به گزارش روز دوشنبه ایران اکونومیست، ایران و پاکستان به عنوان دو کشور همسایه با پیوندهای عمیق میان ملت‌های یکدیگر همواره از مشترکات تاریخی، مذهبی، فرهنگی و اجتماعی در راستای تقویت روابط دوجانبه بهره برداری کرده‌اند هر چند بدخواهان این دو کشور همسایه همواره تلاش کردند تا این روابط را گرفتار به اصطلاح منافع متضاد، سیاست‌های خارجی متفاوت و حتی برافروختن آتش فرقه‌گرایی نمایند.
سفر اخیر وزیر امور خارجه پاکستان و سپس وزیر نیرو این کشور به تهران و دیدار با مقام‌های بلندپایه کشورمان بار دیگر حکایت از اهمیت جایگاه جمهوری اسلامی ایران در توسعه روابط با همسایه شرقی و نگاه دولتمردان اسلام‌آباد به ظرفیت‌های قوی ایران برای همکاری‌های اقتصادی، منطقه‌ای از جمله تامین امن و به صرفه انرژی دارد.
توسعه روابط با همسایگان به ویژه کشور جمهوری اسلامی پاکستان همواره در محوریت سیاست خارجی نظام جمهوری اسلامی ایران قرار داشته و مقام‌های کشورمان هیچ محدودیتی را برای توسعه مناسبات تهران-اسلام‌آباد قبول ندارند، رویکردی که حتی رهبران پاکستان نیز به آن قرار می‌کنند.
«شهباز شریف» نخست وزیر پاکستان که جمعه گذشته برای دومین بار ظرف یکماه اخیر به بندر "گوادر" این کشور در ایالت بلوچستان سفر کرده بود، ضمن تمجید از حُسن نیت همیشگی و همکاری ایران برای کمک به رفع نیازهای پاکستان به ویژه در حوزه انرژی، اذعان کرد که ایران همواره در طرح‌های مشترک با پاکستان پیشقدم و سهم خود را ایفا کرده و متاسفانه پاکستان در پیشبرد این طرح‌ها کم کاری کرده است.
مقام‌های پاکستان همواره تحریم‌ها را یک عامل اصلی در توسعه همکاری‌ها با کشور همسایه خود ایران می‌دانند، برای مثال طرح بزرگ انتقال گاز کشورمان به همسایه شرقی همچنان بلاتکلیف مانده و به اذعان کارشناسان پاکستانی و حتی مقامات سابق دولت این کشور، تعلل دولت اسلام‌آباد به بهانه تحریم‌ها باعث محروم ماندن مردم پاکستان از منبع امن و به صرفه انرژی ایران شده است.
پتانسیل‌های ایران و پاکستان برای ایجاد یک اتحاد بزرگ
«رضا حسن» کارشناس حقوق بین الملل و روابط خارجی از دانشگاه کوئین مری در لندن معتقد است: هرچند تهران و اسلام‌آباد در بسیاری از بخش‌ها با یکدیگر همکاری می‌کنند، اما همین میزان همکاری نیز اغلب مورد آزمون قرار که البته مقدار قابل توجهی از کُندی در پیشبرد این همکاری‌ها و تعلل بر دوش پاکستان است.
این کارشناس در گزارشی با عنوان ایران و پاکستان که در روزنامه پاکستانی «اکسپرس تریبیون» منتشر شد، نوشت: پاکستان همواره خود را در زنجیر محدودیت‌های خارجی عمدتاً در قالب نفوذ آمریکا و روابط خاص اسلام‌آباد با برخی از کشورهای عرب حوزه خلیج فارس گرفتار کرده است، و باعث شده تا در مسیر پیگیری روابط عمیق‌تر با ایران آهسته قدم بردارد. اما از سوی دیگر، ایران تمایل به تقویت روابط دوجانبه دارد که نمونه اصلی آن طرح خط لوله گاز است.
وی اظهار داشت: گام‌های محتاط اسلام‌آباد در مسیر توسعه روابط معنادار با ایران، نفوذ کلی آن را تضعیف کرده و منطقه‌ای را ایجاد کرده است که پاکستان به طور فزاینده‌ای در گوشه و کنار آن قرار می‌گیرد.
رضا حسن معتقد است که با این حال، موانعی که زمانی می‌خواستند جلوی توسعه روابط ایران و پاکستان شوند، اکنون در حال از بین رفتن هستند و راه را برای یک اتحاد بزرگ بالقوه برای این دو همسایه هموار می‌کنند.
وی اظهار داشت: یکی از بزرگترین چالش‌هایی که پاکستان در روابط ایران با آن مواجه است، فشار از سوی ایالات متحده است. آمریکا صریحاً مخالف هر شکلی از همکاری این دو همسایه بوده و بر کسی پوشیده نیست که واشنگتن همواره مرتکب تخریب ابتکارات متعدد تهران و اسلام‌آباد برای گسترش همکاری‌های فی مابین شده است. با این حال، پس از جنگ در اوکراین، دیدگاه آمریکا تغییر کرده است. با تهدید یک بحران شدید انرژی که به طور اجتناب ناپذیری به جهان توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه ضربه می‌زند، آمریکا مجبور به تعامل با کشورهایی شده که پیش‌تر از آن خودداری کرده است.
این کارشناس حقوق بین الملل افزود: یکی دیگر از موانعی که پاکستان در روابط ایران با آن مواجه است، مسئله عربستان سعودی است. از نظر اسلام‌آباد هر گونه سرمایه گذاری با ایران خطر ناراحتی سعودی‌ها را به همراه دارد، اگرچه پاکستان در جنگ سرد این دو به صراحت بی‌طرف مانده است. با این حال، از سال گذشته، نشانه‌هایی از نزدیکی بین تهران و ریاض مشاهده که با پادرمیانی عراق و شاید هم عمان، ایران و عربستان مایل به نشستن بر سر میز صلح بوده‌اند و تاکنون پنج دور از گفت وگوهای مستقیم را برگزار کرده‌اند. علاوه بر این، با توقف درگیری‌ها در یمن و همچنین بازگشایی دفتر نمایندگی ایران در سازمان همکاری اسلامی، تحلیلگران امیدوارند که دو کشور در نهایت به نوعی به توافقی دست یابند و امکان برقراری مجدد دیپلماسی وجود داشته باشد.
وی در ادامه افزود: دستاوردهای پاکستان در پرتو تحولات در روابط تهران و ریاض، بسیار قابل توجه است. اسلام‌آباد نه تنها قادر به ادامه گسترش مناسبات با تهران بدون اینکه عربستان سعودی را از خود دور کند، خواهد بود بلکه می‌تواند تنش زدایی بیشتر بین این دو کشور مهم را تسهیل کند و به عنوان میانجی صلح در منطقه ظاهر شود.
رضا حسن نوشت: با رفع موانع همکاری، پاکستان و ایران می‌توانند راه را برای یک اتحاد بزرگ در منطقه هموار کنند. این اتحاد می‌تواند دو شکل داشته باشد، یکی بُعد اقتصادی و دیگری بعد غیراقتصادی. با این حال، زیبایی اتحاد پاکستان و ایران نه در چشم‌انداز تجاری آن و نه در پیوندهای فرهنگی، بلکه در این واقعیت است که این اتحاد برای دو طرف سودمند است. هر دو کشور قادرند به یکدیگر کمک کنند تا مشکلات مربوطه خود را حل کنند.
وی خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان را سنگ بنای اصلی در روابط دوهمسایه قلمداد کرد و افزود: پیشبرد این طرح به سود هر دو کشور تمام خواهد شد، هر چند طرف پاکستانی اقدامی برای تکمیل این پروژه بزرگ انرژی انجام نداده اما همه این وضعیت‌ها قابل تغییر هستند. تغییر سریع وجهه ژئوپلیتیکی ایران و همچنین کاهش چالش‌های پاکستان در قبال سیاست خارجی می‌تواند اشتیاق و عزم جدیدی را برا ازسرگیری این پروژه ایجاد کند.
این ستون نویس پاکستانی تاکید کرد: احیای طرح خط لوله گاز ایران منجر به حل اکثر مشکلات پاکستان در حوزه انرژی از جمله گاز و تامین برق مورد نیاز مردم خود است و در مقایسه با سایر اقلام سوختی وارداتی از خارج از جمله قطر، گاز ایران به مراتب مقرون به صرفه‌تر است.
وی در پایان نوشت: ظرفیت‌های بیشتری برای بهره براری از روابط بالقوه و برادرانه ایران و پاکستان وجود دارد و باید به دور از فضای ترس و بدبینی برای آینده‌ای بهتر به یکدیگر نگاه کنیم.
