«مهرزاد احسانی» در گفت‌وگو با ایران اکونومیست، افزود: گرچه اقدام‌هایی از سوی وزارت جهاد کشاورزی برای تدوین الگوی کشت در سال‌های اخیر انجام شده، اما ضرورت دارد این الگو متناسب با موجودی آب هر حوضه آبریز باشد تا بتوان از منابع موجود آب به خوبی بهره گرفت.
وی ادامه داد: از گذشته در کشورمان که خشک و نیمه‌خشک است و منابع آب آن با وضعیت چینش متفاوت پراکنش بارش‌ها روبه‌رو است، مردمان زندگی خود را در کنار رودخانه‌ها پایدار کردند تا بتوانند دسترسی به آب پایدار برای شرب، بهداشت و کشاورزی داشته باشند.
رییس حوضه آبریز زهره- جراحی و حوضه‌های جنوبی خاطرنشان کرد: به دلیل آنکه در گذشته امکان حفر چاه‌های عمیق و انتقال آب آن به دوردست‌های رودخانه‌ها وجود نداشت و نبود رودخانه نیز در بسیاری از نقاط، مردم برای استفاده از منابع آب زیرزمینی اقدام به حفر قنات کرده و نیازهای خود را برطرف می‌کردند؛ همچنین کشاورزی خود را بر این اساس توسعه داده و با آن سازگار شده بودند.
احسانی گفت: آن چیزی که در ۵۰ سال اخیر رخ‌داده و موجب تغییر شده آن است که با ورود برق و فناوری امکان پمپاژ آب به ارتفاعات که پیش‌تر نبود فراهم شد، همین امر امکان توسعه کشاورزی و افزایش سطح زیر کشت در نقاط دورتر را فراهم کرد و استفاده از منابع آب بیشتر شد.
وی بیان داشت: از طرف دیگر رشد روزافزون جمعیت و افزایش نیازهای غذایی سبب شد با ساخت سدها و انتقال آب هم‌سطح زیر کشت افزایش یافته و هم تامین آب انجام شود.
این مسوول ادامه داد: اکنون در اغلب نقاط کشور میزان سطوح زیر کشت اراضی کشاورزی برخوردار از رودخانه‌ها افزایش یافته و بر همین اساس منابع آب تکافوی این میزان سطح زیر کشت را نمی‌دهد و این امر چالشی را بین بالادست، میان دست و پایین‌دست رودخانه‌ها و سدهای تامین کننده آب ایجاد کرده است.
رییس حوضه آبریز زهره- جراحی و حوضه‌های جنوبی شرکت مدیریت منابع آب ایران اضافه کرد: این چالش در زمان‌هایی است که بارش‌ها کمتر از نرمال است که با کاهش بارش تعادل منابع آب به‌هم‌خورده و موجب تغییر تامین آب می‌شود.
احسانی افزود: در دو دهه اخیر در اکثر حوضه‌های آبریز کشور به یک توسعه ناپایدار رسیده‌ایم و در عمل امکان افزایش سطح زیر کشت وجود ندارد و حال و هوای حوضه‌های آبریز و رودخانه‌ها به این شکل است که نظم همیشگی آن‌ها دچار اختلال شده است.
وی گفت: ما به‌عنوان تامین کننده آب کشور در برنامه‌ای مطرح کردیم که دیگر امکان ایجاد تعهد جدید و توسعه اراضی کشاورزی در حوضه‌های آبریز فراهم نیست و باید خود را با میزان آبی که اکنون وجود دارد، سازگار کنیم، این سازگاری از جنبه‌های مختلف است به این معنا که الگوی کشت باید متناسب با منابع آب شود و باید از کشت محصولاتی که نیاز آبی بالایی دارند، پرهیز کرد.
رییس حوضه آبریز زهره- جراحی و حوضه‌های جنوبی شرکت مدیریت منابع آب ایران تأکید کرد: باید الگوی کشت متناسب با منابع آب موجود تدوین شود، البته وزارت جهاد کشاورزی در چند سال اخیر دنبال آن بوده است.
تخصیص‌های آب جامع نگرانه خواهد بود
احسانی در ادامه درباره تخصیص آب افزود: در گذشته تخصیص‌هایی که داده می‌شد به‌صورت طرح و موردی بود، اما اکنون این امر با یک جامع‌نگری درباره منابع آب انجام می‌شود؛ یعنی برای تخصیص آب یک حوضه همه اجزای حوضه مدنظر قرارگرفته و بر اساس یک سری شاخص‌ها آب بین ذی‌نفعان تقسیم می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: الآن تلاش می‌شود تخصیص‌ها در حوضه‌های آبریز بر اساس یک نگاه یکپارچه انجام شود و در این زمینه رسالت پرهیز از ایجاد تعهد جدید و حفاظت از حقابه‌های که در رودخانه از گذشته وجود داشته است و با اصلاح الگوی کشت یک بهینه‌سازی در برداشت و مصرف آب ایجاد شود.
