آغاز دوره سوم رهبری شی در چین؛ نگرانی های فزاینده در واشنگتن

به گزارش روز یکشنبه ایران اکونومیست از خبرگزاری اسوشیتدپرس؛ هم زمان با موفقیت شی در شکستن سنت رهبری ۲ دوره ای بر حزب کمونیست که از نظر کسب قدرت از دوره مائو زدونگ (که از ۱۹۴۹ تا هنگام مرگ در ۱۹۷۹ رهبری را در اختیار داشت)، تاکنون بی سابقه بوده، ایالات متحده راهبردهای دفاعی و امنیت ملی خود را به روز کرده تا نشان دهد که اکنون چین نیرومندترین دشمن نظامی و اقتصادی آمریکا به شمار می رود.

بایدن که با شی، برای نخستین بار در بیش از ۱۰ سال پیش، هنگامی که معاون رئیسان جمهوری کشورهایشان بوده اند، دیدار کرده، اکنون با شی به عنوان همتای خود، همراه با قدرت تقویت شده و مصمم به تحکیم موقعیت ابرقدرتی چین حتی با وجود موانع نیرومند اقتصادی و دیپلماتیک، روبروست.

به گفته جود بلانشت رئیس بخش مطالعات چین در مرکز بررسی های راهبردی و بین المللی؛ هر چند ما به دوره مائو بازنمی گردیم، اما قطعا در دوره تازه و غیرقابل پیش بینی از نظر ثبات و پیش بینی پذیری ساختار سیاسی این کشور، قرار گرفته ایم.

پیش بینی می شود که بایدن و شی پس از سپری کردن نزدیک به ۲ سال روابط دشوار در حاشیه نشست ماه آینده (نوامبر) گروه ۲۰ در اندونزی دیدار کنند، در حالی که هر دو به شدت برای دستیابی به موقعیت برتر در رقابتی تلاش می کنند که بر این باورند که مشخص کننده نیروی پیشرو و برجسته اقتصادی و سیاسی جهان در سال های منتهی به قرن بعدی خواهد بود.  
افزون بر اینکه بایدن و شی در سال های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ در کشورهای یکدیگر دیدارهای حضوری و از هنگام دستیابی بایدن به ریاست جمهوی در ژانویه ۲۰۲۱ پنج تماس تلفنی یا تصویری داشته اند، اما روابط دوجانبه بسیار پیچیده تر از مسائلی شده که در سالیان پیش با مذاکرات رسمی حل و فصل می شده است.

بایدن در مقام کنونی، بارها پکن را برای نقض حقوق بشر علیه شهروندان اویغور و دیگر اقلیت های قومی، سرکوب کنشگران هوادار مردمسالاری در هنگ کنگ، فعالیت های بازرگانی همراه با زور، تحریک های نظامی علیه تایوان و اختلافات بر سر مجازات روسیه برسر جنگ اوکراین، محکوم کرده است.

دولت شی نیز از موضع دولت بایدن نسبت به تایوان (که پکن امیدوار است در نهایت به خاک کشور اصلی، بپیوندد) به عنوان تضعیف یکپارچگی حاکمیتی و سرزمینی چین، انتقاد کرده و شی  گفته است که واشنگتن خواهان تضعیف نفوذ فزاینده پکن هم زمان با تلاش آن برای پیشی گرفتن از ایالات متحده به عنوان بزرگ ترین اقتصاد جهان است.

مقام های کاخ سفید امیدواری اندکی دارند که دوره پنج ساله تازه رهبری شی در حزب کمونیست به او امکان بیشتری برای تعامل کامل تر با آمریکا در موضوعاتی بدهد که نوعی هم پوشانی با منافع ایالات متحده دارند.

بایدن در نشست روز چهارشنبه با مقام های وزارت دفاع کشورش تاکید کرد که واشنگتن خواستار درگیری با چین نیست و تلویزیون دولتی چین چند ساعت بعد گزارش داد که شی به اعضای کمیته ملی روابط ایالات متحده و چین گفته است که پکن باید راه هایی برای همکاری با واشنگتن در باره موضوعاتی بیابد که مورد علاقه دوجانبه است.

اما این لحظه کوتاه مدت آرامش و مصالحه در روزهای بعد به لفاظی های مقام های دو کشور در باره اقدام آمریکا در اکتبر برای گسترش نظارت های صادراتی بر فروش تراشه های نیمه هادی پیشرفته به چین، تبدیل شد.

به گفته ونگ هونگشیا مشاور سفارتخانه چین در واشنگتن، ایالات متحده مفهوم امنیت ملی خود را بیش از حد، گسترش داده و توسعه چین را محدود کرده است و همکاری های عادی بازرگانی عادی، رنگ سیاسی گرفته و به ابزار جنگ  تبدیل شده است.

کندی رشد اقتصادی چین به میزان سه درصد در ۹ ماهه نخست سال جاری، این کشور را در مسیر دستیابی به رشدی بسیار کمتر از هدف رسمی  ۵.۵ درصدی سالانه، قرار داده است. اقتصاد این کشور هم زمان با اسیب دیدن از اجرای سرسختانه سیاست کووید صفر، با کاهش صادرات و بهای مسکن روبروست که در سپتامبر به پائین ترین سطح در هفت ساله گذشته سقوط کرده است.

همچنین رویارویی چین با رقابت فزاینده ایالات متحده و اتحادیه اروپا با سرمایه گذاری ده ها میلیارد دلاری در حوزه نیمه هادی ها ودیگر فناوری ها همراه با دیگر نشانه ها، از ناتوانی چین برای پیشی گرفتن از تولید ناخالص داخلی آمریکا تا ۲۰۳۰ بر اساس پیش بینی بسیاری از کارشناسان اقتصادی است.

آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا و آدمیرال مایک گیلدی فرمانده ارشد عملیات نیروی دریایی این کشور، اخیرا در باره تصمیم احتمالی پکن برای تسریع برنامه خود برای تصرف تایوان ابراز نگرانی کرده اند. بلینکن گفته است که چین تصمیم بنیادین گرفته که وضع کنونی دیگر قابل پذیرش نیست.

چین تاکنون از انتقاد از جنگ روسیه در اوکراین خودداری کرده، اما از عرضه جنگ افزار به مسکو نیز خودداری کرده است. اما این درگیری، نگرانی هایی در تایوان ایجادکرده که شاید پکن را برای اقدام برای دستیبابی به هدف دیرباز خود برای محلق کردن تایوان به سرزمین اصلی، بیشتر تشجیع شود.

روابط دوجانبه با سفر ماه اوت نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به تایوان و سخنان ماه مه بایدن در باره دفاع ارتش آمریکا از تایوان در صورت حمله چین، آتشین تر شد، هر چند کاخ سفید بعدا از اهمیت این سخنان کاست.

به گفته کیث کراچ معاون پیشین وزارت امور خارجه آمریکا در دوره دولت دونالد ترامپ؛ اکنون نگرانی در باره احتمال بهره برداری شی با قدرت و جاه طلبانی های نامحدود، از تایوان برای انحراف توجه از مشکلات داخلی است، هر چند امیدوارم که به شجاعت شهروندان اوکراین توجه کرده و دریافته باشد که مردم تایوان نیز به همین اندازه و حتی شاید بیشتر، شجاع هستند.