به گزارش ایران اکونومیست، مراسم پایانی اولین دوره جایزه ادبی «ما» که آثار داستانی و مجموعه‌های شعر منتشرشده در سال ۱۳۹۹ را داوری کرد، روز جمعه ۲۳ اردیبهشت در موسسه مطالعات فرهنگی بهاران و با حضور علاقه‌مندان ادبیات و چهره‌هایی چون محمود دولت‌آبادی، احمد جلیلی، حسن کیائیان، افشین شاهرودی، ضیاءالدین خالقی و... برگزار شد.
در ابتدای این مراسم که عباس ثابتی‌راد، روزنامه‌نگار، اجرای آن‌را برعهده داشت، محمدهاشم اکبریانی، دبیر جایزه ادبی «ما» ضمن خوشامدگویی به حاضران و تشکر از شرکت چسب سینا بابت حمایت مالی از این جایزه به توضیح چگونگی راه‌اندازی این جایزه پرداخت و گفت: متاسفانه جوایز ادبی در جامعه ما، جریان‌ساز و حرکت‌آفرین نیستند که این امر هم دلایل خاص خودش را دارد و فقط به ضعف جوایز و گردانندگان آن مربوط نمی‌شود. مثلا فقدان آثار داستانی قدرتمند و یا آثار برجسته در حوزه شعر از جمله این دلایل است که باعث می‌شود کتاب‌های برگزیده، با وجود انتخاب از طرف جوایز نتوانند در سطحی گسترده موفق به جذب خواننده شوند.
او افزود: با این‌حال وجود جوایز ادبی، هرچند کوچک و محدود، وجودشان بسیار بهتر از نبودشان است چون به اندازه خودشان و کم یا نسبتا زیاد بر جامعه مخاطب تاثیر می‌گذارند.
دبیر جایزه ادبی ما با بیان این‌که همیشه گفته‌ام کاش اقشار مختلف مانند زنان خانه‌دار، پزشکان، مهندسان، معلمان و بقیه گروه‌ها صاحب جایزه‌ای مخصوص به خود باشند تا سلایق همسو با آن‌ها آثار برتر خود را بشناسند افزود: وجود جوایز مختلف، تکثر و تنوع دیدگاه‌ها را نشان می‌دهد که در هر عرصه‌ای از جمله ادبیات حائز اهمیت است.
او در پایان سخنان خود نتیجه گرفت: با چنین نگاهی بود که جایزه ادبی ما شکل گرفت و کار خود را آغاز کرد تا بتواند نقشی هر چند اندک در معرفی آثار درخور ایفا کند.
سخنران بعدی مراسم محمود دولت‌آبادی، نویسنده سرشناس بود که از ضرورت نوشتن درباره دیگری سخن گفت و افزود: این روزها نویسندگان جوان کتاب‌هایشان را برایم می‌فرستند و اگر فرصت کنم می‌خوانم و حتی با آن‌ها درباره کارهایشان حرف می‌زنم. اخیرا به یکی از همین دوستان نویسنده گفتم آن‌چه در مناسبات اجتماعی ادبیات غایب است حضور یکدیگر است؛ یعنی همین دیدن‌ها و گفت و شنودها.
این نویسنده افزود: متاسفانه جایی را سراغ ندارم که نویسنده‌ها دور هم جمع شوند و از کتاب حرف بزنند و این کاستی احساس می‌شود و به همین دلیل معتقدم برگزاری چنین جایزه‌هایی مطلوب است و این پیشنهاد را دارم که نویسندگان به دیگران هم توجه داشته باشند و حس نیازمندی خود را پنهان نکنند.
محمود دولت‌آبادی با اشاره به این‌که در اکثر کتاب‌هایی که این روزها منتشر می‌شود روایت‌ها اول شخص هستند بیان کرد: این مساله سبب آن می‌شود که نویسنده فقط احساسات خودش را بنویسد. باید گفت ادبیات جدی از من آغاز نمی‌شود؛ ادبیات جدی از دیگری آغاز می‌شود. ممکن است ادبیات سرانجام به منیت نویسنده منجر شود ولی اگر قرار است ادامه پیدا کند حتما باید از دیگری نوشت.
این نویسنده در توضیح سخن خود گفت: هر آدمی می‌تواند یک‌بار درباره خودش بنویسید اما برای دومین بار این موضوع امکان‌پذیر نیست.
دولت‌آبادی با بیان این‌که ادبیات یک امر اجتماعی است و به همین دلیل باید از دیگری آغاز شود تصریح کرد: اگر نویسنده نتواند در محیط اجتماع رخنه کند، یار بگیرد و یا نتواند دیگری را دوست داشته باشد فقط یک کتاب می‌تواند بنویسد که چنین نوشتنی برای هر انسانی امکان‌پذیر است چون هر فرد زندگی و تجربیاتی دارد که می‌تواند گفته یا نوشته شود.
محمود دولت‌آبادی با اشاره به گفته‌ای از سامرست موآم بیان کرد: من همیشه از سامرست موآم حرفی را نقل می‌کنم و معتقدم یکی از سخنان آزموده ادبیات معاصر دنیاست. او می‌گوید هر آدمی یک کتاب می‌تواند بنویسد اما نویسندگی از کتاب دوم آغاز می‌شود.
این نویسنده تصریح کرد: نویسنده وقتی اولین کتابش را درباره دیگری بنویسد، کتاب بعدی او هم درباره دیگری خواهد بود اما اگر کتاب اول نویسنده‌ای از من شروع شده باشد کتاب بعدی‌اش را باید از کسی دیگر شروع کند وگرنه حرفی برای گفتن ندارد.
دولت‌آبادی در ادامه افزود: خرسندم از این‌که شما علاقه‌مندان به ادبیات این‌جا هستید. ادبیات در این کشور همیشه مورد قهر است و در لحظاتی نیز شاعر، نویسنده و ادبیات مورد غضب قرار می‌گیرند.
او افزود: آن موقع‌ها وقتی مرا دستگیر کردند می‌پرسیدم برای چه من را بازداشت کرده‌اید؟ آیا من عضو حزبی بودم، چریک بودم و یا اخلال‌گر که من را گرفتید و جوابم را چنین می‌دادند که چون ما برای بازداشت هرکسی می‌رویم دو کتاب از شما در خانه‌اش وجود دارد.
این نویسنده تاکید کرد: هر کسی که می‌خواهد به سمت نوشتن برود باید بداند که راه بسیار سخت است هر چند در آغاز آسان به نظر بیاید، چرا که «افتاد مشکل‌ها»یش بعدها آغاز می‌شود.
احمد جلیلی فعال ادبی، شاعر و روانپزشک سخنران بعدی مراسم بود که درباره جایزه‌های ادبی صحبت کرد.
دبیر سابق جایزه بیژن جلالی درباره خلاء جایزه‌های ادبی در سال‌های گذشته گفت: جایزه‌های ادبی در هر دوره مانند چراغی مسیر حرکت ادبی و جریان‌های ادبی را روشن می‌کنند و می‌توانند باعث شکل‌گیری اتفاقات قابل توجهی در عرصه ادبیات شوند.
او با اشاره به برگزاری جایزه شعر بیژن جلالی، که خود دبیر آن بود، بیان کرد: راه‌اندازی جایزه شعر جلالی با هدف روشن کردن چراغی تازه در عرصه شعر بود. البته سختی‌های بسیاری داشت. همراهان فراوانی از جمله زنده‌یاد سیمین بهبهانی هم تلاش کردند تا جایزه شعر بیژن جلالی شکل گیرد. هر چه بود، بعد از راه‌اندزی جایزه جلالی و پس از گذشت چند سال متوجه تاثیر آن بر عرصه شعر شدیم.
او گفت: جوایز ادبی در سال‌های اخیر به تدریج فراموش شده‌اند و حالا شاهد برگزاری اولین دوره جایزه ادبی ما هستیم و می‌توان امیدوار بود که این جایزه طی سال‌های آینده رونق بیشتری بگیرد و تاثیر خود را بر جامعه ادبی بگذارد، چرا که هر جایزه مانند چراغ روشنی فراروی شاعران و نویسندگان را روشن کرده و آن‌ها را امیدوارتر کرده و به تکاپو می‌اندازد.
در بخش بعدی برنامه اسدالله امرایی دبیر بخش داستان جایزه ادبی «ما» گزارشی از کتاب‌های رسیده و روند داوری‌ها ارائه کرد.
این مترجم و منتقد ادبی گفت: نزدیک به صد اثر در حوزه رمان و داستان کوتاه که در سال ۱۳۹۹ منتشر شده بودند به دستمان رسیدند که تعداد اندکی از آن‌ها چون سال‌های قبل از ۱۳۹۹ منتشر شده بودند از گردونه رقابت کنار گذاشته شدند.
او افزود: دوست داشتیم داوری هر بخش را به پنج داور بسپاریم اما از لحاظ مالی محدودیت داشتیم و نتوانستیم این کار را انجام بدهیم و داوری کتاب‌های رسیده را سه‌نفره انجام دادیم.
امرایی با بیان این موضوع که تمام کتاب‌های رسیده به مرحله نهایی برندگان واقعی جایزه ادبی ما هستند گفت: اما ناگزیر بودیم در هر بخش دو نفر را به عنوان برگزیده انتخاب کنیم و این، کار بسیار سختی بود چون کتاب‌ها نزدیک به هم بودند.
دبیر بخش داستان جایزه «ما» در ادامه با ذکر مثالی از چگونگی حمایت نویسندگان خارجی از یکدیگر اظهار کرد: در بسیاری از کشورها وقتی کتاب نویسنده‌ای منتشر می‌شود دیگر نویسندگان ضمن تبریک به نویسنده، به معرفی آن می‌پردازند، از انتشار آن استقبال می‌کنند و به تبلیغ کتاب می‌پردازند اما متاسفانه در کشور ما اغلب نه تنها چنین نمی‌کنند بلکه برعکس نویسنده و اثرش را نقد منفی و تخریب می‌کنند.
او در ادامه و درباره حمایت از جوایز در کشورهای دیگر گفت: در تمام نقاط دنیا جایزه‌های ادبی ساز و کار مشخصی دارند و حتی توسط دولت‌ها امتیازهایی هم برای جایزه‌ها در نظر گرفته می‌شود اما این‌جا این‌طور نیست و جوایز با مشکلات مختلفی روبه‌رو می‌شوند.
پس از گزارش اسدالله امرایی، بیانیه هیات داوران بخش داستان خوانده شد و برگزیدگان معرفی شدند.
در بخش داستان کوتاه کتاب «آختامار» نوشته هماجاسمی به عنوان کتاب برگزیده و «کورسرخی» نوشته عالیه عطایی به عنوان اثر شایسته تقدیر معرفی شدند.
در بخش رمان نیز کتاب «وقایع‌نگاری مرگ یک دیوانه» نوشته مهدی فروتن کتاب برگزیده و «زل آفتاب» نوشته سرش چیت‌ساز به عنوان اثر شایسته تقدیر معرفی شدند.
اسدالله امرایی، محمدهاشم اکبریانی و محمود قلی‌پور داوری بخش داستان جایزه «ما» را برعهده داشتند.
در بخش بعدی برنامه یاسین نمکچیان دبیر بخش شعر جایزه «ما» گزارشی از کتاب‌های رسیده به بخش شعر ارائه داد و از وضعیت غبارآلود شعر امروز ایران حرف زد.
این شاعر و روزنامه‌نگار گفت: ما کتاب‌هایی را که در سال ۱۳۹۹ منتشر شدند مورد ارزیابی قرار دادیم. در این سال به دلیل شیوع کرونا مجموعه شعرهای کمتری منتشر شدند اما ۵۱ کتاب به دبیرخانه جایزه ارسال شد که می‌توانم بگویم استقبال خوبی صورت گرفت.
نمکچیان درباره ضرورت راه‌اندازی بخش شعر در این جایزه گفت: شعر ایران دوران غبار آلودی را تجربه می‌کند و اگرچه در این سال‌ها ناشران مهمی همچون چشمه، مروارید و نگاه به میدان آمدند و روی آثار شاعران جوان سرمایه‌گذاری کردند اما اکثر مجموعه‌ها به دست مخاطبان نمی‌رسند چون حرکت تاثیرگذاری برای شناسایی و معرفی کتاب‌های استاندارد وجود ندارد.
دبیر بخش شعر جایزه «ما» افزود: تبلیغات و برندسازی در جهان امروز علوم تاثیرگذاری هستند و استفاده از آن‌ها می‌تواند موقعیت هر چیزی را عوض کند. اگرچه هر سال صدها عنوان مجموعه شعر منتشر می‌شود اما به دلیل نبود تبلیغات، کتاب‌ها جایگاهی پیدا نمی‌کنند و حتی شرکت‌های پخش روی کتاب‌های شعر کار نمی‌کنند و کتابفروش‌ها هم حاضر نیستند مجموعه‌های شعر را حتی به‌صورت امانی در قفسه بگذارند.
نمکچیان گفت: جایزه شعر «ما» برای روشن کردن چراغی دیگر در فضای غبارآلود شعر امروز ایران راه‌اندازی شده و با بضاعت خودمان تلاش می‌کنیم هر سال چند مجموعه شعر استاندارد و قابل دفاع را کشف و معرفی کنیم اما از ناشران مهمی همچون چشمه، مروارید و نگاه و ثالث که بخش مهمی از انتشار مجموعه شعرهای نسل جوان را بر عهده گرفته‌اند نیز انتظار داریم برای تبلیغات در این زمینه تدبیری اتخاذ کنند و امتیازهایی را برای شرکت‌های پخش و کتابفروش‌ها در نظر بگیرند تا مجموعه‌های شعر به قفسه کتابفروشی‌ها برگردند. البته در این میان لازم می‌دانیم که رسانه‌ها و منتقدان نیز باید پای کار بیایند و روی حوزه شعر به صورت جدی تمرکز کنند.
در قسمت بعدی برنامه، بیانیه هیات داوران بخش شعر خوانده شد و مجموعه «سارا» سروده رضا یاوری به عنوان کتاب برگزیده و مجموعه «صدای من را از خواستن می‌شنوید» سروده آرش نصرت‌اللهی به عنوان اثر شایسته تقدیر معرفی شدند.
ضیاءالدین خالقی، افشین شاهرودی و یاسین نمکچیان دبیری بخش شعر جایزه «ما» را بر عهده داشتند.
در پایان مراسم دو شاعر برگزیده، رضا یاوری و آرش نصرت‌اللهی، به شعرخوانی پرداختند و یاسین نمکچیان قبل از شعرخوانی رضا یاوری بار دیگر پشت تریبون رفت و گفت: حدود ۱۶ سال پیش شاعر جوانی از مشهد برنده اولین دوره جایزه شعر «خبرنگاران» شد و همراه همسر، فرزند و دوستش به مراسم پایانی آمد و وقتی به کتابفروشی ثالث محل برگزاری مراسم اختتامیه در آن سال رسید چشم‌هایش به محمود دولت‌آبادی و شمس لنگرودی که افتاد از شوق گریه‌اش گرفت. آن شاعر برگزیده غلامرضا بروسان بود که بعدها به چهره شناخته‌شده‌ای تبدیل شد اما یک تصادف وحشتناک جان خودش، همسرش و فرزندش را گرفت و اجازه نداد بیشتر بماند و بنویسد.
نمکچیان افزود: امروز هم یک شاعر از مشهد برگزیده اولین دوره جایزه ادبی «ما» شده و متوجه شدم برنده این جایزه همان کسی است که ۱۶ سال پیش همراه غلامرضا بروسان به مراسم اختتامیه جایزه «خبرنگاران» آمده بود و من از لحظه‌ای که متوجه این موضوع شدم حضور غلامرضا بروسان را در این مراسم احساس کردم و افسوس خوردم که کاش بود و رفیقش رضا یاوری را همراهی می‌کرد.
پس از این مقدمه رضا یاوری سوگنامه‌ای را خواند که درباره مرگ بروسان و همسر و فرزندش سروده شده و در کتاب «سارا» چاپ شده است.
