به‌گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایران اکونومیست، سیدعزت الله ضرغامی روز یکشنبه - ۲۳ مردادماه ۱۴۰۱ - در پنجمین نشست سراسری افق تحول مدیران پایگاه‌های میراث ملی و جهانی کشور که در سالن اجتماعات وزارتخانه برگزار شد، گفت: مدیران پایگاه‌های میراث‌فرهنگی به ارتقای سطح علمی وزارتخانه کمک می‌کنند و دارای جایگاه ویژه و خط مقدم ماموریت‌های وزارتخانه در تعامل با مردم هستند.
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی وظیفه اصلی مدیران پایگاه‌ها را حفاظت از میراث‌فرهنگی، معرفی و انتقال درست پیام و همچنین استفاده از ضریب نفوذ بالای پایگاه‌ها عنوان کرد و ادامه داد: حفاظت فیزیکی بر اساس موقعیت جغرافیایی پایگاه‌ها متفاوت است که مدیران باید ارزیابی مستمر از وضعیت آثار داشته باشند و بر اساس پارامترها برنامه ویژه ارائه دهند.
وی در تشریح معرفی، تفصیل و انتقال پیام بیان کرد: باید در راستای معرفی ایران برنامه داشته باشیم. در کنار آثاری که در معرض دید مردم قرار داده می‌شود باید ارزش‌های فرهنگی ترویج داده شود. معرفی آثار تاریخی تقویت‌کننده وجوهی چون عبرت‌آموزی، دانش، هنر و معماری است که تجمیع آنها ریشه‌های انسانی را تشکیل می‌دهد. زمانی که می‌گوییم میراث‌فرهنگی ریشه دارد، این ریشه دارای مفهوم است.
وی با اشاره به سفر اخیرش به قزوین، باغستان را یک موهبت الهی برای مردم از دو هزار قبل دانست که موجب جلوگیری از آسیب ناشی از سیل می‌شود.
ضرغامی با تاکید بر اهمیت آمادگی مدیران برای شرح صحیح مواریث فرهنگی به مردم، ادامه داد: پاسخ به سوالات مردم باید اقناع‌کننده، بسته‌بندی شده، پرنفوذ و مستند باشد.
ضرغامی با انتقاد از پایگاه‌ها در انتقال نادرست محتوا و پیام، به بی‌اطلاعی برخی مسؤولان و نمایندگان مجلس اشاره‌ای داشت و گفت: برخی می‌خواهند استیضاح کنند و می‌گویند مردم می‌خواهند در کنار میراث فرهنگی ساخت‌وساز کنند، چرا ما به فکر آنها نیستیم. قطعا که حریم‌ها باید منطقی تعیین شود، اما وقتی می‌گوییم بافت تاریخی با هویت شهری تعارض ندارد، خیلی‌ها متوجه نیستند و فکر می‌کنند بافت تاریخی بافت فرسوده است و با یک بولدوزر می‌توانند، تخریب کنند.
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی افزود: دلیل بخشی از این اتفاقات به این برمی‌گردد که فرهنگ ناملموس و ارزش‌های بشری مورد غفلت قرار می‌گیرد. ما باید برای معرفی درست برنامه داشته باشیم. مثلا هفته‌های گذشته که به گنج‌نامه در همدان رفته بودم، دو کتیبه را دیدم که در کنار آن دو جمله خوب که ارزش فرهنگی ناملموس را ترویج دهد، دیده نمی شد.
وی ادامه داد: همین کتیبه داریوش را که می‌بینم چند عبارت دارد، مثلا نوشته «به نام اهورامزدا، به نام خداوندی که شادی را آفرید» شادی مهم است، ما رابطه‌مان را با شادی تعریف نکردیم، در گریه در آوردن همه متبحر و متخصص هستند، البته که درست است، تعزیه هم اگر داریم آن را ثبت جهانی می‌کنیم، اما شادی هم مهم است به خصوص الان که با فقر و مشکلات اقتصادی مواجه هستیم. برخلاف آنهایی که فکر می‌کنند شادی لاکچری است، اتفاقا این طور نیست. فرهنگ ناملموس ما منتقل نمی‌شود بعد می‌بینیم شادی نداریم.
ضرغامی در ادامه این بحث فیلم تایتانیک را مثال زد و گفت: همین فیلم تایتانیک که در زمان مدیریت ما در صدا و سیما امکان پخش نداشت، اما با مدیریت آقای دارابی (قائم مقام ضرغامی در وزارت میراث و یکی از مدیران هم‌دوره او در صدا و سیما) با روتوسکوپی (Rotoscoping)، این فیلم نمایش داده شد، غیر از جنبه های منفی فرهنگی در غرب، درس های زیادی دارد. در این فیلم خانمی هست که در طبقه بالای کشتی است که به طبقه اشراف اختصاص دارد و همه نوع امکاناتی دارد، اما شاد نیست و حتی در سکانسی می‌خواهد خودکشی کند تا اینکه قهرمان فیلم دستش را می‌گیرد. این کنتراست به نفع طبقه فرودست است.
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ادامه داد: فقط ما نمی‌گوییم شادی؛ خشاریارشاه و داریوش هم می‌گویند شادی خوب است، آنها هم موحد بودند و اهورامزدا را قبول داشتند. وقتی توضیحات همکاران را می‌شنوم، می‌بینم چقدر نشانه‌های وحدت و یکتاپرستی در آن دوره وجود داشته است، اصلا یک دلیل که مردم ایران آنقدر زود اسلام را پذیرفتند، به خاطر پیشینه و تمدن ما بوده است، این‌ها گمشده ما است.
ما ملت آپلود بودیم و الان ملت دانلود شده‌ایم
وی در ادامه از مدیران پایگاه‌های میراث ملی و جهانی خواست که مجتهد درجه اول میراث فرهنگی باشند، صفحات مجازی داشته باشند و هر پایگاه تولید محتوای ارزشمندی داشته باشد. در حال حاضر وقتی می‌خواهم موضوعی را پیدا کنم، صفحات زیادی را می‌بینم که همه کپی شده است، هیچ محتوای جدید و متفاوتی تولید نمی‌شود، برای همین می‌گویم ما ملت آپلود بودیم و الان ملت دانلود شده‌ایم.
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی یکی از مشکلات پایگاه‌ها را در راهنماها دانست و پیشنهاد کرد که دو نوع راهنمای مقدماتی و پیشرفته آموزش داده شود و در ادامه گفت: هر کجا رفتم نمونه‌هایی را از سرگردانی مردم در پایگاه‌هایی که مخصوصا بزرگ است، دیده‌ام. گاهی هیچ تابلو و نوشته‌ای در پایگاه‌ها دیده نمی‌شود. گاهی تابلویی را روی زمین چسبانده‌اند که با خط ریز توضیحاتی داده شده و روی آن را هم خاک گرفته و مردم هم اطراف آن سرگردان هستند. ممکن است گفته شود پول نداریم. در بعضی کشورها دیده‌ام که از جوانان کم سن، داوطلبانه استفاده می‌کنند، برخوردشان نشان می‌دهد آموزش دیده‌اند.
ضرغانی گفت: پرسیده‌ام چقدر به این جوانان حقوق می‌دهند، گفتند هیچی، این جوانان یا داوطلبانه در پایگاه‌های میراث حضور دارند و یا با هماهنگی مدارس که به عنوان سابقه کار این جوانان محسوب خواهد شد، در عین حال که برای آنها شخصیت و منزلت اجتماعی می‌آورد، این همان نقطه ضعفی است که برخی گروهک‌های منافقین از آن سوءاستفاده می‌کنند و ما بلد نیستیم. با آموزش و پرورش مذاکره کنید و دو سطح راهنما تربیت کنید. بسیاری از کارها هم بدون پول حل می‌شود.
وی درباره مرمت نیز اظهار کرد: از تجربه مرمت مسجد امام باید استفاده کرد. اصلا دنبال این نیستم تقصیر را گردن کسی بیاندازم. ۱۲ سال داربست زده شده بود و روی جزییات کار کرده بودند. اما تجربه مرمت مسجد امام می‌گوید باید نظارت در مرمت را مستمر کنیم. مدیر پایگاه‌ها دقت کنند، دیگر نباید موارد تلخی مثل مسجد امام داشته باشیم.
ضرغامی با تاکید بر اینکه باید خدماتی که به مردم عرضه می‌شود شایسته جمهوری اسلامی و پایگاه تاریخی باشد، افزود: در پایگاه‌ها خیلی مشکل داریم از پارکینگ، راه دسترسی و برخی پول‌های بیخود که معلوم نیست برای چه گرفته می‌شود، از سرویس بهداشتی تا خدمات دیگر، هیچ‌کدام درست نیست. خیلی جاها طراحی نکرده‌ایم، مردم خسته می‌شوند. مردم در خیلی از پایگاه‌ها یک ساعت می‌مانند خسته و رنجور می‌شوند، این مسأله خیلی مهمی است. همین الان با هشت دستگاه تفاهم‌نامه امضا کردیم، می‌توانند کمک کنند.
در پارکینگ‌ها اصلا نباید پول گرفت
وزیر میراث فرهنگی ادامه داد: دنبال موضوع سرویس‌های بهداشتی برای کشور هستم. آنقدر این پروژه مهم است که خودم چند جلسه تشکیل دادم. در بعضی از پایگاه‌ها عمدا از دستشویی استفاده می‌کنم واقعا خجالت‌زده می‌شوم، حالا ما دنبال این هستیم که در جاده دستشویی نیست. مساله دیگر این است که در پارکینگ‌ها اصلا نباید پول گرفت، به هر بهانه که نباید از مردم پول گرفت. راه‌های دسترسی در بعضی محوطه‌ها و پایگاه‌ها نابود شده است. مدیر پایگاه آنقدر باید نامه بزند و پیگیری کند تا این مشکلات حل شود. در تخت جمشید ۹۰ تا دوربین وی‌آر دارند، اما خانواده‌ها و مردم در صف زیر آفتاب می‌ایستند تا از آن دوربین استفاده کنند. به مردم احترام بگذارید، حداقل یک سایه‌بان برای این صف‌ها می‌زدید. من روی این موضوعات تمرکز می‌کنم، چون برای ما، وزارتخانه و پایگاه‌ها زشت است.
وی همچنین با مثال‌هایی درباره کنسرت ـ نمایش سیصد در کاخ سعدآباد و اجرای کنسرت سالار عقیلی در ارگ بم کرمان، گفت: فضای اکثر پایگاه‌ها وسیع است، باید هم‌افزایی ایجاد کنیم و از طریق برنامه‌های هنری، حضور مردم را افزایش دهیم. در کرمان کنسرت می‌گذارید حدود بیست هزار نفر می‌آیند، حتی یک مسأله امنیتی ایجاد نمی‌شود. یا کنسرت ـ نمایش سیصد در کاخ سعدآباد که خیلی کار سنگینی بود، چون بخشی از فضای سعدآباد در اختیار ریاست‌جمهوری است و بعضی وقت‌ها مهمانان آنها شب را در سعدآباد می‌گذراندند و می‌گفتند سر و صداهای سیصد، باعث می‌شد آنها نتوانند بخوابند.
ضرغامی تاکید کرد: تمام پایگاه‌ها باید ترویج دهنده صنایع دستی ایران باشند و بازار پررونق کنار پایگاه‌ها ایجاد شود. در کنار آن، کارهای علمی، آموزشی و تضارب افکار را رونق دهید. اجازه دارید این کارها را انجام دهید. جایی مثل حسینیه ارشاد را قبل از انقلاب داشتیم، اما چقدر مثل حسینیه ارشاد تولید کردیم. پایگاه های میراث می‌توانند این کار را انجام دهند.
پایگاه‌ها نقاط ثقل گردشگری کشور هستند
علی‌اصغر شالبافیان معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی نیز در این همایش گفت: پایگاه‌ها نقاط ثقل گردشگری کشور هستند. در حوزه گردشگری تاریخی بهتر از پایگاه‌های ملی و جهانی نداریم. اگر قصد داریم گردشگری داخلی و ورودی گردشگری خارجی را از تمرکز مکانی نجات دهیم، باید به سمت پایگاه‌ها برویم، معتقدیم پایگاه‌ها منابع گردشگری هستند.
وی افزود: آسیبی که در سال‌های قبل به سازمان وقت وارد شده بود، به دلیل میزان کم هم‌افزایی در بخش‌های مختلف بود. خوشبختانه طی یک سال گذشته معاون میراث‌فرهنگی کشور تلاش زیادی برای هم‌افزایی میان بخش‌های مختلف وزارتخانه انجام داده است که موجب افزایش ارتباط میان صف و ستاد شده است.
معاون گردشگری وزیر میراث فرهنگی گفت: در حوزه گردشگری داخلی با وجود آنکه تلاش کردیم تا توزیع مکانی سفر داشته باشیم، سفرها محدود به چند استان است. همچنین در حوزه ورودی گردشگران خارجی از نظر گردشگری فرهنگی و تاریخی دیدن جاذبه‌ها با وجود ظرفیت‌های عظیم تاریخی و فرهنگی کشور محدود به چند استان شده است.
معاون گردشگری کشور تصریح کرد: باید زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری را در پایگاه‌های ملی و جهانی فراهم کنیم تا میزبان گردشگران داخلی و خارجی شوند. پایگاه‌ها محور ایجاد مسیرهای جدید گردشگری هستند.
وی ادامه داد: یکی از موضوعاتی که می‌توانیم محور غرب کشور را برجسته کنیم، ثبت جهانی آثار است. آن چیزی که در حوزه ستاد خدمات سفر و در بخش گردشگری داخلی انجام دادیم، دریافت لیست پایگاه‌های ملی و جهانی بود تا مقصدهای جدید را به مردم معرفی کنیم.
معاون گردشگری کشور با بیان اینگه معاونان گردشگری استان‌ها باید عضو شورای پایگاه‌ها شوند،تأکید کرد: پایگاها را محور خاص تورهای گردشگری می‌دانیم؛ مانند کلیساگردی. این پایگاه‌ها می‌توانند محلی برای برگزاری رویدادهای ملی و موضوعی باشند. در معاونت گردشگری پیگیریم تا رویدادهایی را به صورت موضوعی در پایگاه‌ها برگزار کنیم. برای تحقق تمامی این موارد باید پایگاه‌ها را دسترسی‌پذیرتر کنیم.
وی تصریح کرد: ارتباط‌پذیری بهتر پایگاه‌ها با جامعه هدف برای ارائه محتوای شایسته از دیگر مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین پایگاه‌ها را نباید در محل خود پایگاه معرفی کنیم. باید موضوع رویت‌پذیری پایگاه‌ها را نیز در نظر بگیریم.
معاون گردشگری کشور با بیان اینکه باید از ظرفیت جاذبه‌های مکمل در کنار ظرفیت‌های پایگاه‌ها باید استفاده شود، اظهار کرد: در معاونت گردشگری سطح‌بندی جاذبه‌های گردشگری کشور را آغاز کردیم، برای تحقق این موضوع جاذبه‌های پایگاه‌های ملی و جهانی را از منظر مناسب بودن برای میزبانی گردشگران رتبه‌بندی خواهیم کرد.
اعتبارات قطره‌ای مشکل پایگاه‌ها را رفع نمی‌کند
فریبا خطابخش مدیر پایگاه جهانی میدان امام اصفهان نیز در یک پنل تخصصی اظهار داشت: اعتبارات قطره‌ای مشکل پایگاه‌ها را رفع نمی‌کند. این موضوع به میراث‌فرهنگی آسیب می‌زند. متاسفانه اعتبار اضطراری برای مرمت‌های ضروری در اختیار پایگاه‌ها قرار ندارد، تقاضا داریم در تخصیص اعتبارات تجدید نظر شود.
مدیر پایگاه جهانی میدان امام اصفهان بیان کرد: با اعتبارات کم نمی‌توان با استادکاران کار کرد. اعتبارات قطره‌ای مشکل پایگاه‌ها را رفع نمی‌کند و این موضوع به میراث‌فرهنگی آسیب می‌زند.
امین قهرمانی مدیر پایگاه ملی محور ساسانی کرمانشاه - قصر شیرین نیز در این پنل تخصصی اظهار داشت: پایگاه‌ها در حوزه گردشگری و صنایع‌دستی و سرمایه‌گذاری درگیرند. بررسی وضعیت فعلی و موجود پایگاه‌ها از نظر نیروی انسانی نشان می‌دهد با زیاد شدن فعالیت‌های مختلف پایگاه‌ها، تعداد نیروها زیاد نشده و بدنه کارشناسی در این بخش ضعیف شده است.
قهرمانی تصریح کرد: خروجی این همایش در راستای پیشبرد اهداف پایگاه‌ها و وزارتخانه تاثیرگذار خواهد بود.نگاه مدیران استان نسبت به پایگاه‌ها اصلاح شود و پایگاه‌ها را از وزارتخانه بدانند تا بسیاری از مشکلات ما حل شود.بسیاری از پایگاه‌ها اعتبارات استانی و ملی ندارند.
