اگر نان کارتی شود!

در این راستا یک کارشناس آرد و نان در گفت‌وگو با خبرنگار ایران اکونومیست اظهار داشت: مدتی است که بحث کارتی شدن نان مطرح شده که ازجمله دلایل آن را می‌توان این چنین تشریح کرد که دولت درصدد نظم بخشیدن و ساماندهی سیستم آرد و نان است اما متاسفانه باید اعلام کرد تا زمانی که دولت با این شیوه‌ها مداخله ‌کند یا به عبارت بهتر در سیستم توزیع یارانه و سیستم آرد و نان و یا هر کالای دیگری بخواهد با مداخله تنظیم بازار و تنظیم کنترل کیفیت انجام دهد متاسفانه نتیجه معکوس خواهیم گرفت. اتفاق جدیدی که ممکن است با این روش جدید توزیع یارانه بیفتد این است که گندم با قیمت ۱۲ هزار تومان در بازار آزاد تا حدود 15 هزار تومان نیز وجود دارد و اکنون همچنان قاچاق انجام می‌شود.

کریم سبزیان افزود: پیشنهاد صریح به دولت این است که گندم را به بازار بورس یعنی بورس واقعی و بورس بدون مداخله و بدون مافیا واگذار کند که گندم رویش کند سپس وقتی گندم با نرخ بورس و قیمت واقعی وارد آسیاب شد اینجا آسیابان به رقابت می‌پردازند و داخل آن رقابت صحیح و شفاف محصول باکیفیت با قیمت متعادل برای مشتری حاصل می‌شود. زمانی که آرد با کیفیت بالاتر و قیمت مناسب‌تر به دست نانوا برسد آنجا نیز در قسمت نانوایی‌ها نان با کیفیت و قیمت مناسب وارد منازل می‌شود. اگر نان بر اساس قیمت تمام شده به فروش برسد و بدون چارچوب و ساختار اداری در هم تنیده و پیچیده‌ای که دولت طراحی کرده به دست مصرف‌کننده برسد و  قیمت شفاف و کاملاً آزاد به فروش برسد قطعاً نان با کیفیت را در شاهد خواهیم بود.

وی عنوان کرد:  افزایش کیفیت نان موجب کاهش مصرف آرد، کاهش ضایعات در نانوایی‌ها، کاهش ضایعات از سفره‌های مردم و کاهش هدر رفتن آن خواهد شد، متاسفانه باید گفت در طرح فعلی برای هر شخص سهمیه نانی مشخص شده و شهروند عادی که حتی ممکن است سرانه مصرف نان را نیاز نداشته باشد و به دلیل اینکه از این یارانه و پرداخت دولت استفاده کند و نان ارزان خریداری کند. در نان یارانه‌ای  یک سوم قیمت توسط مشتری و دو سوم آن را دولت پرداخت می‌شود.

سبزیان گفت:  در این طرح نان ارزان به دست مصرف‌کننده می‌رسد و متاسفانه شاهد این خواهیم بود که ماشین‌های خرید نان خشک و بامصرف دامداری‌ها در این طرح بسیار توسعه خواهند یافت چرا که نان ارزان به دست مردم خواهد رسید. از طرفی کارخانه هایی که پیش‌بینی کردند ممکن است شاهد اجاره رفتن آن‌ها باشیم و فساد به نحوه دیگری اجرا شود. باید ریشه فساد خشک شود نه اینکه از نوعی به نوع دیگر تغییر کند. دولت با طرح ‌کنونی یارانه را از گندم به آرد یا نان منتقل کرده است که همان نان زمانی که با یک سوم قیمت به دست مشتری برسد بیش از حد نیاز خرید انجام می‌شود و موجب ایجاد ضایعات می‌شود.

این کارشناس ابراز کرد: به دولت پیشنهاد می‌شود به جای اینکه با پیچیدگی‌های خاص و طرح‌های عجیب این ساز و کار را مهار کند به سادگی می‌تواند ازادسازی را انجام دهد. آزادسازی به معنای واقعی قیمت گندم و آرد مشخص و ازاد و رقابتی شود و در ادامه قیمت نان نیز مشخص، رقابتی و با کیفیت باشد. در این صورت یارانه نان به صورت مستقیم به کارت سرپرست خانوار واریز می‌شود که خود تصمیم بگیرد چه میزان نان تهیه کند. زمانی که سهمیه‌بندی انجام می‌شود در وهله اول هزینه هنگفتی صرف این ساختار و سیستم تخصیص یارانه می‌شود و سپس مشتریان با ولع و طمع خرید نان می‌خرند تا از سهمیه تمام استفاده صورت گیرد و در ادامه تمام نان مصرف نمی‌شود و ضایعات روانه دامداری‌ها می‌شود و در این صورت مصرف سرانه آرد را نمی‌توان کنترل کرد اما قیمت آزاد و شفاف موجب رشد کیفیت گندم، آرد و نان و کنترل مصرف می‌شود.

سبزیان یادآور شد: مورد دیگری که موجب خشکاندن ریشه‌های فساد می‌شود این است که تا پیش از اجرای این طرح در سالیان گذشته دولت‌ طرف مشورت خود را اتحادیه خبازی‌ها در هر شهرستان و همچنین انجمن‌های صنفی کارخانجات آرد قرار می‌داد. انجمن‌های صنفی کارخانجات آرد نهادی هستند که باید وظایف صنفی خود را انجام دهند و دستگاه‌های بهینه و با مصرف برق کمتر را انتخاب کنند و اعضای آن را معرفی کنند و در مسائل کاری و کارگری دخالت کنند اما متاسفانه خود را شبه قانونی معرفی کرده‌اند و کرسی برقرار کردند و اشتباه دولت‌ها نیز این بوده که به آن‌ها کرسی داد و سهمیه گندم برای کارخانه‌ها و نانوایی‌ها توسط آن‌ها تعیین شد و در مجموع ریشه فساد از اینجا نشات می‌گیرد. تضاد منافع ایجاد شد.

وی تاکید کرد: به عبارت بهتر‌ انجمن‌ها قانون‌گذاری کردند و قانون‌گذاری را هدایت کردند و با ایجاد منافع صنفی، منافع ناصحیح صنفی ایجاد شد. این مسیر اشتباه به یک غده سرطانی تبدیل شد که باید حذف شود. به عبارت بهتر هر چقدر در انتهای مسیر اصلاحات صورت گیرد فایده ندارد چراکه غده سرطانی اینجا شکل گرفته که انجمن‌های صنفی و اتحادیه‌های کنار دولت نشستند و در  قانون و در قانونگذاری و در اجرا دخالت می‌کنند و از آن طرف منافعش را میبرند. دولت اگر می‌خواهد به موفقیتی دست پیدا کند ابتدا باید این موضوع را حل و فصل کند و این غده را از بین ببرد.