تغییر بازی غرب در صفحه شطرنج اوکراین

به گزارش ایران اکونومیست، بیش از هشت ماه از آغاز بحران اوکراین که پنجم اسفندماه پارسال آغاز شد می گذرد و در این مدت، معادلات زیادی دچار تحول و دگرگونی شده است. شدیدترین تحریم های غرب علیه روسیه، نتیجه عکس داد نه اقتصاد روسیه سقوط و روبل روسیه کاهش ارزش پیدا کرد و نه مسکو در جهان منزوی شد.

در مقابل، نیاز غرب به گاز روسیه، آنها را در تنگنای راهبردی قرار داده تا جایی که خواستار کاهش تنش با روسیه شده اند. همچنین کار به جایی رسیده که حتی بایدن به رغم سیل انتقادات داخلی، سیاست ملمتسانه ای را در قبال ولیعهد سعودی در پیش گرفته است.

به تازگی روزنامه «واشنگتن پست» از فشار کاخ سفید بر زلنسکی برای مذاکره با روسیه پرده برداشته و گزارش کرده است که مقامات آمریکایی در صحبت‌های خصوصی به دولت اوکراین هشدار داده‌اند که لازم است آمادگی خود برای مذاکره با روسیه را نشان دهد.

زلنسکی که چند هفته پیش چهار منطقه کشور خود شامل «دونتسک»، «لوهانسک»، «خرسون» و «زاپروژیا» را به دنبال یک همه پرسی از دست داد و حدود ۱۵درصد از خاک خود را ملحق شده به روسیه می بیند، حاضر به مذاکره نیست. ضمن اینکه شروط قبلی خود را تکرار می کند.

رئیس‌جمهور اوکراین گفته است که اوکراین فقط هنگامی آماده ورود به مذاکرات با روسیه می‌شود که نیروهای روسی از همه بخش‌های اوکراین از جمله کریمه و مناطق شرقی دُنباس که روسیه به صورت دوفاکتو از سال ۲۰۱۴ اشغال کرده است، خارج شوند و روس‌هایی که مرتکب جنایت شده‌اند، با محاکمه روبرو شوند. افزون بر آن، زلنسکی تنها حاضر به گفت وگو با شخص پوتین است.

دام غرب که خود در آن گرفتار شد

وعده های فریبنده غرب مبنی بر الحاق اوکراین به ائتلاف نظامی ۳۰ عضوی ناتو و اتحادیه اروپا در کنار کمک‌های مالی و نظامی به کی‌یف، سران این کشور اروپای شرقی به ویژه شخص زلنسکی را به سمت خطای محاسباتی سوق داد.

در آستانه جنگ «دیمیتری کوله‌با» وزیر خارجه اوکراین گفته ‌بود که کی‌یف در ماه‌های اخیر ۱.۵ میلیارد دلار از شرکای غربی خود کمک نظامی دریافت کرده‌ است.

در بحبوحه بحران در حالی «جو بایدن» رئیس‌ جمهوری آمریکا، فرمان کمک ۴۰ میلیارد دلاری را به اوکراین امضا کرد که واشنگتن پیشتر نیز سیلی از تسلیحات را روانه این کشور اروپای شرقی کرده بود. آمریکا از سال ۲۰۱۴ به این سو بیشترین فروش سلاح را به اوکراین داشته‌ است و در هشت سال گذشته و قبل از وقوع درگیری به میزان ۲.۷ میلیارد دلار بوده است.

بنابر آمار منتشر شده از سوی وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) در هفتم مهر ماه، حجم صادرات تسلیحاتی ایالات متحده آمریکا به اوکراین شامل تسلیحات مختلف در ماه های اخیر و به دنبال وقوع جنگ بیش از ۱۷ میلیارد دلار بوده‌ است.

سال ۲۰۱۷ نقطه عطفی در فرایند فروش تسلیحات غربی به اوکراین بود. در این سال دولت ایالات متحده آمریکا مجوز بزرگترین فروش تجاری مستقیم به ارزش ۴۱میلیون دلار را صادر کرد. در سال ۲۰۱۸ با فروش ۲۱۰ فروند موشک ضد تانک و ۳۹ پرتابگر به ارزش ۴۷ میلیون دلار، فرایند فروش تسلیحات آمریکایی به اوکراین ادامه پیدا کرد.

وب سایت آماری «استاتیستا» به تازگی گزارشی در مورد کمک های نظامی غرب به اوکراین منتشر کرده است.برپایه این گزارش، آمریکا با اختصاص ۲۵ میلیارد دلار کمک نظامی به اوکراین با فاصله زیاد از بریتانیا که ۴ میلیارد دلار را به این امر اختصاص داده، در جایگاه نخست ایستاده ‌است. لهستان، استونی، آلمان، کانادا و اتحادیه‌اروپا در رده‌های بعدی کمک تسلیحاتی به اوکراین‌اند؛ کمک‌هایی که یک‌ سوم آن در مسیر کی‌یف ناپدید می‌شود.

بازی غرب با مهره اوکراین و خطای محاسباتی زلنسکی

از همان ابتدای اسفند ماه ۱۴۰۰ که جنگ اوکراین و روسیه کلید خورد، زلنسکی متوجه این دام و بازی اتحادیه اروپا و ناتو شد اما در آن زمان به قول معروف «کار از کار گذشته بود.»

او که با تحریک و تشویق غرب قدم در این وادی گذاشته بود، پس از آغاز جنگ بلافاصله متوجه عقب‌نشینی غربی‌ ها شد و با انتشار یک پیام ویدئویی از طریق حساب کاربری خود در فیس‌بوک، ضمن انتقاد شدید از متحدان غربی، تاکید کرد که «اوکراین در برابر روسیه تنها مانده‌است.»

برخی از اندیشمندان برجسته روابط بین‌الملل مانند «جان میرشایمر» و مقام‌های سابق ایالات متحده آمریکا مانند «هنری کسینجر»، به صراحت تحریک اوکراین از سوی غرب و نشان دادن درهای باز ناتو برای پذیرش عضویت اوکراین را عامل اصلی جنگ کنونی روسیه و اوکراین معرفی می‌کنند.

کسینجر با بیان اینکه «سیاست خارجی، هنر شناخت اولویت‌هاست»، سیاست خارجی ایالات متحده نسبت به اوکراین را نقد می‌کند و اعتقاد دارد طرح مساله عضویت اوکراین در ناتو، یک اشتباه استراتژیک است که نباید بر آن پافشاری کرد اما پافشاری غرب بر مواضع تحریک‌آمیز خود نسبت به اوکراین هر چند هم که اشتباه باشد، تجارت تسلیحاتی عمده‌ای را برای صنایع و شرکت‌های سازنده سلاح ایجاد کرده است.

در مجموع، جنگ اوکراین و به تازگی جدا شدن چهار منطقه آن نشان داد این کشور اروپایی فقط یک زمین بازی برای نبرد روسیه از یک سو و اروپا و آمریکاازسوی دیگر بوده است؛جنگی که غربی ها از راه اندازی آن اهدافی چون تضعیف روسیه، فروش تسلیحات و گسترش ناتو را دنبال می کردند.

حال این پرسش به ذهن می رسد اگر درهای ناتو بر روی اوکراین بسته ماند و احتمالا در آینده نزدیک هم باز نشود پس چرا این در بر روی کشورهایی چون سوئد و فنلاند باز شد؟

در این مدت اندک چندماهه، ۲۸ کشور از ۳۰ عضو ناتو با الحاق فنلاند و سوئد به ناتو موافقت کرده اند و با رای مثبت ۲ عضو باقی مانده یعنی مجارستان و ترکیه پازل الحاق آنها به پیمان آتلانتیک شمالی تکمیل خواهد شد اما خبری از عضویت اوکراین جنگ زده در این ائتلاف نظامی نیست.

فرجام سخن

دامی که اروپا و آمریکا برای روسیه پهن کرده بودند، سرانجام خود در آن گرفتار شده اند. آنها طی این مدت باتبعات بسیار سنگین این جنگ دست به‌گریبان هستند؛ بحران اقتصادی، بحران انرژی‌، بحران غذایی، افزایش چندبرابری قبوض گاز و برق در اروپا، تعطیلی هزاران شرکت و فروشگاه، اعتراض و اعتصاب و... تنها بخشی از تبعات وحشتناک این جنگ بوده است.

اینک در آستانه فصل سرد، اختلاف اوکراین و متحدان غربی آشکار شده است به طوری که اروپا و آمریکا با هدف برون رفت از بحران اقتصادی و انرژی خواستار پایان دادن به جنگ هستند و زلنسکی به رغم فشار کاخ سفید بر شروط خود اصرار می ورزد؛ شروطی که در عمل قابلیت اجرایی شدن ندارد. با عنایت به این وضعیت است که به تازگی روزنامه آلمانی« یونگه ولت» با انتقاد شدید از ادامه جنگ اوکراین و عدم مذاکره با روسیه برای توقف جنگ نوشته است«جهان گروگان حماقت بایدن و عقده ناپلئونی زلنسکی» شده است.