محمد بهشتی‌امین- از دی ماه 1400 که وحید شمسایی به‌عنوان سرمربی تیم ملی فوتسال ایران انتخاب شد، این تیم شرایط خاصی را سپری کرده است. استفاده از 11 بازیکن جدید نسبت به جام جهانی 2021 و میدان دادن به بازیکنانی که سن پایین‌تری نسبت به نسل طلایی فوتسال ایران داشتند، اقدامی بود که شمسایی استارت آن را زد.
برخلاف هماهنگی‌های کادر فنی ایران با مربیان تیم‌های بزرگ جهان، تیم جوان شده کشورمان تنها در تورنمنت چهارجانبه تایلند محک خورد و با وجود ارائه نمایش چشمگیر تا صعود به فینال جام ملت‌های آسیا 2022، در گام نهایی مغلوب ژاپن شد. این چهارمین دوره‌ای بود که ایران از قهرمانی آسیا بازماند، اما بارقه‌های امیدی در تیم ملی دیده می‌شود که می‌توان آن را به فال نیک گرفت.
وحید شمسایی با حضور در ایران اکونومیست با خبرنگار ما گفت‌وگویی انجام داده است. سرمربی تیم ملی در آن به ذکر نکاتی چون دیدگاه جالب ویکتور هرمانس، نمرات ملی‌پوش جوان و نظارت دقیق ژاپنی‌ها بر تغذیه ملی‌پوشان خود پرداخت. شمسایی همچنین تمام‌قد از دو مربی تیم ملی دفاع کرد و گلایه‌هایی از برخی منتقدان این تیم داشت، اما به سکوت خود درباره دلیل جدایی مصطفی نظری ادامه داد.
ابتدا متن و در ادامه فیلم این گفت‌وگو را مشاهده خواهید کرد.
نمی‌توانیم برای 4 ماه دیگر برنامه‌ریزی کنیم
بازیکن مورد علاقه خودم را روز پنجم اردو خط زدم
تیم امید تشکیل نشود، فوتسال ضربه می‌خورد
مدیر فدراسیون فوتبال گفت وقتی در یک رده ملی تورنمنت نداریم، نباید تیم داشته باشیم!
بازیکن ما به‌خاطر تیم ملی درس نخواند و تجدید آورد!
وقتی بازی‌ها تمام می‌شود، همه فتوا می‌دهند!
اگر با حسن‌زاده، جاوید و توکلی نایب قهرمان می‌شدیم، همه می‌گفتند کاری نکرده‌ایم
به اولادقباد بگوییم دریبل نزند؟
دروازه‌بان ژاپن، مرا به یاد گویگوچه‌آ انداخت
عناد و کینه‌ورزی را نمی‌پذیرم؛ برخی می‌خواهند بزرگ شوند
وقتی کسی نمی‌دانست دیپلم چیست، داداشی فوق لیسانس گرفته بود
ژاپنی‌ها گفتند به‌خاطر اتفاقات اخیر به ایران نمی‌آیند
خدا پدر تایلندی‌ها را بیامرزد که ما را دعوت کردند
یک نفر تغذیه بازیکنان ژاپن را ثبت می‌کرد
حرفهای نظری منطق نداشت و زیبا نبود
روزهای بسیار سخت‌تر از این هم خواهیم داشت
: از ابتدای کار چقدر به هدف‌تان نزدیک شده‌اید؟
کارمان را از فروردین آغاز کردیم و حدود 12 روز به تمرین رفتیم. پس از مرحله مقدماتی جام ملت‌های آسیا، هشت هفته لیگ برتر برگزار شد و سپس در تورنمنت تایلند شرکت کردیم. پیشرفت را گام به گام دیدیم، اما دردم این است که نمی‌توانیم برنامه‌ریزی بلندمدتی داشته باشیم. مدیر کل تیم‌های ملی ژاپن می‌گفت که این کشور تا سال 2036 برنامه‌ریزی کرده، اما ما نمی‌توانیم برای چهار ماه دیگر برنامه‌ریزی کنیم.
: شما در دی ماه 1400 سرمربی تیم ملی شدید، اما مشکلات قراردادی سبب شد کار کادر فنی تیم دو ماه دیرتر آغاز شود.
این صحبت‌ها بازگشت به عقب است. ابتدا با کامرانی‌فر و عزیزی خادم صحبت کردم و طولی نکشید که آن اتفاقات در فدراسیون رخ داد. کارها را با میرشاد ماجدی جلو بردیم که سپس تاج به ریاست فدراسیون فوتبال رسید. کارها سر وقت انجام شد، اما ظرف شش ماه با سه رئیس صحبت کردم و سه برنامه دادم.
: از عملکرد تیم ملی ایران در جام ملت‌های آسیا رضایت دارید؟
بازی کردن در تیم باشگاهی تا رسیدن به تیم ملی و جا افتادن در این تیم مسیر زیادی دارد. بازیکن باکیفیتی در لیگ بازی می‌کند که در تیم ملی، شرایط خوبی از او نمی‌بینیم. بازیکنِ مورد علاقه من اینقدر استرس داشت که او را روز پنجم اردو خط زدم. این بازیکن را باید همیشه در اردو داشته باشید تا تجربه کسب کند. شاید من هم در این موضوع مقصر باشم. مربی تیم از چند جوان در ترکیب خودش استفاده نمی‌کند و اگر تیم نتیجه نگیرد، باشگاه یقه منِ مربی را می‌گیرد.
یکی از مدیران فدراسیون فوتبال به من می‌گفت وقتی تورنمنتی در یک رده ملی نداریم، نباید در این رده تیم ملی داشته باشیم! ما نمی‌توانیم از لپ لپ بازیکن بیاوریم! باید یک تیم دوم به هر اسمی مانند «ج» یا «ب» تشکیل دهیم تا مجموعه کاملی از بازیکنان 19 تا 23 سال داشته باشیم. وظیفه دارم بگویم که باید تیمی برای رده سنی 19 تا 23 سال تشکیل بدهیم تا زهر بازیکنان جوان ریخته شود و به تیم ملی بیایند. اگر فدراسیون چنین کاری نکند، فوتسال ضربه می‌خورد.
جالب نیست بگویم، اما بازیکنی چون محمد حسین بازیار را داشتیم که به‌خاطر حضور در تیم ملی، درس نخواند و در درس‌هایش تجدید شد! چنین بازیکنانی زیاد داریم. سالار آقاپور که مانند رخش بازی می‌کرد، آقای گل مسابقات زیر 19 سال آسیا شد و در مس سونگون با علیرضا افضل کار کرد. بقیه بازیکنان تیم جوانان آن سال چه شدند؟ فقط مسعود یوسف در باشگاه گیتی‌پسند رشد کرد. بهروز عظیمی را هم که یک اردو از تیم ملی کنار گذاشتیم، برای اردوی دوم استرس داشت. بهمن جعفری تورنمنت آسیایی ندیده بود، اما استعدادی فوق‌العاده دارد.
: برخی از اهالی فوتسال می‌گفتند اگر یکی دو بازیکن باتجربه دیگر همراه تیم ملی به کویت می‌آمدند، ایران به قهرمانی آسیا می‌رسید.
ما با اما و اگر زندگی نمی‌کنیم. وقتی بازی به پایان می‌رسد، همه می‌شوند خاویر لوزانو (سرمربی سابق اسپانیا) و فتوا می‌دهند. اصغر حسن‌زاده در اوج جوانی به تیم ملی آمد که کادر فنی پای او ایستاد و به برگ زرینی در فوتسال تبدیل شد. اگر با حسن‌زاده، جاوید و توکلی نایب قهرمان می‌شدیم، چه اتفاقی رخ می‌داد؟ همه می‌گفتند کاری نکرده‌ایم. من باید برای چه کسی توضیح بدهم؟
: کارشناسان زیادی از اتکای تیم ملی به توانایی فردی و مشاهده نشدن کارهای تاکتیکی در این تیم گلایه کردند.
زمانی که هرمانس سرمربی تیم ملی بود، توانایی بالای بازیکنان ما را دید. او به من گفت در پُست رأس بایستم و به رضا ناصری (دروازه‌بان پیشین تیم ملی) دستور داد توپ را پرتاب کند. من توپ را گرفتم و گل زدم که هرمانس گفت این یک تاکتیک است. او سپس توپ را به محمدرضا حیدریان داد و گفت بازیکن مقابل خودت را دریبل کن. حیدریانِ بزرگ چنین کاری را انجام داد و گلزنی کرد که هرمانس گفت این هم یک تاکتیک است. یک بازیکن دیگر توپ را با شوت از راه دور تبدیل به گل کرد که هرمانس، این شیوه را هم یک تاکتیک نامید.
اگر اسم کارمان را الگوبرداری بگذاریم، باید بگویم ما اسپانیا را داریم که از لحاظ فوتسالی قوی‌تر، غنی‌تر و با سابقه‌تر از ماست. این کشور قهرمانی جهان را در کارنامه دارد و بهترین بازیکنان دنیا در لیگ اسپانیا بازی کردند. سرمربی پالما به طیبی گفته بود اولادقباد باید با شرایط این تیم آشنا شود، اما این بازیکن با دو تمرین بازی کرد. این نشان‌دهنده توانایی بازیکن ایرانی و استعداد مربی است. باید به او بگوییم دریبل نزند؟ این چه حرفی است؟
از تاکتیک برای ایجاد برتری عددی استفاده می‌کنیم. بازیکن ما خیلی راحت می‌تواند از بازیکن مقابل خود عبور کند. آیا نباید از اولادقباد و آقاپور که بهترین بازیکن جام ملت‌های آسیا و بهترین بازیکن جوان جام شدند، استفاده کنیم؟ یکی مانند علیرضا جوان توپ را نگه می‌دارد و کسی مانند طیبی هم قدرت رهبری دارد. هر کسی فلسفه‌ای برای خودش دارد.
صحبت‌های یک نفر {منتقد} را می‌خواندم که می‌گفت ما کدام ضربه ایستگاهی را داشتیم. فکر می‌کنم او تلویزیون نداشت و در زندان بود! ما پنج گل از روی ضربات ایستگاهی زدیم. می‌پذیرم که اشتباهات زیادی داشتیم، اما عناد و کینه‌ورزی را نمی‌پذیرم. برخی افراد، استخوان‌خرد کرده فوتسال هستند و برای آنها احترام زیادی قائلم. با این حال برخی می‌خواهند از طرف عده‌ای دیگر بزرگ شوند.
: شما از آغاز کار بر همکاری با یک مربی خارجی اصرار داشتید که کار به جایی نرسید. منتقدانی بودند که از ترکیب فعلی کادر فنی تیم ملی و نبود تیم آنالیز انتقاد کردند.
سیامک داداشی چند قهرمانی آسیا در کارنامه دارد و از او و سفال‌منش تشکر می‌کنم. زمانی که مادر برخی از دوستان ما به آنها می‌گفت سر کوچه نان بخر یا کسی نمی‌دانست مدرک دیپلم چیست، داداشی بازیکن تیم ملی بود و فوق لیسانس گرفته بود. او برای هر ساعت روزش برنامه دارد. رضا ناصری عزیزترین دوستم در ورزش است که فرد توانایی در حوزه فنی محسوب می‌شود، اما به تیم ملی نیامد. می‌خواهم بگویم رفیق‌باز نیستم. سفال‌منش در کشورهای مختلف تدریس کرده و ارتباط خوبی با مربیان جهان دارد.
متأسفانه ما قدردان نیستیم. تیم ملی متعلق به 85 میلیون ایرانی است و نباید کار را با رفاقت پیش ببریم. سفال‌منش از روز اول برنامه‌ای داد که یک تغییر هم نسبت به آن نداشتیم. می‌خواستیم خودمان سرمشق بدهیم و مربی خارجی تمرین‌دهنده باشد. هدف من تغییر نسل بود و می‌خواستیم اردویی برای بازیکنان رده سنی 19 تا 23 سال بگذاریم تا تیم ملی کامل شود. می‌خواستیم کلاس‌های مربیگری پیشرفته‌ای (با حضور میگل آندرس سرمربی فعلی هلند) برگزار کردیم. مگر کاکائو در ایران چنین کلاسی نداشت؟ چند نفر در این کلاس‌ها شرکت کردند؟
سفال‌منش در کویت تا ساعت چهار صبح مشغول آنالیز بود و بازیکنان را در دستگاه‌های ویژه بررسی می‌کرد. کدام آنالیزی از ما کردند که باعث شد از دفاع حریف رد نشویم؟ خسوس کاندلاس (مربی سابق تیم ملی) به سفال‌منش گفت شما فقط به دروازه ژاپن نرسیدید. مگر اولادقباد را آنالیز کرده بودند که او بارها از دفاع ژاپن عبور کرد؟ دروازه‌بان ژاپن، مرا به یاد گویگوچه‌آ دروازه‌بان آرژانتین در جام جهانی 1990 انداخت که پس از مصدومیت دروازه‌بان اول، بهترین گلر جام شد. اسم این‌ها را باید «اتفاق» بگذاریم. دروازه‌بان ژاپن 28 واکنش داشت که 15 توپ به او برخورد کرد و واکنشی در کار نبود. البته قطعاً در زمان شرکت در جام جهانی، (در آنالیز) باید قوی‌تر عمل کنیم.
: دیدارهای دوستانه تیم ملی برای جام ملت‌های آسیا مناسب بود؟
مدیر تیم ملی ژاپن گفت برنامه ما تا سال 2024 پُر است، اما به ایران می‌آییم. بعد به ما گفتند که به‌خاطر اتفاقات اخیر به کشور ما نمی‌آیند. من باید چه کنم؟ قرار بود با آرژانتین بازی کنیم و زمان پرواز ما به این کشور مشخص شد. من چه کنم که هواپیما را گرفتند؟ (اشاره به توقیف هواپیمای ونزوئلایی در آرژانتین که خلبانی ایرانی داشت) به چند کشور نامه زدیم که گفتند نه شما به کشور ما بیایید، نه ما به ایران می‌آییم. تیم ملی تکواندو هم ویزای انگلیس نگرفت. بعد یک نفر گوشه‌ای می‌نشیند و قصه حسین کرد شبستری می‌گوید!
پیش‌تر دو بار مراکش را برده بودیم، اما این تیم اخیراً در دیدارهای دوستانه برزیل و آرژانتین را شکست داد. مراکش در تورنمنت تایلند توانست ایران را هم ببرد و حالا به دنبال میزبانی جام جهانی است. شما پروسه کاری تیم‌ها را ببینید. مراکش هفت لژیونر دارد و ما به هزاران دلیل از این قافله عقب هستیم. می‌خواهند سر مرا ببُرند، اما نمی‌توانند افتخاراتم را بگیرند.
: گلایه از اتفاقات گذشته، دلیل استعفای شما پس از انتخاب مهدی تاج به‌عنوان رئیس فدراسیون بود. تیم ملی از لحاظ سخت‌افزاری مشکلی نداشت؟
از شروع اردو تا بازگشت به ایران، هیچ کمبودی نداشتیم و مشکلات ابتدایی گذشته وجود نداشت. هتل و البسه مناسبی داشتیم و پاداش‌ها بازی به بازی پرداخت شد. تا امروز همه چیز خوب بوده است. خدا پدر تایلندی‌ها را بیامرزد که ما را دعوت کردند و در تورنمنت این کشور شرکت کردیم. اگر این تورنمنت هم نبود، بدبخت می‌شدیم و بازی دوستانه‌ای نداشتیم. خدا پدر تیم‌های سن‌ایچ ساوه و مقاومت تهران را بیامرزد که در روز تعطیل با تیم ملی بازی می‌کردند.
: چندی پیش به احتمال استفاده از مربی دروازه‌بانان و نیز تمرین‌دهنده خارجی صحبت کردید. این مسئله به کجا رسید؟
این حرف من از ابتدا تحریف شد. ما شرایط را با کادر فنی بررسی می‌کنیم. در تمرین‌دهندگی و دروازه‌بانی باید به دستاورد و پرش بلندی برسیم. نه اینکه این کار را برای پُر کردن دهان انجام بدهیم. من تا 29 اسفند 1401 روی کاغذ قرارداد دارم و باید خودم را برای پیشرفت فوتسال فدا کنم. اخیراً پنج بازیکن جوان جدید - بین 20 تا 23 سال - در لیگ دیده‌ام که چشمم را گرفته‌اند و به مسیرم ادامه می‌دهم.
تا من هستم، کسی جایگاه صد درصدی در تیم ملی ندارد. قراردادهای مربیان دروازه‌بانان تیم‌های لیگ برتری آماتور است و باید حرفهای شود. اگر این اتفاق بیفتد، باید یقه آنها را بگیریم. باید بهروز جلو برویم و من به دنبال دروازه‌بانی می‌گردم که جسارت بازی با پا را داشته باشد. سرمربی عربستان که مربی سابق بارسلوناست، دروازه‌بان تیمش را که هیچ چیز بلد نبود، موظف کرده بود که از نیمه زمین عبور کند. دروازه‌بانان خیلی خوبی داریم، اما باید تغییر کنیم و اگر کسی به دنبال تغییر نباشد، خودش آسیب می‌بیند و به خانه می‌رود. اگر من در تیم ملی باشم، این شرایط را تغییر می‌دهم.
: چرا مصطفی نظری از تیم ملی جدا شد و دلیل این جدایی پنهان ماند؟ آیا غیبت او به تیم ملی فوتسال ضربه نزد؟
نظری رفیق من است و با هم همبازی بوده‌ایم، اما قرار نیست با هم کار کنیم. او برای من عزیز است و این اتفاق را بسته نگه می‌دارم. به محمود خوراکچی هم گفتم به نظری بگوید از او توقع نداشتم دو حرف را بزند. این صحبت‌ها منطق نداشت و زیبا نبود.
فکر می‌کنید برای من خوشایند بود وقتی ساعت 12 شب باید به فرودگاه می‌رفتم، ساعت یک بعدازظهر بخواهم رفیقم را کنار بگذارم؟ دروازه‌بانی پُستی تخصصی است و مربی دروازه‌بان‌ها باید با دروازه‌بانان در ارتباط باشد. اصغر قهرمانی قرار بود به‌عنوان مربی دروازه‌بانان به کویت بیاید که کارهایش درست نشد. این کشور انتخابات مجلس داشت و تعطیل بود. قهرمانی ارتباط خوبی با سنگربانان داشت که نتوانستیم او را بیاوریم. یک نفر هم پیشنهاد مربی برزیلی داد که گفتم حرفش را نزن.
با ژاپنی‌ها بر سر یک میز نشسته بودیم. بازیکن این تیم بلند شد غذا بردارد که یک نفر با لپ‌تاپ به دنبال او می‌رفت که غذاهای این بازیکن را ثبت کند! آن‌وقت بازیکن ما با شیرینی شروع کرد تا غذایش هضم شود! به درجه‌ای از عرفان رسیدیم که سیستم غذا تغییر دادیم. ژاپنی‌ها می‌گفتند چرا بازیکن شما اول قهوه می‌خورد! یک تیم داشتند که کالری غذا را محاسبه می‌کرد، اما ما به بازیکنان می‌گفتیم خودتان حواس‌تان به تغذیه خودتان باشد. قدرت مالی ژاپن از کشور ما بیشتر است و این کشور فلسفه عجیبی دارد.
: آینده تیم ملی را با این شرایط چگونه می‌بینید؟
از زمانی که به تیم ملی آمدم، سه دوره سخت را گذراندم و می‌دانم روزهای بسیار سخت‌تر از این هم اتفاق می‌افتد. یا باید در این شرایط که تیمی با ما بازی نمی‌کند، کار را جلو ببریم و رایزنی‌های بیشتری داشته باشیم؛ یا اینکه دست‌مان را بالا ببریم. من برای رسیدن به هیچ جایگاهی تلاش نمی‌کنم. خدا روزی مسیری را به من نشان داد و خودش شرایط را برای من فراهم می‌کند.
فقط سرم را نزد مردم ایران پایین می‌آورم و خودم را به کسی وصل نمی‌کنم. روزی بازیکن تیم ملی بودم، امروز مربی تیم ملی هستم و شاید فردا نباشم. نیازی به پول فوتسال ندارم و این فوتسال بود که مرا بزرگ کرد. مشکلات فنی ما زیاد بود، اما تیم دوست‌داشتنی و یکدستی داشتیم و شاگردان بسیار خوبی داشتم؛ از حسین طیبی که به معنای واقعی کلمه کاپیتانی کرد تا بازیکنان جوانی مانند بازیار. آینده متعلق به این جوانان است.
: تاکنون هیچ دیدار دوستانه‌ای قطعی نشده؟
خیر. نکته قطعی فقط این است که الان اینجا هستم!
