سامانه تبادل رصد اندیشکده‌ها نشستی تخصصی با موضوع «اعتراضات اخیر ایران از نگاه اندیشکده‌های بین‌المللی» در نخستین روز آبان ۱۴۰۱ در خانه اندیشه‌ورزان ایران برگزار کرد.
سخنرانان و صاحب‌نظران این نشست «منصور براتی» کارشناس و پژوهشگر حوزه رژیم صهیونیستی در اندیشکده جریان، «محسن جلالی» پژوهشگر و دانش‌آموخته مطالعات اروپا، «محمد رستم‌پور» مدیر کل پژوهش خبرگزاری ایران اکونومیست و «مهدی تبریزی» دانش آموخته روابط بین‌الملل و پژوهشگر مسائل روسیه بودند. دبیری نشست را نیز «عارف دهقاندار» پژوهشگر روابط بین الملل برعهده داشت. مشروح مطالب مطرح شده در پنل نخست این نشست تخصصی در ادامه آمده است:
رژیم صهیونیستی و «فرصت» اعتراضات در ایران
سخنران نخست این نشست منصور براتی کارشناس و پژوهشگر حوزه رژیم صهیونیستی در اندیشکده جریان بود که در خصوص اعتراضات در ایران از منظر اندیشکده‌های عبری سخن گفت.
وی در خصوص نحوه پوشش اعتراضات در رسانه‌های رژیم صهیونیستی اظهار داشت: در منطقه خاورمیانه به خصوص در ده سال گذشته و با شکل‌گیری محورهای مختلفی در این منطقه اگر به رویکرد رسانه‌های نگاه کنیم متوجه این نکته خواهیم شد که در حقیقت یک مدل کم‌توجهی و یا بی‌توجهی نسبت به تحولات داخلی و کاستی‌های داخلی و تمرکز بر کاستی‌های کشورهای رقیب دیده می‌شود. براتی از این رویکرد با نام «دموکراسی برای همسایه» یاد کرد و افزود: پوشش اعتراضات اخیر ایران در رسانه‌های رژیم صهیونیستی هم تابع همین قاعده است.
منصور براتی کارشناس و پژوهشگر حوزه رژیم صهیونیستی در اندیشکده جریاندر رسانه‌های رژیم صهیونیستی به اعتراضات اخیر ایران به عنوان یک فرصت تاریخی برای تغییر رفتار ایران نگریسته می‌شود برای نمونه راز زمیت تحلیلگر برجسته رژیم صهیونیستی تاکید می‌کند که در حقیقت فرصت بسیار تاریخی برای جامعه جهانی دست داده است برای این که با فشارهای خودش و همچنین فشارهای داخلی که جمهوری اسلامی در حال حاضر متحمل شده باعث تغییر رفتار ایران شوند. وی به صورت مشخص اشاره می‌کند در شرایطی که جمهوری اسلامی ایران تحت فشار داخلی قرار گرفته توجهش به مسائل بین‌المللی تا حدی در کوتاه‌مدت کمتر خواهد شد و فرصت بسیار خوبی است برای اینکه بعضی از پروژه‌ها به پیش برده شود.
این پژوهشگر حوزه رژیم صهیونیستی به دیگر مقالات مهم تحلیلگرها رژیم صهیونیستی هم اشاره داشت و گفت: در برخی از این مقالات آمده است که با توجه به اعتراضات اخیر در ایران زمان زمان طلایی برای پیگیری روند عادی‌سازی روابط با سایر کشورهای عربی رسیده است.
براتی: رسانه‌های صهیونیستی بر این باورند اکنون آنچه اهمیت دارد این است که اعتراضات طولانی شود و بتوان تغییراتی در ایران به وجود آورد. زمان، زمانی است که می‌شود از طریق اعتراض، حاکمیت را به عقب راند و امتیازات زیادی گرفت
بحث دیگری که در رسانه‌های رژیم صهیونیستی مطرح شده این است که اکنون اهمیت دارد اعتراضات طولانی شود و بتوان تغییراتی در ایران به وجود آورد. در یکی از تحلیل‌های آنها آمده است اگر در چند ماه گذشته جمهوری اسلامی اجازه ورود بانوان به استادیوم‌های ورزشی را نمی‌داد بعد از واقعه‌ای که برای خانم امینی اتفاق افتاده زمان زمانی است که می‌شود از طریق اعتراض، حاکمیت را به عقب راند و امتیازات بیشتری گرفت.
رسانه‌ها رژیم صهیونیستی براین باورند که در شرایط فعلی به دلیل تداوم فشار تحریم‌ها و تا حدی تیره و تار شدن چشم‌انداز دستیابی یا بازگشت به برجام و در حقیقت نارضایتی که ناشی از وضعیت اقتصادی در ایران است، زمان زمان بسیار مغتنمی است برای این که اعتراضاتی با چاشنی و دیدگاه‌های سیاسی و بر اساس گزاره‌های سیاسی، شکاف های داخلی را تقویت کند. در چنین شرایطی اضافه شدن شکافی که بر اختلاف سیاسی یا اعتراضی مبتنی باشد به عنوان یک پیام سیاسی می‌تواند سایر شکاف‌ها را در ایران تقویت کند.
براتی در بخش دیگر سخنان خود اظهار داشت: تحلیگران رژیم صهیونیستی در چند مورد به صورت علنی و سریع اعتراضات ایران را به تحولی که در تونس به انقلاب منجر شد تشبیه کردند و آن خودسوزی محمد بوعزیزی بود. آنان در حقیقت اتفاقی را که برای خانم مهسا امینی افتاد در چند مقاله به رویدادهای تونس مانند کردند که به عنوان ماشه انقلاب و جرقه اولیه منجر به یک انقلاب بسیار بزرگ، کار می‌کند.
براتی در بخش دوم سخنرانی خود به چندین گزاره در رسانه‌ها و اندیشکده‌های رژیم صهیونیستی در خصوص اعتراضات اخیر ایران اشاره داشت و گفت: در برخی از رسانه‌های رژیم صهیونیستی مانند شبکه ۷ رژیم صهیونیستی یا ایزرائیل نشنال نیوز تحلیلی انجام شده بود با این مضمون که ایران جامعه‌ای با چندین قطب نارضایتی و شکاف متفاوت است. یکی از این شکاف‌ها دستور کار رسمی حکومت و محافظه‌کاری اجتماعی است که از طرف جمهوری اسلامی ایران در برابر قشری که با این دستور کار موافقت ندارد، اعمال می‌شود. شکاف دیگر شکاف اقتصادی است که در ۱۰ سال اخیر بسیار گسترده شده و به گسترش نارضایتی‌ها کمک می‌کند. بنابراین از نگاه رسانه‌ها و اندیشکده‌های رژیم صهیونیستی بخشی از انگیزه معترضان مسائل مادی و اقتصادی است.
محسن جلالی پژوهشگر و دانش‌آموخته مطالعات اروپااین پژوهشگر حوزه رژیم صهیونیستی بیان داشت: موضوع دیگری که سعی شده بود در رسانه‌ها و اندیشکده‌های رژیم صهیونیستی برجسته شود دستور کار رسمی بود که حکومت در زمینه آیین تشیع دارد. در این زمینه سعی شده چنین وانمود شود که یک مدل طرد گفتمانی در ایران برای افرادی وجود دارد که این دیدگاه غالب را ندارند یا این که اهل سنت هستند.
به گفته براتی مساله کُرد بودن خانم مهسا امینی و سنی بودن وی از دیگر مسائلی بود که در اندیشکده‌های رژیم صهیونیستی به آن پرداخته شد. آنها در تحلیل‌های خود این گونه بیان کرده‌اند که کُردها در ایران تحت یک مدل استعمار و استثمار فزاینده هستند. در گزارش رسانه‌های رژیم صهیونیستی تناقض‌های گوناگونی وجود دارد. برای نمونه برخلاف مساله فوق که اشاره شد در بعضی از مقاله‌ها دیده شده که به مخاطب القا می‌شود این اعتراضات در سراسر جامعه ایران نهادینه است و در مناطق مختلف کشور این مساله وجود دارد.
براتی در پایان سخنان خود به بحث توافق هسته‌ای ایران و تلاش‌های اندیشکده‌ها و رسانه‌ها رژیم صهیونیستی برای جلوگیری از پیشرفت مذاکرات برجام و این بار با کمک گرفتن از اعتراضات اخیر اشاره کرد.
به گفته این پژوهشگر در خصوص موضوع اعتراضات اخیر ایران تقریبا هر روز رسانه‌های رژیم صهیونیستی تحلیل‌های جدیدی را بازتاب می‌دهند اما با این وجود یک میزان انفعال هم در رسانه‌های رژیم صهیونیستی وجود دارد. به نظر می‌رسد مساله قریب‌الوقوع بودن انتخابات در روز اول نوامبر/ دهم آبان تا حدی باعث این انفعال شده است چون در اعتراضات ۹۶ و ۹۸ که به خاطر گران شدن بنزین شروع شد یک مقداری ابتکار عمل بیشتری در رسانه‌ها این رژیم می‌دیدیم و صرف بازتاب دادن اخبار وجود نداشت و نگاه ایجابی‌تری وجود داشت.
جلالی: طبق دیتاهای کشورهای اروپایی در سال ۲۰۲۱ چهار هزار مورد اعتراض در ایران رخ داده است؛ اعتراضاتی شامل اعتراضات معلمان، کارگران و ... همچنین در نیمه دوم سال ۲۰۲۲، ۲۲۰۰ مورد ثبت کرده‌اند و به نظرشان این گستردگی نارضایتی‌ها را نشان می‌دهد
نحوه رصد اعتراضات ایران در اندیشکده‌های اروپایی
دومین سخنران این نشست محسن جلالی پژوهشگر و دانش‌آموخته مطالعات اروپا بود که در خصوص رصد اعتراضات ایران در اندیشکده‌های اروپایی بیان داشت: به طور معمول فعالیت اندیشکده‌ها با کاری که رسانه‌ها انجام می‌دهند و روزانه خبرها را تحلیل می‌کنند و بلافاصله به بررسی اخبار می‌پردازند فرق دارد. بنابراین ما با وجود این که نزدیک یک ماه از وقایع ایران می‌گذرد دیتاهای کمتری در اندیشکده‌های اروپایی تا امروز دیده‌ایم در واقع اندیشکده‌ها با نوعی صبر این تحولات را دنبال می‌کنند.
به گفته جلالی، از جمله مباحثی که تحلیلگران اروپایی به آن پرداخته‌اند این مساله بود که آیا این اعتراضات منجر به تغییر رژیم می‌شود یا خیر؟ همچنین به سیاست داخلی و مسائل اجتماعی ایران هم پرداخته شده است. برای نمونه در مقاله‌ای که کارنگی مطرح کرده عنوان می‌کند ایران در نیمه دهه اخیر با سونامی از اعتراضات روبرو بوده است منظور از نیمه دهه اخیر اعتراضات دی ماه ۹۶ است که بر اساس دیتای وزارت کشور ۵۰ هزار نفر و آبان ۱۳۹۸، بیش از ۲۰۰ هزار نفر عمدتا از طبقات پایین اجتماعی که پایگاه حکومت محسوب می‌شوند به خیابان‌ها آمدند و این را تا امروز یک انقلاب ایرانی قلمداد کرده است. همچنین یک ورژن طولانی مدت ایرانی از انقلاب را با امواج مداوم جریان بهار عربی قیاس کرده و گفته در کشورهای عربی سیر وقایع هم طولانی مدت بوده است. سپس به تحلیل دلایل خود پرداخته است.
جلالی ادامه داد: طبق دیتاهای کشورهای اروپایی در سال ۲۰۲۱ چهار هزار مورد اعتراض در ایران رخ داده است. این اعتراضات شامل اعتراضات معلمان، کارگران و... بوده است. همچنین در نیمه دوم سال ۲۰۲۲، ۲۲۰۰ مورد ثبت کرده و از نظر آن ها این گستردگی نارضایتی‌ها را نشان می‌دهد. از جمله دلایل این نارضایتی‌ها از نظر تحلیلگران اروپایی می‌توان به بحران اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و ایدئولوژیک اشاره داشت و اضافه می‌کنند که مساله حفظ ثبات به هر قیمت دیگر جزو منافع طبقه متوسط نیست و این وضعیت دقیقا نقطه تفاوت با اعتراضات قبلی است و به نوعی مساله نان و آزادی را در هماهنگی با هم می‌بیند.
جلالی به تحلیل‌های برخی از اندیشکده‌های فرانسه در خصوص حوادث اخیر پرداخت و گفت: در یکی از این تحلیل‌ها به تفاوت این اعتراضات با اعتراضات الجزایر و تونس پرداخته‌اند و پاسخ می‌دهند که در تونس سندیکاها قدرتمند بودند اما در ایران چنین وضعیتی نیست و اعتراضات فاقد رهبری است. همچنین گروه‌های معتدل در ایران طرد شده‌اند چون زمانی که در قدرت بودند، دستاورد مشخصی نداشتند بنابراین هیچ جریان سیاسی مشخصی در کشور نیست که بتواند مطالبات معترضان را به نتیجه برساند.
جلالی در بخش دیگر سخنرانی خود اظهار داشت: در اندیشکده‌های اروپایی این مساله هم مورد بررسی قرار گرفته که آیا این اعتراضات باعث تغییر در سیاست‌های داخلی جمهوری اسلامی ایران خواهد شد یا خیر؟ و به مقایسه این اعتراض با اعتراضات سال ۹۶ سال ۹۸ پرداخته‌اند.
جلالی به گزارش سیپری از اندیشکده‌های اروپایی در مورد رابطه دولت و ملت در کشورهای خاورمیانه اشاره داشت و گفت: این اندیشکده قبل از اعتراضات اخیر ایران نقش قدرت‌های خارجی در اعتراضات خاورمیانه را بررسی کرده و در گزارشش آمده است که بازیگران خارجی از دولت مرکزی حمایت کردند و اساساً اعتراضات را به خاطر منافع خود و نگرانی‌هایی که در منطقه داشتند، پوشش ندادند. همچنین کشورهای اروپایی در برابر اعتراضات ایران به واسطه نگرانی از مساله تروریسم، نگرانی از بحث مهاجرت، نگرانی از برنامه هسته‌ای و همچنین منافع اقتصادی مهمی که دارند، عموماً ترجیح می‌دهند که با دولت مرکزی مذاکره کنند بنابراین حمایت از اعتراضات کم‌رنگ است.
پژوهشگر مطالعات اروپا در ادامه به مساله توافق هسته‌ای در رسانه‌های اروپایی پرداخت و اظهار داشت: بسیاری از تحلیگران اروپایی معتقدند در شرایط فعلی بهترین راه توافق هسته‌ای است و توصیه می‌کنند دولت‌های اروپایی با اعتراضات همبستگی داشته باشند اما در کنار آن باید محدودیت برنامه هسته‌ای از مسیر دیپلماسی همچنان ادامه پیدا کند چرا که خروج از توافق هسته‌ای آن طور که مخالفان انتظار دارند در حال حاضر منجر به سقوط جمهوری اسلامی نمی‌شود.
