ایران اکونومیست، پدیده بیکاری در ایران اساسا از نوع بیکاری دراز مدت است. این نوع بیکاری در ادبیات اقتصادی «بیکاری ساختاری» نامیده میشود. بر اساس گزارش مرکز آمار، در سال ۱۴۰۰ نرخ بیکاری به ۹ درصد رسید که پایینترین رقم آن در دهههای اخیر محسوب میشود. در زمستان ١٤٠٠ نرخ بیکاری جمعیت ١٥ ساله و بیشتر ٩,٤ درصد بوده است. بدین ترتیب متوسط نرخ بیکاری در ۴ فصل سال ۱۴۰۰ به ۹ درصد رسیده است که از دهه هفتاد تاکنون، بیسابقه است. اساسا موضوع بیکاری یکی از مهمترین مسائل هر جامعه به حساب میآید و ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه طی سالهای اخیر تحت تاثیر شرایط اقتصادی و سیاسی بیشتر با این معضل دست و پنجه نرم کرده است.
احداث کارخانه، واحدهای تولیدی، برگزاری آزمونهای استخدامی در ارگان و سازمانهای دولتی به صورت شفاف ازجمله راههایی است که هر دولت میتواند جهت کاهش نرخ بیکاری و همچنین به حداقل رساندن میزان مهاجرت به کار گیرد. اما در این میان برخی سیاستها موجب میشود وضعیت و روند برخی از استخدامیها با تغییراتی همراه شود و به گفته برخی از کارشناسان ممکن است معیارهایی همچون دانش و شایستگی جای خود را به سایر موارد دهند. در حال حاضر سیاست افزایش و جوانسازی جمعیت به یکی از مهمترین موضوعها و دغدغههای جامعه فعلی ایران بدل شده است و در بین شروط برخی از استخدامیها تاهل و فرزندآوری مشاهده میشود.
چندی پیش بر اساس مصوبه جدید هیات عالی جذب شورای عالی انقلاب فرهنگی، تاهل و فرزند داشتن به امتیازات صلاحیت عمومی متقاضیان جذب هیئت علمی در دانشگاهها، اضافه میکند. این مصوبه در ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۱ و در جلسه ۲۹۲ هیأت عالی جذب اعضای هیأت علمی دانشگاهها و مراکز آموزش عالی و پژوهشی شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده و متن آن به شرح زیر است: در بررسی صلاحیت عمومی متقاضیان عضویت هیأت علمی دانشگاهها و مراکز آموزش عالی، در ازای تأهل ۵ امتیاز و در صورت داشتن هر فرزند ۳ امتیاز به امتیازات صلاحیت عمومی افزوده میشود. در صورت تساوی امتیازات طبق فرم بررسی صلاحیت عمومی، اولویت با فرد متأهل است.
این موضوع در حالی مطرح شده است که بسیاری از جوانان مجرد و فارغالتحصیل دانشگاههای برتر در شرایط فعلی و با توجه به وضعیت شغلی در کشور فرار و مهاجرت را به قرار ترجیح میدهند و در آینده کمبود نیروهای متخصص و نخبه بیشتر احساس خواهد شد. در ادامه ساز و کارهای جدید استخدامی ارگانهای دولتی، آموزش و پرورش نیز از قافله عقب نمانده و در راستای حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و به استناد قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و بر اساس مندرجات صفحه ۵ دفترچه راهنمای ثبت نام نهمین دوره آزمون استخدامی و به تبع آن آزمون استخدامی اردیبهشت ۱۴۰۱ وزارت آموزش و پرورش، مقرر شده است به ازای تاهل و نیز هر فرزند ۲ درصد و مجموعا حداکثر تا ۱۰ درصد به امتیاز مکتسبه آزمون کتبی داوطلب اضافه شود.
اختصاص این امتیاز مشروط به این مسئله است که نرخ باروری شهرستان محل زادگاه داوطلب یا فرزند وی، بالای دو و نیم درصد نباشد. نظر به اینکه تا کنون چگونگی احتساب این امتیازات و نرخ باروری شهرستانها به سازمان سنجش اعلام نشده لذا این سازمان در طی یک ماه گذشته مکاتبات و مذاکراتی با سازمان اداری و استخدامی و وزارت آموزش و پرورش داشته است.