چرا سرمایه‌گذاران ایرانی و خارجی از ایران فراری هستند؟

به گزارش ایران اکونومیست، باید دو مسأله در رأس برنامه‎های اقتصادی دولت ‌قرار بگیرد؛ نخست خروج از اقتصاد و سپردن فضای کسب و کار به مردم و دیگری، ایجاد زیرساخت‌های لازم برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی به ایران.

بهمن اخوان در گفت‌و‌گو با ‌تابناک، با ذکر این مسأله اظهار داشت: هر جا که دولت خواسته‌ همه کاره باشد و هم نظارت کند و هم اجرا، ناموفق بوده است. در سیستم‌های دولتی هزینه‌ها بالا‌ و درآمد‌ها پایین است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در کشورهای توسعه یافته بیشتر هزینه‌های دولت از محل مالیات‌های دریافتی تأمین می‌شود، گفت: باید مردم حاصل پرداخت مالیات را ببینند. در تمام کشورهایی که بیشتر درآمد دولت از محل مالیات به دست می‌آید، به هنگام افتتاح پروژه‌‌، مردم را دعوت می‌کنند نه مسئولین را. با این کار اعلام می‌کنند که پروژه‌ها با پولی ساخته می‌شود که مردم از طریق مالیات داده‌اند. از سوی دیگر، فرهنگ مالیاتی هنوز در کشور ما جا نیفتاده است. بیشترین مالیات را در کشور ما کارمندان دولت می‌دهند.

عضو سابق کمیسیون‌های صنایع و اصل نود، در ادامه به مشکلات پیش روی سرمایه‌گذاران اشاره ‌و خاطر‌نشان کرد: مشکل امروز سرمایه‌گذاری در ایران، کمبود امنیت است. امنیت برای سرمایه آنقدر مهم است که در اصطلاحات حرفه‌ای بسیاری از ثرتمندان و سرمایه‌گذاران هویت و شناسنامه خود را امنیت تعریف می‌کنند و می‌گویند: «جایی که امنیت باشد، وطن من همانجاست». ما باید امنیت را برای سرمایه‌گذاری در کشور فراهم کنیم. تنگ نظری و دیدگاه امنیتی و پلیسی را باید کنار بگذاریم. چرا ترکیه و مالزی در جذب سرمایه‌گذار خارجی موفق هستند؟ چین کمونیستی چگونه توانسته ‌در این زمینه تا این حد موفق باشد؟ امنیت را برای سرمایه‌گذاری تأمین کرده‌اند و تنگ نظری را از بین برده است.

بهمن اخوان با اشاره به رشد حداکثری چین در جذب سرمایه‌های خارجی، گفت: سیستم چین کمونیستی است، ولی خود را به گونه‌ای نشان داده که پس از امریکا بیشترین سرمایه‌گذاری را جذب کرده است. روسیه هم به این سمت در حال حرکت است. چین در سال ۲۰۱۲ توانست با ۲۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی خالص، بیش از ۲۲ درصد از حجم سرمایه‌گذاری خارجی را از آن خود کند. اگر به آمار منتشره از سوی بانک جهانی دقت کنیم، می‌بینیم در همین زمان روسیه نیز با ‌۵۱.‌‌۵ میلیارد دلار، سهم مناسبی ‌حدود ۶ درصد را از آن خود کند.

وی در ادامه قوانین دست و پاگیر، فساد اداری و نگاه‌های سختیگرانه را عوامل اصلی فرار سرمایه‌گذار خارجی بیان کرد و افزود: بحث ما امنیت فکری است، نه امنیت نظامی. قوانین ما دست و پا گیر و برخورد‌ها خشک و ‌انعطاف‌ناپذیر است. از سوی دیگر، فساد اقتصادی و عدم شفافیت اقتصاد از دیگر موارد نا‌امنی سرمایه‌داران در ایران است.

این کار‌شناس اقتصادی در پاسخ به اینکه چین و روسیه کمونیستی چگونه توانستند در را ‌روی سرمایه‌گذاران خارجی باز کنند، گفت: در روسیه و چین، هرچند همچنان فضای کمونیستی در حوزه سیاست و فرهنگ حاکم است، ‌این تفکرات در حوزه اقتصاد بسیار کمرنگ شده ‌و به سمت سیستم اقتصاد آزاد حرکت کرده‌اند. تسهیل روند سرمایه‌گذاری، تأمین امنیت سرمایه و همچنین تلاش برای آماده سازی زیرساخت‌ها از جمله مهم‌ترین کارهایی است که دولت‌های بلوک شرق همچون چین و روسیه که زمانی سردمدار مبارزه با اقتصاد غیردولتی و سرمایه‌داری بودند، در دستور کار قرار دادند.

اخوان با بیان اینکه یکی از نخستین مباحث، ‌امنیت روانی سرمایه‌گذاری است، گفت: در کشورهای توسعه یافته، طبقه کارگر و کارمند، می‌توانند‌ به مانند ثروتمندان بهترین لباس را بپوشند و بهترین ماشین را سوار شوند. مردم را بلند‌نظر بار آورده‌اند، نه تنگ‌نظر. وقتی ما می‌گوییم امنیت سرمایه‌گذار تأمین شود، یکی از اولین مباحث، ‌امنیت روانی سرمایه‌گذاری است؛ یعنی به سرمایه‌دار و تولیدکننده به چشم زالو و یک فرد استثمارگر نگاه نشود. در ایران اگر کسی بخواهد اشتغال ایجاد کند، این تفکر هست که این سرمایه‌گذار زالو صفت است و از مال مردم به اینجا رسیده است. این فرهنگ باید در کشور جمع شود. این شاید جزو‌ یکی از مهم‌ترین مقوله‌های بازگشت سرمایه‌های ایرانی به داخل است.

وی در ادامه افزود: ما سیستم سرمایه‌گذاری ‌می‌خواهیم که در آن اشتغال ایجاد شود و سرمایه‌گذار حق بیمه و مالیات بدهد. سیستمی که در آن سرمایه‌گذار به کارگر رسیدگی کند و خودش نیز سود ببرد و سطح زندگی مردم را بالا برد‌، مردم احساس می‌کنند کسی حق آن‌ها را نخورده و هر کس به اندازه توان و تلاشش سود می‌برد.

بهمن اخوان در ادامه با بیان اینکه متأسفانه پس از انقلاب، فرهنگ تنگ‌نظری و دید بد داشتن نسبت به سرمایه‌گذاری در کشور رایج شده است، گفت: اگر کسی خوب لباس پوشید و از راه درست سرمایه به دست آورد، نباید با دید منفی به آن نگاه کرد. متأسفانه در رژیم گذشته نیز افراد خاصی سوء‌استفاده‌هایی کردند. بزرگان و مدیران کشور و به ویژه علما و مراجع باید تلاش کنند تا فرهنگ احترام به کارآفرین و تولیدکننده را رواج دهند. باید به مردم این فرهنگ را بدهیم که هم کار خوب است، هم کارگر محترم و هم کارآفرین مورد تقدیر.

وی با اشاره به لزوم‌ تأمین امنیت روانی سرمایه‌گذار خارجی‌ گفت: با وجود حساسیت خاص چینی‌ها به مسائل استراتژیک و امنیتی که هنوز هم ادامه دارد و به ‌رغم اینکه در حوزه فرهنگ، ارتباطات و سیاست هنوز پیرو سیستم کمونیستی هستند، ‌در اقتصاد راه دیگری را ‌پیش گرفتند. اکنون در چین خارجی بودن جرم نیست و با توریست‌ها و سرمایه‌گذار‌ها تا وقتی جرمی رخ نداده باشد، برخوردی بسیار محترمانه دارند. متأسفانه باید این را بپذیریم که هنوز در کشور ما ‌به شهروند بسیاری از کشورهای ثروتمند و صاحب سرمایه به چشم مجرم نگاه می‌شود و سرمایه‌گذار خارجی، متوجه این نگاه‌ها می‌شود.

اخوان با اشاره به رقبای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای اقتصاد ایران، گفت: برخی کشورهای اروپایی همچون فرانسه درصدد تشویق سرمایه‌گذاران آمریکایی و اروپایی برای رفتن به آفریقا هستند، اما صاحبان سرمایه در این مناطق، با توجه به موقعیت خاص ایران و منطقه خاورمیانه، بیشتر متقاضی این هستند که تجربه موفق دوران گذشته خود در ایران را تکرار کنند و از همین روی، شاهد این تأثیر‌گذاری بر معادلات سیاسی هم هستیم و اکنون بهترین زمان است تا دستگاه دیپلماسی اقتصادی و سیاسی ما سرمایه‎های خارجی را به سمت ایران سوق دهند.