۲۰ خرداد ۱۴۰۱ - ۱۳:۱۶
مشکل خط راه‌آهن ایران چیست؟
فرسودگی ناوگان ریلی ایران و خطوط راه‌آهن یکی از بزرگ‌ترین مشکلات خطوط ریلی ایران است که در سال ۱۴۰۰ به‌دلیل تحریم‌ها و مشکلات شدید مالی دولت تشدید شد.
به گزارش ایران اکونومیست، راه‌آهن ایران دارای ۱۴۰۷۸ کیلومتر خطوط آهن استاندارد و ۹۶ کیلومتر (میرجاوه-زاهدان) خطوط آهن عریض است.ساخت و توسعه خطوط آهن در ایران توسط شرکت ساخت و توسعه زیربناهای ترابری کشور انجام می‌پذیرد. نگهداری و تعمیر و همچنین بهره‌برداری از این شبکه برعهده شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران است.
با توجه به اینکه ایران در یکی از بهترین گره‌گاه‌های ترانزیتی جهان قرار دارد، باید سیستم حمل و نقل ریلی به عنوان یکی از بهترین‌ها در جهان شناخته شود. اما متاسفانه به این شکل نیست و علت اصلی این موضوع هم سیاست‌های اشتباه توسعه سیستم حمل و نقل ریلی به خصوص در قسمت جابجایی کالا است. همین امر سبب شده وضعیت راه آهن ایران شرایطی عالی نداشته باشد. از مشکلات سیستم حمل و نقل در ایران می‌توان به فرسودگی اغلب واگن‌ها، کم بودن امکانات واگن‌ها، بازرسی‌های غیراصولی و همچنین نارسایی سیستم بارنامه الکتریکی اشاره کرد. در حال حاضر میزان سهم حمل و نقل ریلی از طریق جابجایی بار و کالا در کشور چیزی نزدیک به ۱۳ درصد از کل است.
اهمیت راه آهن‌ها و بهره‌برداری و توسعه آن‌ها در نظام‌های اقتصادی و اجتماعی بسیار زیاد است. راه آهن‌ها امکان جابجایی حجم عظیمی از مسافران و کالاها را در فواصل طولانی فراهم می‌آورند. سامانه‌های حمل و نقلی کارآمد نظیر راه آهن می‌توانند با کاهش ازدحام در جاده‌ها و ایمن‌تر ساختن آن‌ها، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، فراهم آوردن امکان حمل و نقل ایمن، اقتصادی و منظم، اقتصاد محلی و اقتصاد جهانی را بهبود بخشند. صنعت راه آهن با چهار چالش اساسی ظرفیت، بهره وری عملیاتی و قابلیت اطمینان، مسایل ساختاری و رقابتی و همچنین ایمنی و امنیت مواجه است.
بررسي‌هاي اوليه نشان مي‌دهد که سانحه خروج از خط از سوانح پرتعداد و پرهزينه راه آهن ها است. از طرفي دخيل بودن خطاهاي انساني در وقوع چنين سوانحي و از طرف ديگر دقت اندک در عمليات سنتي راه آهن از دیگر موارد افزایش آسیب در خط آهنی کشور به حساب می‌آید. نوسازی ناوگان ریلی، ایمن کردن حریم راه آهن، آموزش پرسنل و مسافرین و اهالی مناطق نزدیک به خطوط ریلی ازجمله اقداماتی است که باید در راستای افزایش خط آهنی کشور به آن‌ها توجه کرد. این اقدامات به بودجه هنگفتی نیاز دارند که این بودجه در اختیار راه‌آهن نیست.
حفظ حریم راه‌آهن یکی از مهم‌ترین موضوع‌هایی است که باید وهله اول به آن پرداخته شود اما این در حالی است که همچنان این مسئله برای خط آهنی کشور حل نشده است. طبق قانون حریم راه آهن در مسیرهای یک خطه 17 متر فاصله از دو طرف محور خط است اما حریم مسیرهای دو یا چند خطه فقط 17 متر فاصله از محور خط کناری است. این در حالی است که این موضوع نه تنها کارشناسان خط ریلی به آن توجه نمی‌کنند بلکه برای اهالی مناطق ریلی نیز در این خصوص آموزش‌های لازم انجام نشده است. عدم توجه به چنین موضوع مهمی موجب حوادثی همچون قطار مشهد- یزد را در پی خواهد داشت. چنانچه مدیرعامل شرکت راه آهن علت اصلی سانحه قطار مشهد- یزد را مانعی که «بیل مکانیکی» در مسیر ایجاد کرده بود و «سرعت غیرمجاز» لوکوموتیوران برای عبور از مسیر مسدود شده اعلام کرد.
بر اساس گزارش‌ها نرخ بهره‌وری در شبکه حمل‌ونقل ریلی کشور کمتر از یک‌سوم میانگین کشورهای جهان است و این میزان در مقایسه با کشورهای پیشرو ریلی در دنیا به یک‌دهم نیز تقلیل پیدا می‌کند. نکته دیگر توسعه خطوط ریلی در ایران است. مرتضی یزدخواستی، عضو هیئت‌مدیره ذوب‌آهن اصفهان، گفته است: «باید تا چهار سال آینده ۲۵ هزار کیلومتر خط آهن داشته باشیم و متأسفانه اکنون تنها ۱۵ هزار کیلومتر داریم که فاصله زیادی را تا تحقق برنامه نشان می‌دهد.»
در بخشی دیگر عضو هیئت مدیره ذوب‌آهن اصفهان گفته است: «مطابق سند چشم‌انداز ۱۴۰۴، باید زیرساخت‌ها از جمله حمل‌ونقل ریلی توسعه بیشتری پیدا کند، حال آن‌که شرایط این حمل‌ونقل جوابگوی تولید کنونی ما نیست و این مشکل در تأمین مواد اولیه ذوب‌آهن اصفهان نیز دیده می‌شود.»
توسعه شبکه ریلی ایران پس از برجام شتاب گرفته بود، اما پس از خروج آمریکا از برجام، بیشتر شرکت‌های بزرگ خارجی ایران را ترک کردند و توسعه راه‌آهن با مشکل شد. بودجه سال ۱۴۰۱ نیز نشان می‌دهد که سال جاری چندان متفاوت با سال ۱۴۰۰ نخواهد بود. برای برنامه توسعه حمل‌ونقل ریلی در بودجه امسال عدد ۵۸۹۲ میلیارد و ۱۴۳ میلیون تومان در نظر گرفته شده، این عدد زیر ۱۰ درصد نیاز برای توسعه راه‌آهن ایران در سال ۱۴۰۱ است. تنها امید ایران در سال ۱۴۰۱ برای توسعه دوباره خطوط ریلی، احیای برجام و بازگشت شرکت‌های بزرگ و سرمایه‌گذاران خارجی است.
گزارش خطا
آخرین اخبار