بهبود جایگاه جهانی ایران در شاخص‌های علم، فناوری و نوآوری

به گزارش گروه علم و آموزش ایران اکونومیست، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران در تازه‌ترین اثر خود با عنوان «نمای ۲۰۲۱: جایگاه علم، فناوری، و نوآوری ایران در جهان در سال ۲۰۲۱ میلادی» به پایش و گزارش جایگاه جهانی ایران در کلیدی‌ترین شاخص‌های علم، فناوری، و نوآوری پرداخته است.

این اثر با بهره‌برداری از داده‌های سامانه «جایگاه علم، فناوری، و نوآوری ایران در جهان (نما)» (NEMA.IRANDOC.AC.IR) تنظیم شده است. بر پایة گزارش «نمای ۲۰۲۱»، جایگاه ایران در بیشتر شاخص‌های جهانی در سال ۲۰۲۱ میلادی بهبود یافته است.

بر پایه داده‌های «نما»، در سال ۲۰۲۱ میلادی، شمار مؤسسه‌های آموزش عالی ایران در بیشتر نظام‌های فراگیر رتبه‌بندی جهانی افزایش یافته است (تایمز: ۵۸ مؤسسه؛ شانگهای: ۱۱ مؤسسه؛ کیو. اس. : شش مؤسسه؛ یورپ: ۵۹ مؤسسه؛ لایدن: ۳۶ مؤسسه؛ یومالتی ـ رنک: ۳۰ مؤسسه؛ تایوان: ۱۲ مؤسسه؛ یو. اس. نیوز: ۴۴ مؤسسه؛ سکیمگو: ۱۶۱ مؤسسه؛ راوند: ۱۲ مؤسسه؛ و گرین‌متریک: ۴۲ مؤسسه).

افزون بر این، شمار مؤسسه‌های آموزش عالی ایران در نظام‌های موضوعی رتبه‌بندی نیز افزایش یافته و برخی از این مؤسسه‌ها در میان ۱۰۰ مؤسسه و حتی ۱۰ مؤسسه برتر جهان هستند.

نام مؤسسه‌های ایرانی در رتبه‌بندی‌های موضوعی «تایمز» ۱۴۶ بار، در «شانگهای» ۱۶۳ بار، در «کیو. اس.» ۵۴ بار، در «دانشگاه ملی تایوان» ۸۵ بار، و در «یو. اس. نیوز» ۲۴۶ بار آمده‌اند. در رتبه‌بندی‌های موضوعی «شانگهای»، «تایوان»، و «یو. اس. نیوز» نیز بیش از ۱۰ مؤسسة ایرانی در میان ۱۰۰ مؤسسة برتر جهان هستند.

شمار انتشارات ایران در نمایه‌نامه‌های استنادی جهانی، یعنی «واس» و «اسکوپوس» در سال ۲۰۲۱ میلادی افزایش یافته است. در سال ۲۰۲۱، ایران در جایگاهِ ۱۶ جهان در «واس» و ۱۵ جهان در «اسکوپوس» و نخستِ منطقه در هر دو نمایه‌نامه از دیدگاه شمار انتشارات است. جایگاه ایران از دیدگاه شمار استنادها نیز بهبود یافته است.

شاخص «اچ» ایران هم رشد داشته و در سال ۲۰۲۱ میلادی در جایگاه ۴۰ جهان بوده که سازگار با پیش‌بینی قانون برنامه است. افزون بر این، جایگاه جهانی ایران از دیدگاه انتشار مقاله‌های «داغ» و «پراستناد» نیز بهبود یافته و به ترتیب در رتبة ۱۷ و ۲۴ جهان است. در رتبه‌بندی کشورهای «نیچر ایندکس» نیز ایران در جایگاه ۳۶ جهان و سه منطقه است.

داده‌های «نما» نشان می‌دهند که جایگاه جهانی ایران از دیدگاه نیروی انسانی پژوهش و استعداد انسانی در سال ۲۰۲۱ میلادی رو به رشد بوده است. شمار پژوهشگران ایرانی در شاخص «پژوهشگران پراستناد» از هشت به ۱۵ پژوهشگر در سال ۲۰۲۱ رسیده است.

جایگاه جهانی ایران در «شاخص جهانی نوآوری» بهبود یافته و از رتبة ۶۷ در سال ۲۰۲۰ به رتبه ۶۰ در سال ۲۰۲۱ میلادی رسیده است. جایگاه جهانی ایران در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز در سال ۲۰۲۱ بهبود یافته است. در «شاخص کاربران اینترنت» ایران با ۳۸ پله پیشرفت به جایگاه ۵۰ جهان دست یافته است. جایگاه ایران در «شاخص آمادگی شبکه‌ای» بدون تغییر و ۷۹ جهان است.

همه شاخص‌های پایش علم، فناوری، و نوآوری در «نما» در کتاب «نمای ۲۰۲۱: جایگاه علم، فناوری، و نوآوری ایران در جهان در سال ۲۰۲۱ میلادی» گردآوری شده‌اند. نسخه الکترونیکی تمام‌متن این اثر در پیوند yun.ir/irandoc۱۱۵ در دسترس است.