در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری امشب، به موضوع تجارت خارجی با کشورهای منطقه پرداخته شد.
آقای رحمت الله خرمالی مدیرکل آسیای میانه، قفقاز و روسیه سازمان توسعه تجارت، با حضور در این برنامه به سوالات زیر پاسخ داد:
سطح تجارت خارجی کشور در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
آقای خرمالی: کشورهای حوزه منطقه آسیای میانه و سایر کشورهای همسایه با روی کار آمدن دولت جدید از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. سفر روسای جمهور تاجیکستان، ترکمنستان و قزاقستان نشان از گرم بودن و اهمیت ویژه روابط سیاسی، اقتصادی و تجاری دارد.
آسیای میانه از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است، پنج کشوری در این حوزه قرار دادند و ما نگاه ویژه‌ای به آن‌ها داریم. سال گذشته حجم مبادلات ما به این منطقه از رشد بالایی برخوردار بود.
کشور ازبکستان بیش از ۴۰۰ میلیون دلار رشد بسیار خوبی داشته است. تاجیکستان هم رشد بسیار خوبی داشت. بیش از چند صد درصد رشد مبادلات را در این منطقه داشتیم. می‌توانیم به برگزاری منظم کمیسیون‌های مشترک با کشورهای همسایه اشاره کرد.
چشم انداز مبادلات تجاری ما با ازبکستان به چه صورت است؟
آقای خرمالی: هدف گذاری‌هایی بین مقامات دو کشور صورت گرفته؛ به طوری که یک میلیارد دلار هدف‌گذاری انجام شده است. مطمئنم به این هدف گذاری در کوتاه‌مدت می‌رسیم البته در بخش‌های مختلفی تقسیم‌بندی‌هایی صورت گرفته است.
به ویژه در بخش اقتصادی، سرمایه‌گذاری، انرژی، کشاورزی و حمل و نقل اهدافی در نظر گرفته شد. نگاه ویژه‌ای به سرمایه‌گذاری مشترک در بنادر جنوبی ایران، علی الخصوص در منطقه آزاد چابهار وجود دارد.
با توجه به هدف گذاری‌هایی که صورت گرفته آیا آنچه که مهم و مد نظر برای جبران کاهش مبادله وجود دارد چیست؟
آقای خرمالی: دولت ازبکستان یک اصل را در خصوص ما نپذیرفته؛ موافقتنامه تجارت ترجیحی در دستور کار است و تاکنون تاریخ‌های مختلفی را به طرف ازبکستان اعلام کردیم و در این سند ذکر کردیم، تعرفه‌هایی که برای کالاهای وارداتی ایران به ازبکستان انجام می‌شود مأخذ برابر را رعایت کنند.
در دیدار آقای قالیباف با رییس جمهور ازبکستان و مقامات مجلس ازبکستان این مسئله مورد تاکید قرار گرفت. موضوعی که واقعا خیلی موثر است و رشد بسیار خوبی می‌تواند داشته باشد. باید تا تابستان در خصوص این موافقتنامه به جمع بندی برسیم.
آقای روح الله لطیفی سخنگوی گمرک در ادامه برنامه به بیان دیدگاه‌های خود پیرامون موضوع مورد بحث پرداخت.
میزان تبادلات تجاری ما با ازبکستان چقدر است؟
آقای لطیفی: در سال ۱۴۰۰، ۷۷۶ هزار و ۱۳۷ تن کالا به ارزش ۵۱۷ میلیون دلار بین ایران و ازبکستان تبادل شد که نسبت به سال ۹۹ رشد ۱۰۳ درصدی داشتیم. سهم صادرات ما در این سال ۷۱۴ هزار و ۴۹۱ تن به ارزش ۴۰۲ میلیون دلار بود.
صادرات کشور در سال ۱۴۰۰، ۱۴۶ درصد افزایش داشته و واردات ۶۲ هزار تن به ارزش ۱۱۵ میلیون دلار بوده که نسبت به سال ۹۹ رشد ۲۶ درصدی داشته است.
خوشبختانه نسبت به سال ۹۸ که بحث کرونا و محدودیت‌های مرزی نبود، صادرات ما در سال ۹۸، ۲۳۰ میلیون دلار بود که رشد ۷۵ درصدی را نشان می‌دهد.
چه محصولاتی با ازبکستان مبادله می کنیم؟
آقای لطیفی: عمده کالاهای صادراتی ما لبنیات، محصولات کشاورزی، مصالح ساختمانی، مواد معدنی، مواد پتروپالایشگاهی، مواد شیمیایی، محصولات بهداشتی، لوله و پروفیل، کفپوش، ماشین آلات صنعتی و مبلمان است.
واردات ما نیز شامل نفت، پنبه، ابریشم، پارچه و حبوبات است، ولی متاسفانه نکته‌ای که باید سیاست گذاران حوزه تجارت خارجی به آن توجه ویژه کنند، کاهش است که در سه ماهه نخست امسال داشتیم و حدود ۶۷ درصد در وزن صادرات و ۴۵ درصد در ارزش صادرات در بهار امسال نسبت به بهار سال ۱۴۰۰ کاهش داشتیم.
۶۹ درصد در وزن و ۷۰ درصد در ارزش واردات از ازبکستان در بهار امسال کاهش داشتیم که امیدواریم سیاست‌های ترمیمی و دیپلماسی فعال سیاسی، فرهنگی و دیپلماسی پارلمانی که رئیس مجلس بر آن تاکید داشتند این کمبود جبران شود و همه در مسیری هماهنگ در کنار سیاست‌هایی که دولت دارد به پیش برویم و رشد یک میلیارد دلاری که مدنظر است را دنبال کنیم.
آقای هدایتی مدیر کل دفتر ترانزیت و حمل و نقل بین الملل سازمان راهداری در بخش دیگری از برنامه به بیان دیدگاه‌های خود پرداخت.
چه زیرساخت‌هایی برای افزایش تجارت با کشورهای آسیای میانه وجود دارد؟
آقای هدایتی: کشورهای آسیای میانه عمدتاً کشورهای محصور در خشکی هستند و برای تامین کالاهای خودشان چه در صادرات و واردات نیازمند ترانزیت از قلمرو سایر کشورهای همسایه هستند. ازبکستان دوبرابر محصور در خشکی است. از قدیم الایام بعد از فروپاشی شوروی مناسبات حمل و نقل خوبی با کشورهای آسیای میانه داشتیم. قلمرو ما در اختیار سایر کشور‌ها به ویژه کشورهای اروپایی برای رسیدن به کشورهای آسیای میانه قرار دارد.
در حوزه حمل و نقل و ترانزیت یکی از محور‌های سنتی و دیرینه همکاری ما با کشورهای آسیای میانه است. بعد از تحولات سیاسی که در کشور ازبکستان ایجاد شد و بعد از فروکش کردن اپیدمی کرونا این مناسبات و روابط تجاری بین دو کشور در سطح بالاترین مقامات سیاسی دو کشور ادامه پیدا کرد.
کشور ازبکستان علاقمند است بعد از توسعه سیاسی و اقتصادی دو کشور از قلمرو کشور جمهوری اسلامی ایران برای دسترسی به آب‌های خلیج فارس و توسعه تجارت با سایر کشور‌ها استفاده کند. یکی از گزینه‌ها قطعاً جمهوری اسلامی است که در سطح مقامات مختلف با توجه به علاقه مندی‌های که در حوزه منطقه آزاد و بندر چابهار است به عنوان محور توسعه شرق و نزدیکترین مسیر به کشورهای آسیای میانه مذاکرات را رو به جلو پیش می‌بریم.
امیدواریم بتوانیم به کشور در این حوزه با توسعه زیرساخت‌هایی که وجود دارد کمک کنیم. با کنوانسیون‌ها و معاهدات بین المللی که در این زمینه وجود دارد می‌توانیم حمل و نقل و ترانزیت را بیش از پیش توسعه دهیم.
