به گزارش ایران اکونومیست، بدون شک «تحریم» بزرگترین چالش صنعت نفت ایران در 10 سال گذشته بوده که فرصت‌های زیادی را برای توسعه کشور از بین برده است.
به طور کلی دو راهبرد برای در هم شکستن تحریم نفتی در فضای سیاسی کشور تعریف شده است:
شکست راهبرد نخست در 8 سال دولت یازدهم و دوازدهم قابل سنجش است و حال دولت سیزدهم، راهبرد «بی‌اثر کردن تحریم» را در پیش گرفته است.
البته مذاکره و توافق با آمریکا به عنوان یک اقدام تاکتیکی برای رفع تحریم و «کسب انتفاع اقتصادی ایران» می‌تواند امری مطلوب باشد به شرطی که ذیل راهبرد بی‌اثرسازی تحریم‌ها و در کمک به آن تعریف شود.
وزارت نفت دولت سیزدهم در طول یک سال گذشته، 4 اقدام کلیدی برای اجرای راهبرد بی‌اثر سازی تحریم‌ها در دستور کار قرار داده است که نشان از انتخاب راهبرد صحیح برای در هم شکستن تحریم‌هاست. این چهار اقدام عبارت‌اند از:
در گزارش اول از پرونده «راهبرد» به بررسی اقدام اول وزارت نفت در بازارسازی نفت پرداخته می‌شود.
*وقتی هزینه و فایده برجام در فروش نفت سربه‌سر شد
اعمال تحریم‌های نفتی موجب شد که جریان صادرات نفت ایران با محدودیت‌های جدی مواجه شود، به طوریکه حتی امضای برجام نیز در مجموع تاثیری بر افزایش میانگین صادرات نفت ایران نداشت.
طبق آمار اوپک، صادرات نفت ایران تحت تاثیر برجام در ابتدا افزایش یافت ولی بعد از خروج آمریکا از برجام، به دلیل لو رفتن زیرساخت تحریم در «دوره اجرای برجام» افت شدیدی پیدا کرد و در مجموع میزان فروش نفت ایران را به قبل از امضای برجام رساند. در واقع تنها کارکرد برجام، تغییر نمودار صادرات نفت ایران از حالت خطی به سینوسی با همان میانگین قبلی بود (تصویر 1).
تصویر 1
*چرا صادرات نفت ایران به چین از دوره اجرای برجام بیشتر شد
راهبرد وزارت نفت فعلی برای بی‌اثرسازی تحریم‌ها، بر «بازارسازی نفت» جهت تضمین جریان صادرات نفت ایران متمرکز شده است. از جمله این اقدامات می‌توان به تقویت روابط با چینی‌ها ذیل «شراکت استراتژیک» و سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی ذیل «خرید تقاضا» اشاره کرد.
تصویر 2، میزان صادرات نفت ایران به چین در دولت سیزدهم را نشان می‌دهد، همانطور که مشاهده می‌شود، تقویت روابط ایران و چین در دولت فعلی منجر به جهش صادرات نفت ایران شد به گونه‌ای میزان فروش نفت به چین حتی از دوره اجرای برجام نیز فراتر رفت و به 617 هزار بشکه در روز رسید.
تصویر 2
*بازارسازی 200 هزار بشکه‌ای برای نفت ایران در پالایشگاه‌های ونزوئلا
یکی از سیاست‌های وزارت نفت برای ایمن‌سازی صادرات نفت ایران، سهامدار شدن در پالایشگاه‌های فراسرزمینی است. جواد اوجی وزیر نفت با اشاره به سهامدار شدن ایران در پالایشگاه‌های ونزوئلا اظهار داشت: در وزارت نفت همواره یکی از بحث‌ها از سال‌های دور این بود که «پالایشگاه فراسرزمینی» داشته باشیم و خوشبختانه در سفر به کشورهای آمریکای لاتین یکی از دستاوردهای خیلی خوب عقد قرارداد در زمینه استفاده از ظرفیت پالایشگاه‌های نفتی این کشورها بود.
در حال حاضر ایران برای سهامدار شدن در دو پالایشگاه ونزوئلا با نام‌های «ال‌پالیتو» و «پاراگوانا» به ظرفیت 140 و 955 هزار بشکه در روز اقدام کرده و بعد از سفر وزیر نفت به کشورهای آمریکای لاتین جریان صادرات نفت ایران به این دو کشور برقرار شده است.
چندی پیش رویترز در گزارشی عنوان کرده بود: شرکت نفت دولتی PDVSA ونزوئلا قرار است 4 میلیون بشکه نفت خام سنگین ایران را در ماه گذشته میلادی دریافت کند که نسبت به 1.07 میلیون بشکه وارداتی در ژوئن و حجمی مشابه با ماه مه افزایش یافته است. ونزوئلا همچنین به واردات حدود 2 میلیون بشکه در ماه میعانات گازی ایران ادامه داده است که به افزایش تولید مخلوط های صادراتی کمک می‌کند.
بدین ترتیب صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران به ونزوئلا به 6 میلیون بشکه در ماه معادل 200 هزار بشکه در روز رسیده است، درحالی که این رقم در دولت قبلی صفر بود.
*صادرات میعانات گازی ایران از 7 به 240 هزار بشکه افزایش یافت
جواد اوجی وزیر نفت دوشنبه هفته جاری در برنامه جهان‌آرا با اشاره به خرید سهام پالایشگاه فراسرزمینی عنوان کرد: شناسایی و استفاده از ظرفیت‌های فراسرزمینی کمک کرد که مشتری‌ها و بازارهای جدیدی پیدا کنیم و افزون بر آن تهاتر نیز انجام دهیم که خوشبختانه همه این موارد، بحث فروش نفت و میعانات گازی را گسترش داد.
وی در ادامه اظهار داشت: فروش میعانات گازی ایران از 7 هزار بشکه در روز در روزهای ابتدایی دولت سیزدهم به رکورد روزانه 230 تا 240 هزار بشکه در سال 1401 رسیده است.
در مجموع راهبرد بی‌اثر کردن تحریم ذیل بازارسازی نفت موجب شد که در دولت سیزدهم صادرات نفت و میعانات گازی ایران جهش یافته و بدون برجام به بیش از یک میلیون بشکه در روز برسد.
