اوکراین بهشت قاچاقچیان سلاح

دوشنبه ۲۰ تیر ماه بود که "ایلوا یوهانسن- Ylva Johansson " کمسیر امور داخلی اتحادیه اروپا با بیان اینکه این اتحادیه در جریان تعداد تسلیحات اوکراین قرار دارد، از وجود نشانه‌هایی مبنی بر قاچال اسلحه از این کشور به دیگر کشورهای اروپایی خبر داد.

به گزارش روزنامه "لوموند" فرانسه، وی ضمن اعلام نگرانی اتحادیه اروپا از سوءاستفاده آتی از تجهیزات نظامی ارسال شده غرب به اوکراین، بدون ارایه جزئیات بیشتر در این زمینه گفت: اتحادیه اروپا از بیم قاچاق اسلحه همکاری هایی را با مولداوی برای تاسیس یک مرکز پشتیبانی برای کنترل امنیت داخلی و مدیریت مرزها با اوکراین انجام می دهد.

یوهانسون گفت: اتحادیه اروپا نگران تکرار سناریوی جنگ در یوگسلاوی سابق است و ما هنوز با قاچاق اسلحه [این منطقه] به نفع جنایات سازمان یافته که به خشونت شبکه‌های جنایتکار در اتحادیه اروپا دامن می‌زند، مشکل داریم.

از آنجایی که سلاح‌های یوگسلاوی سابق در حملات تروریستی همچون ۱۳ نوامبر ۲۰۱۵ در پاریس مورد استفاده قرار گرفته بود، از زمان آغاز جنگ اوکراین و ورود بی وقفه تسلیحات قدرتمند آمریکایی و اروپایی به این کشور با سابقه تاریخی قاچاق اسلحه در آن، ناظران نگران ناتوانی دولت‌ها در ردیابی و دسترسی کشورهای دیگر به این تجهیزات هستند.

اتحادیه اروپا حتی امروز/یکشنبه نیز درباره قاچاق این تسلیحات به خارج از اوکراین از ماه آوریل هشدار داد و وزیر دفاع جمهوری چک هم دیروز گفت که جلوگیری از قاچاق این تسلیحات کار دشواری است.

به گزارش شبکه تلویزیونی راشا تودی؛ در حالی که آمریکا به دنبال دادن سلاح به تایوان است، همچنان به حمایت نظامی خود از اوکراین ادامه می‌دهد. سوالی که بیشتر پرسیده می‌شود، این است که آیا این تسلیحات سبب افزایش قاچاق سلاح در اروپا و جهان نخواهند شد؟

با وجود اینکه مجری این شبکه تلویزیونی سعی می کرد ادعای قاچاق این تسلیحات را رد کند، راشل بلوینز خبرنگار راشا تودی از او پرسید: اگر این گونه است پس چرا اتحادیه اروپا اخیرا طرحی را برای تامین امنیت داخلی و مدیریت مرزی به منظور جلوگیری از قاچاق تسلیحات ارسالی به اوکراین به خارج از مرزهای آن ارائه کرده است؟

این موضوع پس از آن روی می‌دهد که اعضای ناتو میلیاردها دلار تسلیحات به اوکراین ارسال کرده اند و هم اکنون پذیرفته اند که نمی‌توانند این تسلیحات را ردیابی کنند و نگرانند که این تسلیحات به اروپا بازگردند و به دست افراد مجرم برسند.

این در حالی است که "یانا چرنوچوا" وزیر دفاع جمهوری چک هم به تازگی با تایید قاچاق تسلیحات از اوکراین گفت: جلوگیری از قاچاق کار دشواری است. ما در یوگسلاوی سابق نتوانستیم این کار را انجام دهیم و احتمالا در اوکراین نیز نمی‌توانیم از این کار جلوگیری کنیم.

یورگن استاک دبیرکل اینترپل نیز در این خصوص گفت: وقتی از تسلیحات استفاده نشود، مجرمان تلاش می‌کنند از آن‌ها استفاده کنند. ما انتظار داریم که این تسلیحات نه تنها به مناطق نزدیک به محل درگیری قاچاق شوند بلکه این تجربه را داریم که این تسلیحات ممکن است به قاره‌های دیگر هم قاچاق شوند.

خبرنگار راشا تودی افزود: در واقعیت، اتحادیه اروپا درباره قاچاق تسلیحات به خارج از اوکراین از ماه آوریل هشدار داده است و بر وضع تدابیر نظارتی از زمان ارسال تسلیحات توسط غرب به اوکراین تا زمان تحویل تاکید دارد ولی اما بر اساس گزارش‌ها، این توصیه‌ها انجام نشده اند. حالا این سوال مطرح می‌شود که آیا اتحادیه اروپا می‌تواند از قاچاق تسلیحات جلوگیری کند و این تسلیحات را پیدا کند؟

"اسکات ریتر" افسر اطلاعاتی پیشین نیروی دریایی آمریکا هم در این خصوص گفت: آنچه روی می‌دهد یک جنون است. این جنون محض است. آمریکا باید بیدار شود و بداند که اگر این تسلیحات به گونه‌ای استفاده شوند که از آن‌ها در کشتار شهروندان اروپایی استفاده شوند، آنگاه آمریکا باید پاسخگو شود. آن‌ها می‌خواهند بگویند که در خاورمیانه (غرب آسیا) خوب عمل کرده اند، اما ما بد عمل کردیم.

علاوه بر صداهایی که از ایالات متحده آمریکا در باره شکست پروژه غرب در اوکراین به گوش می رسد، پیش از این هم دفتر سیاست خارجی اتحادیه اروپا گزارش داد که ۲ میلیارد یوروی اختصاص داده شده توسط این سازمان برای ارسال تسلیحات به اوکراین که برای ۷ سال طراحی شده بود، در مدت ۵ ماه هزینه شده است. این در حالی است که این بودجه که از صندوق صلح اروپا هزینه شده، هرگز نمی‌بایست برای کمک به کشوری در حال جنگ استفاده می‌شد.

در هر حال گزارش ها از سطح اروپا حاکی است که بازار غیرقانونی تسلیحات در اوکراین از زمان الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ تقویت و به یک واقعیت نگران کننده برای جهانیان تبدیل شده است .

این در حالی است که جنگ غرب علیه روسیه در شرق اروپا یعنی اوکراین تقریبا ۶ ماه است در قالب جنگ نظامی و بیشتر اقتصادی ادامه دارد.

ولادیمیر پوتین، رییس جمهوری روسیه در ۲۱ فوریه ۲۰۲۲ (دوم اسفند ۱۴۰۰) با انتقاد از بی‌توجهی غرب به نگرانی‌های امنیتی مسکو، استقلال جمهوری‌های خلق دونتسک و لوگانسک را در منطقه دونباس به رسمیت شناخت.

در ۲۳ فوریه (۴ اسفند) و تنها یک روز پیش از آغاز جنگ اوکراین، شورای اتحادیه اروپا در واکنش به این اقدام نخستین بسته تحریمی را علیه روسیه تصویب کرد، تحریمی که همچنان در قالب های مختلف ادامه دارد اما بیشترین تاثیر منفی را بر خود کشورهای اروپایی گذاشته است و قاچاق تسلیحات یکی از عواقب منفی این تحریم ها است.

پوتین روز ۲۴ فوریه (۵ اسفند ۱۴۰۰) نیز عملیات نظامی که آن را «عملیات ویژه» خواند، علیه اوکراین آغاز کرد و به این ترتیب روابط پرتنش مسکو – کی‌یف به رویارویی نظامی تغییر وضعیت داد و با ورود اتحادیه اروپا و آمریکا به ویژه در قالب نیروهای ائتلافی پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به این بحران اوضاع منطقه هر روز از قبل بدتر شده و این روند همچنان ادامه دارد.

در همین حال برخی مقام های آمریکا به تازگی با اعتراف به شکست سیاست های غرب به ویژه آمریکا در اوکراین، چند بار به روزنامه اقتصادی "بلومبرگ" گفتند که ذخایر تسلیحات آمریکا و اروپا در مقطعی کاهش می‌یابد و با فرسایشی شدن جنگ، حفظ همان سطح از حمایت مادی دشوار خواهد بود.

جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا نیز همزمان گفت که در بحبوحه تشدید جنگ با روسیه که با استقرار دائمی ناوشکن های با موشک های هدایت شونده و هواپیماهای اف-۳۵ همراه است، آمریکا ضمن اینکه بودجه نظامی خود را ۶ درصد اضافه کرده و به ۸۵۸ میلیارد دلار رساند، ۲۰ هزار سرباز دیگر را نیز به اروپا می فرستد.

اخبار ضد و نقیض مربوط به کمک های تسلیحاتی غربی ها به اوکراین و قاچاق این تسلیحات به دیگر کشورهای جهان از جمله کشورهای اروپایی در حالی منتشر می شود که اخبار دیگری از مفقود شدن بیش از ۷ هزار و ۲۰۰ پرسنل نظامی اوکراین نیز حکایت دارد.

اولگ کوتنکو، کمیسر دولت اوکراین برای افراد ناپدید شده در شرایط خاص روز دوشنبه در گفت وگو با خبرگزاری "سوسپیلن –" Suspilne کشورش گفت: "این پرسنل نظامی شامل نیروهای مسلح اوکراین، گارد ملی، مرزبانان، سرویس امنیت اوکراین و همه نهادهای مشابه هستند. موارد اخیر در ارقام گزارش شده توسط نیروهای مسلح لحاظ نشده است. نیروهای مسلح اوکراین دو هزار سرباز مفقود شده را گزارش کردند. رقم این افراد طبق اطلاعات و آمار مرکز ما حدود ۷ هزار و ۲۰۰ نفر است."

از یک سو گزارش ها از گوشه و کنار جهان حاکی است که آمریکا با هدف تسلط بر اروپا و تضعیف روسیه به وخامت بحران اوکراین کمک می کند.

نشریه"گلوبال تایمز - The Global Times " چین در گزارشی در مورد بحران اوکراین و نقش آمریکا نوشت: آمریکا عملا به دنبال حل و فصل صلح آمیز بحران اوکراین نیست. آمریکا آگاهانه ضمانت های امنیتی مورد نیاز را به اوکراین نمی دهد و تلاش می کند تا بحران اوکراین با ورود به فاز فرسایشی توان های نظامی، سیاسی و اقتصادی روسیه و بویژه اتحادیه اروپا را تا حد ممکن تضعیف کند.

به اعتقاد تحلیلگر این رسانه آسیایی، آمریکا به ادامه جنگ و سوختن اوکراین نیاز دارد، چون کارخانه های تولیدی سلاح در آمریکا مدت ها بر روی پروژه اوکراین سرمایه گذاری کرده اند و هم اکنون نه تنها به اوکراین بلکه به تمامی کشورهای اروپایی در حال فروش سلاح هستند.

از سوی دیگر برخی گزارش های دیگر از اوکراین حاکی است که ارتش آن شیوه استفاده از سلاح‌های غربی را نمی‌داند، تا جایی که "کارین کویاتکوفسکی" کارشناس و تحلیلگر سابق وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) علت این امر را ناکارآمدی نیروهای اوکراینی، مشکلات لجستیکی و همچنین تعداد کم نیروهای ارتش اوکراین عنوان کرد.

با وجود ناکارآمدی نیروهای اوکراینی برای استفاده از تسلیحات غربی که با اهداف خاص به این کشور ارسال شده اند، هنوز مشخص نیست تسلیحاتی که غربی ها در اختیار اوکراین قرار داده اند، در چه وضعیتی قرار دارند.

مثلا تانک تی-٣۴ خاک گرفته در انبارهای تسلیحات غرب شاید برای اوکراینی ها بد نباشد و یا سامانۀ دوش‌پرتاب ضدتانک جاولین (نیزه- ساخت آمریکا) هم از سلاح ضد تانک ٧.١٢ میلی‌متری پیچیده‌تر است، اما به اعتقاد کارشناسان نظامی تحویل آن‌ها به اوکراینی ها بسیار دشوار، زمانبر و چنانچه با تریلر یا قطار باشد، بسیار هم ناامن است.

در اینجا تحلیلگران می پرسند چرا آمریکا با آگاهی کامل از عدم اثربخشی (یا بی‌تأثیری) واقعی این «محصولات» کهنه، همچنان ارسال سلاح‌های قدیمی از اروپا به اوکراین را تشویق می‌کند.

به اعتقاد این دسته از تحلیلگران آمریکا می داند، کشورهایی که از فناوری‌های قدیمی اتحاد جماهیر شوروی (سابق) آزاد می‌شوند، مجبور خواهند شد تسلیحات جدید آمریکایی‌ بخرند.

به همین دلیل هم هست که رهبران آمریکا سال‌هاست به کشورهای اروپایی‌ فشار می‌آورند تا ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف تسلیحات (بخوانید: خرید از آمریکا) بکنند.

اروپا ناامیدانه مقاومت می‌کند. فقط ۵ کشور از٣٠ کشور عضو ناتو به این رقم رسیدند. بقیه به دنبال بهانه برای نخریدن تجهیزات نظامی گران‌قیمت آمریکایی می‌گردند.

کارشناسان می پرسند آیا این همان چیزی نیست که اروپا را به بحران اقتصادی شدید گرفتار و آن را به شرکت در تحریم‌ها علیه روسیه مجبور کرده است؟ چون محافظت در مقابل روسیه قربانی می‌طلبد. این در حالی است که ذخایر ارزی کشورهای اروپایی اکنون صرف خرید سلاح‌های پیشرفتۀ آمریکایی می‌شود.

خلاصه اینکه حفظ این وضعیت برای مجتمع‌های صنایع نظامی آمریکا یک وضعیت برد-برد است و بی دلیل نبود که با شروع درگیری‌ها در اوکراین ارزش سهام مجتمع‌های صنایع نظامی آمریکا بلافاصله ٣٠ درصد افزایش یافت.

اخبار جدید حاکی است که صرف نظر از تسلیحات قدیمی، جدیدترین سامانه‌های موشکی ضد هوایی و ضد تانک قابل حمل نیز به اوکراین تحویل می‌گردد. در اینجا آمیزه‌های پیچیده‌تر و نامشخص‌تری از تسلیحات در جنگ اوکراین وجود دارد.

به همین دلیل "ویچسلاو تتیوکین - Vycheslav Tetyokin" سرمقاله نویس نشریه روسی "سووست کاریا" می پرسد جدیدترین سامانه‌های موشکی ضد هوایی و ضد تانک دوش‌پرتاب به محض عبور از مرز اوکراین به چه سرنوشتی دچار می‌شوند؟ پنتاگون در کمال خرسندی به این سؤال پاسخ می‌دهد: «ما نمی‌دانیم»!

تتیوکین این پاسخ آمریکایی ها را غیرمنطقی می داند و می نویسد: این چه ادعایی است. در حالی که در گزارش‌های ارتش آمریکا تعداد نیروهای روسیه در اوکراین، تعداد موشک‌های شلیک شده به اهداف خاص، میزان مهمات و جزئیات دیگر با دقت ریاضی نشان داده می‌شود، اما پنتاگون ظاهراً نمی‌داند که سرنوشت کمک‌های نظامی خود به دست‌نشانده‌اش چگونه رقم می‌خورد. گویا غرب هیچ سربازی در خاک اوکراین ندارد و نمی‌تواند مسیر پرتابه‌های ساخت آمریکا را ردیابی کند.

کارشناسان در همین حال از تشکیل سیاه چاله جادویی در مرز لهستان و اوکراین خبر می دهند که در آن هزاران تُن تجهیزات نظامی به ارزش میلیاردها دلار ناپدید می‌شود. ظاهرا دزدی خارج از حد حاکمیت کنونی کی‌یف به خوبی روشن است.

حامیان غربی این کشور سال‌هاست مذبوهانه و با عصبانیت به تلاش‌های ناموفقی برای مدیریت فساد در اوکراین دست می‌زنند که به نوعی با معیارهای غربی سازگار است و  هم از کمک های بی‌سابقۀ نظامی غرب به اوکراین حکایت می‌کند.

آمریکایی‌ها از سال ٢٠١۴ تا ٢٠٢٢ میلادی ۴.۲ میلیارد دلار کمک نظامی به کی‌یف ارائه کردند و ظاهرا یک بستۀ «کمک» به مبلغ ۵.٣ میلیارد دلار دیگر نیز به همراه جدیدترین سامانه‌های موشکی ضد هوایی و ضد تانک دوش‌پرتاب و قابل حمل در صندوق عقب هر خودرو در شرایط فساد دولت اوکراین در دست تهیه است، اما قابل توجیه نیست که آمریکایی ها از سرنوشت این تسلیحات خبر نداشته باشند.

به اعتقاد کارشناسان، این کالای ایده‌آل مانند تانک‌های بزرگ یا توپ‌های هویتزر نیست که حتی از ماهواره‌ها نیز قابل مشاهده هستند. متقاضیان این «کالا» به حد کافی زیادند. هر گروه تروریستی علاقمند است به چنین سلاح‌هایی دست یابد و البته کشورهای بسیاری نیز از خرید سامانه‌های ارزان قیمت که ممکن است آمریکا و اتحادیۀ اروپا به دلایل مختلف اصلاً به آن‌ها نفروشند، بدشان نمی‌آید.

با این وجود و با در نظر داشتن اظهار بی اطلاعی آمریکایی از سرنوشت این تسلیحات، «دزدی» تسلیحات آمریکایی در اوکراین تقریباً محرز و اجتناب‌ناپذیر و تنها میزان این تسیلحات مفقود شده نامشخص است. بر اساس برخی آمارها حداقل ٢٠ تا ٣٠ درصد تجهیزات نظامی ارسالی به اوکراین شامل مواردی می شود که به سرقت رفته و فروخته می‌شود.

اما در اینجا باید پرسید آیا آمریکایی‌ها در ادعای خود صادق هستند و واقعا از سرنوشت بعدی سلاح‌های تحویلی خود به اوکراین اطلاع ندارند؟

قبول این موضوع ساده لوحانه است، چرا که آمریکا شبکۀ گسترده‌ای از عوامل در تمام سطوح قدرت در اوکراین دارد که به آمریکایی‌ها اجازه می‌دهد تا از همه چیز اطلاع داشته باشند. 

پر واضح است، که سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا «سیا» و دیگر سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا مدت‌هاست که بر بازارهای غیرقانونی اسلحه و مواد مخدر شدیدا نظارت و هزینۀ عملیات مخفیانۀ خود را طبق معمول از طریق قاچاق تامین می کنند.

البته این نحوه درآمدزایی برای سازمان های اطلاعات و امنیت آمریکا طریقه جدیدی برای این کشور نیست، چون در طول جنگ ویتنام، این سازمان سیا بود که طریقۀ تولید و بازاریابی تریاک را در مثلث طلایی معروف (The Golden Triangle) ایجاد کرد.

این منطقۀ جغرافیایی در بخش های کوهستانی تایلند، میانمار و لائوس واقع شده است.

یا در طول جنگ داخلی در کلمبیا، سازمان‌های اطلاعاتی امریکا حفاظت حمل کوکائین از آنجا به آمریکا را بر عهده داشتند. در زمان اشغال افغانستان نیز آمریکایی‌ها از خروج مواد مخدر از این کشور به تمام دنیا مطلع بودند به طوری که تولید آن در این کشور به در زمان اشغال بیش از ٧٠ درصد حجم جهانی رسید.

در اوکراین نیز (به استثنای شاهدانه که در اروپا مادۀ مخدر محسوب نمی‌شود) اگرچه چون افغانستان و یا ویتنام مواد مخدر کشت نمی‌شودد؛ اما بازار قاچاق تسلیحات بطور ناگهانی با ابعاد باور نکردنی گسترش یافت و اکنون این سوال مطرح است که آیا آمریکایی ‌های می‌توانند از این تجارت فوق‌العاده سودآور چشم‌ پوشی کنند؟

امروزه نه تنها تحلیلگران بین المللی بلکه افراد مسئول در امریکا هم از خود می‌پرسند: آیا این سلاح‌ها به دست گروه‌های تروریستی خواهد افتاد؟ آیا رئیس جمهوری آمریکا به سرنوشت واقعی سلاح‌هایی که سخاوتمندانه به اوکراین می‌فرستد، علاقه‌مند است؟ و یا چون سهم خود را از این تجارت برمی‌دارد، سکوت می‌کند؟

در هر صورت، معاملات مرموز پسر جو بایدن در اوکراین در دوره‌ای که خود بایدن عهده‌دار معاونت ریاست جمهوری آمریکا بود، کنگرۀ آمریکا را بر آن داشت تا بر این اساس تحقیق کند. اکنون امکانات آقای بایدن بسیار بیشتر است و ظاهراً اشتهایش نیز… به مراتب فزونی یافته است.

با همه آنچه گذشت، تحلیلگران نتیجه می گیرند که پدیده نه چندان جدید قاچاق تسلیحات در اوکراین به همراه تشویق انتقال این تسلیحات از کشورهای غربی به این کشور بحران زده نه تنها واقعیت دارد، بلکه از سوی خود آمریکایی ها مدیریت می شود تا به اهداف بلند مدتی که در این منطقه از جهان و دیگر نقاط دنیا دارند، برسند.

به همین دلیل کشورهای غربی به ویژه اروپایی که از ادامه جنگ و اهداف پشت پرده آن بیشترین ضرر را متحمل می شوند، یکی پس از دیگری به این نتیجه می رسند که از این پس منطقی در ادامه روند ارسال تسلیحات به اوکراین وجود ندارد.

در همین ارتباط روز گذشته (شنبه) "لوئیجی دی مایو" وزیر امور خارجه ایتالیا ابراز تردید کرد به اینکه بحران سیاسی در این کشور امکان ادامه ارسال تسلیحات نظامی به اوکراین را فراهم کند.
وی در مصاحبه با نشریه پولیتیکو در بروکسل گفت: «اکنون من شک دارم که بتوانیم به ارسال سلاح به اوکراین ادامه دهیم و این یکی از مشکلات جدی است. فکر می‌کنم، اکنون روس‌ها جشن می‌گیرند که یک دولت غربی دیگر دچار بحران سیاسی شده و در حال سقوط است.»

این موضع گیری های جدید کشورهای غربی حتی روز جمعه گذشته الکسی رزنیکوف، وزیر دفاع اوکراین را واداشت تا در مصاحبه با فایننشال تایمز اعلام کند که متحدان غربی اوکراین نمایندگان نظامی خود را برای کنترل جریان تسلیحات به این کشور اعزام کرده اند. 
وی با اشاره به این که این دسته از کشورهای غربی واقعا نگران ارسال تسلیحات ارسال شده به اوکراین به بازار سیاه هستند، گفت: هیچ امکانی برای سرقت سیستم های تسلیحات سنگین وجود ندارد. این امر تنها به دلیل ردیاب های GPS و نظارت توسط ماهواره های نظامی امکان پذیر نیست.