توانمندسازی شرط موفقیت تشکل‌های محیط‌ زیستی

حسین عبیری گلپایگانی همزمان با آخرین روز هفته محیط زیست با عنوان «محیط زیست، فناوری‌های نوین، سمن‌ها و مشارکت‌های مردمی» در گفت‌وگو با ایران اکونومیست ضمن مخالفت با تخصیص بودجه به تشکل‌های زیست‌محیطی، به ضرورت توانمندسازی سازمان‌های مردم‌نهاد اشاره کرد و توضیح داد: ما در کشوری زندگی می‌کنیم که محیط زیست آن تخریب شده است. بدین جهت برای اصلاح این وضعیت لازم است از ظرفیت‌های تشکل‌های زیست‌محیطی و نهادهای مردمی استفاده کنیم. برای دستیابی به این هدف ابتدا باید قوانین را اصلاح کرد سپس به توانمندسازی تشکل‌ها پرداخت.

وی تاکید کرد: برای انجام هر فعالیتی، تا تشکل‌ها توانمند نباشند و تخصص نداشته باشند، نمی‌توانند کاری انجام دهند بنابراین توانمندسازی تشکل‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است.

این فعال محیط‌ زیست با بیان اینکه در گذشته بخشی از بدنه سازمان محیط زیست در صدد راه‌اندازی تشکل‌های زیست‌محیطی بودند، عنوان کرد: برخی تشکل‌های ایجاد شده با هدف دریافت بودجه تاسیس می‌شدند، از سوی دیگر به علت فقدان توانمندی قادر به انجام اقدامات درست زیست‌محیطی نبودند بنابراین از بودجه دریافت شده به‌خوبی استفاده نمی‌کردند این در حالیست که به علت فقدان کارآیی به کسی پاسخگو نبودند و پس از مدتی تشکل را رها می‌کردند.

عبیری گلپایگانی به بحث آموزش در موضوع توانمندسازی تشکل‌ها اشاره و تاکیدکرد: بخشی از توانمندسازی، آموزش است.

این فعال محیط زیست به طرق مختلف آموزش اشاره کرد و توضیح داد: قسمتی از این آموزش با برگزاری کلاس‌ها و کارگاه‌ها توسط اساتید مجرب و باسواد محقق می‌شود. این افراد اطلاعات خوبی را در اختیار فعالان محیط زیست می‌گذارند و آنان را برای فعالیتی که قصد انجام آن را دارند، توجیه می‌کنند. بخش دیگر از طریق آموزش‌های رسانه‌ای صورت می‌گیرد و بخشی نیز با حضور فعالان در طبیعت، درک و مشاهده مشکلات طبیعت از نزدیک اتفاق می‌افتد. به عنوان نمونه برای آشنایی با منابع طبیعی می‌توان از این روش استفاده کرد.

وی در این زمینه به شرایط شیوع کرونا اشاره کرد و گفت:به علت شرایط حاکم بر جامعه و عدم برگزاری کلاس‌های حضوری، امکان برگزاری کلاس‌ها از طریق شبکه‌های مجازی وجود داشت.

عبیری‌گلپایگانی خاطرنشان کرد: در نهایت پس از انجام این آموزش‌ها، فعالان می‌توانند با حضور در بین مردم با آن‌ها صحبت می‌کنند و به آن‌ها آموزش دهند.

عبیری‌گلپایگانی به وضعیت تشکل‌هایی که آموزش ندیده‌اند اشاره کرد و توضیح داد: بیشتر فعالان محیط‌ زیست تحصیلات دانشگاهی در این زمینه ندارند و با علاقه به محیط زیست وارد تشکل‌ها شده‌اند و غالبا این افراد به دنبال پاکسازی طبیعت از زباله‌ها می‌روند.

وی افزود: به نظر من در حال حاضر، پاکسازی طبیعت از زباله جزو فعالیت‌های زیست‌محیطی نیست چراکه هر فردی می‌تواند به‌صورت خودجوش این کار را انجام دهد.

این فعال محیط‌ زیست بخش دیگر توانمندسازی تشکل‌ها را ارائه امکانات به آن‌ها دانست و گفت: به عنوان نمونه در شهر تهران بسیاری از تشکل‌ها تامین مکان به منظور برگزاری جلسات خود را دارند و آن‌ها به علت مالیات‌های سنگین امکان ثبت مکانی به نام تشکل را ندارند.

وی تاکید کرد: منظور از در اختیار قراردادن امکانات به تشکل‌ها، امکانات مادی نیست. به عنوان مثال فراهم‌ کردن دفتری برای این فعالان، بخشی از این امکانات می‌تواند باشد و در ازای ارائه امکانات باید درخواست فعالیت‌های زیست‌محیطی را از تشکل‌ها داشته باشند و در انتهای کار، فعالیت آن‌ها ارزیابی شود و پاسخگو عملکرد خود باشند.

عبیری گلپایگانی تاکید کرد: ارائه امکانات مادی مانند تعیین بودجه برای تشکل‌هایی که نه تنها تخصص ندارند بلکه توانمند نیستند، هیچ کاری را پیش نخواهد برد.

این فعال محیط زیست به استقبال مردم از فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد و جذب شدن به این تشکل‌ها اشاره کرد و گفت: مشارکت و فعالیت‌های زیست‌محیطی بین نهادهای دولتی و سازمان‌های مردمی مانند یک جاده دوطرفه است‌. اگر دولت یعنی سازمان حفاظت محیط‌ زیست، سازمان منابع طبیعی، نهادهایی که ماموریت حفاظت از محیط‌ زیست و منابع طبیعی را دارند، قوه قضائیه، وزارت کشور و نیروی انتظامی به سمت فعالان محیط زیست حرکت کنند، فعالان نیز به سمت آنها می‌روند اما اگر تنها فعالان برای همکاری با آن‌ها ابراز تمایل کنند و هیچ مشارکت،عکس‌العمل، کمک، پیگیری و ابتکاری از جانب دستگاه‌های متولی نباشد، تمایل مردم و فعالان کاهش پیدا خواهد کرد.

وی تاکیدکرد: لازم است فعالیت‌های اجتماعی زیست‌محیطی مانند جاده دوطرفه هم از سوی تشکل‌ها و هم از سوی مسوولان استقبال شود. اگر برای توانمندسازی امکانات را مهیا نکنند و کمک‌های غیرمادی را برای تشکل‌ها در نظر نگیرند، اشتیاق فعالان محیط‌ زیست نیز برای فعالیت از بین می‌رود.

عبیری‌ گلپایگانی درباره حفظ محیط‌ زیست و جلوگیری از رفتارهای نادرست در محیط‌ زیست مانند ریختن زباله،دفع غیراصولی پسماند و... با استفاده از فناوری‌های نوین مانند اپلیکیشن‌ها در کنار سازمان‌های مردم نهاد گفت: متاسفانه در ابتدایی‌ترین مراحل و اول راه هستیم و تا به امروز از اپلیکیشن‌ها به‌خوبی استفاده نکرده‌ایم.

وی افزود: هنوز مقاله‌های ۲۰ سال گذشته را یادآور می‌شویم یعنی در این ۲۰ سال هیچ اتفاقی نیفتاده‌ است. دائم یادآور می‌شویم که جنگل را از بین نبریم، در دشت و رودخانه‌ها زباله نریزیم ولی هنوز طبیعت شمال کشور انباشته از زباله و پسماند است‌.

این فعال محیط زیست با اشاره به تفکیک زباله از مبدا در شهر تهران گفت: در پایتخت تفکیک از مبدا زباله در خانه‌ها نداریم و اگر شخصی تصمیم به تفکیک زباله‌های پرخطر و کم‌خطر بگیرد باید به غرفه‌های پسماند در محله خود مراجعه کند که احتمالا یا تعطیل است یا شخصی برای تحویل پسماند در غرفه نیست.

عبیری‌گلپایگانی در پایان به اهمیت فناوری‌های نوین اشاره و اظهارکرد: ابزار و فناوری‌های نوین نجات دهنده محیط زیست در دنیا خواهند بود البته به شرطی که اقدامات گفته شده مانند توانمندسازی و در اختیار قرار دادن امکانات محقق شود.