکام توزیع شده است.
محسن نذیری اصل سفیر و نماینده دائم کشورمان نزد سازمان های بین المللی در وین پیشتر تصریح کرده بود که موضوعات پادمانی طی قطعنامه شورای حکام در سال ۲۰۱۵ بسته شده است. ۳ ادعای پادمانی غیر مهم آژانس نیز مربوط به حدود دو دهه قبل است که با این حال، ایران تاکنون تعاملات مناسب و سازنده ای را با آژانس و با هدف حل و فصل این آنها به عمل آورده است.
نماینده ایران همچنین ضمن تأکید بر اینکه آژانس باید استقلال، بی طرفی و حرفه ای گری خود را حفظ کند، افزود: اعضای آژانس نیز باید از اعمال فشار بر این سازمان و تلاش برای استفاده ابزاری از آن در جهت مقاصد سیاسی خود، بطور جدی پرهیز کنند.
