به گزارش ایران اکونومیست، شیوع بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ بار قابل توجهی از مرگ‌ومیر و عوارض را بر سیستم مراقبت‌های بهداشتی کشورها تحمیل کرده است. در میان گروه‌های سنی مختلف، افراد مسن مبتلا به کووید-۱۹ علائم شدیدتری را نشان داده‌اند. علاوه بر این به دلیل این‌که پیری با بیماری‌های مزمن همراه است، خطر مرگ ناشی از کووید-۱۹ در افراد مسن بیشتر است.
ساکنان خانه سالمندان نیز بیش از نیمی از کل مرگ‌ومیرهای ناشی از کووید-۱۹ را در سراسر جهان تشکیل می‌دهند. نرخ بالای عوارض در این گروه سنی ممکن است ریشه در رفتارهای مراقبتی داشته باشد. چرا که رویکردهای مراقبت دوستانه از سالمندان، به نسبت مراقبت‌های سنتی با کم‌تر زمین خوردن و مدت بستری کوتاه‌تر در بیمارستان و کاهش عملکرد کم‌تر همراه است. علاوه بر این، بدرفتاری با سالمندان با افزایش میزان مرگ و میر در افراد مسن همراه است.
یکی از ویژگی‌های بحران‌های بهداشت عمومی، کمبود امکانات پزشکی است و در مورد این‌که چه کسی، چگونه و کجا باید از امکانات محدود استفاده کند، باید تصمیمات دشواری گرفته شود. اقدامات حمایتی مناسبی برای سالمندان بالای ۷۰ سال در طول همه‌گیری کووید-۱۹ انجام شده، با این حال، نحوه تخصیص امکانات بخش مراقبت‌های ویژه به بیماران مسن نشان‌دهنده محرومیت بسیاری از آن‌ها است. به دلیل کمبود دستگاه تنفس مصنوعی، تنها برخی از بیماران می‌توانند در شرایط بحرانی آن‌ها را دریافت کنند.
در این راستا، دستورالعمل‌هایی در مورد نحوه استفاده از این منابع توسط انجمن‌های پزشکی پیشنهاد شده است که ممکن است منجر به شیوع رفتارهای مرتبط با تبعیض سنی شود. تبعیض سنی در جامعه و زندگی روزمره سالمندان رایج است. این گونه تبعیض‌ها همیشه زندگی افراد مسن را تهدید کرده است. عدم حضور سالمندان در چرخه تولید ثروت و شرایط ضعیف جسمی آن‌ها، ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به آن‌ها را به خطر انداخته است.
باورهای رایج در مورد افراد مسن باعث شده که جوانان در اولویت دریافت امکانات پزشکی مانند ونتیلاتور یا تهویه مکانیکی قرار گیرند. در حالی که دستورالعمل‌ها توصیه می‌کنند که تصمیم‌گیری در مورد استفاده از تجهیزات پزشکی باید بر اساس شرایط فیزیکی بیمار گرفته شود، نه سن آن‌ها.
با توجه به شیوع بیماری همه‌گیر کووید-۱۹، شواهدی مبنی بر وقوع تبعیض سنی در ارائه خدمات بهداشتی در سراسر جهان و تأثیرات قابل توجه آن بر جنبه‌های مختلف سلامت آن‌ها وجود دارد. بر همین اساس انجام یک بررسی سیستماتیک در خصوص مطالعات انجام شده در این حوزه، ضروری است. بر همین اساس پژوهشگران با انجام یک مطالعه مروری به بررسی مطالعات انجام‌شده در خصوص ارائه خدمات مراقبت‌های بهداشتی به افراد مسن در طول همه‌گیری کووید-۱۹ پرداختند.
برای انجام این مطالعه، با جستجوی کلمات کلیدی مرتبط، در پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر بین‌المللی، مقالات منتشرشده در این موضوع استخراج شدند و پس از بررسی مقالات استخراج‌شده، در نهایت ۲۱ مقاله مورد بررسی قرار گرفت.
اگرچه بیماری همه‌گیر کووید-۱۹، یک پدیده جدید است و تعداد محدودی مقاله در مورد موضوع تبعیض سنی و ارائه خدمات بهداشتی به افراد مسن وجود دارد؛ با این وجود؛ نتایج این مطالعات می‌تواند برای نظام سلامت مفید باشد تا با مشاهده شواهدی مبنی بر پیامدهای تبعیض سنی از موارد مشابه در جامعه ما جلوگیری کند.
بررسی مقالات منتشرشده در این زمینه نشان می‌دهد که این مطالعات در کشورهایی مانند ایتالیا، چین، ایالات متحده آمریکا، سوئیس، اسپانیا، بنگلادش، بلژیک، لهستان و فرانسه انجام شده است. بیشترین موارد تبعیض علیه افراد مسن در کشورهای ایتالیا، اسپانیا و ایالات متحده انجام شده و بیشترین اقدامات حفاظتی از سالمندان، در آلمان گزارش شده است. همچنین هیچ گزارش رسمی از بلژیک، لهستان، فرانسه و ایالات متحده در این حوزه، وجود ندارد. با این حال، در همه این کشورها، از جمله ایالات متحده قوانین حمایتی در این زمینه وضع شده است.
به گفته پژوهشگران این تحقیق، با توجه به این‌که پدیده تبعیض سنی و ageism یک پدیده جهانی است، بهتر است از روش‌هایی که در کشورهایی مانند آلمان انجام می‌شود، برای مقابله با بحران‌های مرتبط با این پدیده استفاده شود. تعداد تلفات ناشی از کووید-۱۹ فقط عدد نیست، بلکه تعداد جان‌های از دست رفته است و وجود قوانین ضد پیری در مواردی مانند بحران‌های انسانی، از اهمیت بالایی برخوردار است.
همچنین با توجه به حضور سالمندان در جامعه و مبارزه با فرهنگ تبعیض‌آمیز نسبت به سالمندان، آموزش کودکان اهمیت زیادی دارد و باعث بهبود نگاه جامعه به سالمندان به ویژه سلامت آن‌ها می‌شود. بنابراین در مواقع بحران باید به سالمندان مانند سایر گروه‌های پرخطر مانند کودکان و زنان باردار توجه ویژه‌ای شود.
علاوه‌بر این؛ آموزش پرسنل بهداشتی نیز امری حیاتی است. آمادگی افراد برای دوران سالمندی به ویژه میان‌سالی باعث افزایش اعتماد به نفس و آگاهی آن‌ها از حضور سالمندان در جامعه می‌شود و از بی‌توجهی آن‌ها به خود جلوگیری می‌کند.
محققان این مطالعه عنوان می‌کنند که این تحقیق دارای محدودیت‌هایی نیز بوده است. یکی از این محدودیت‌ها، این بود که مقالات منتشرشده در این حوزه بیشتر توصیفی بودند و این مانع از نتیجه‌گیری دقیق شده است. همچنین بیشتر مطالعات در کشورهای غربی انجام شده و هیچ اطلاعاتی از کشورهای در حال توسعه در دسترس نبوده است. به‌علاوه؛ بیشتر گزارش‌های مربوط به تبعیض سنی، در طول شیوع کووید-۱۹ به طور رسمی در دسترس نبودند و دیگر گزارش‌های باقی‌مانده، نتیجه مشاهدات و گزارش‌های غیر رسمی بود.
پژوهشگران این مطالعه معتقدند که به دلیل وجود رفتارهای تبعیض‌آمیز در ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به سالمندان، لازم است سیاست‌گذاران سلامت پروتکل‌هایی را برای ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به این گروه به صورت شفاف تدوین کنند تا آسیب‌ها به حداقل برسد، رفتارهای مثبت نسبت به این گروه افزایش یابد و ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی را آموزش دهند.
در انجام این تحقیق، سیده شهربانو دانیالی و مجید رحیمی؛ پژوهشگران آموزش بهداشت و ارتقای سلامت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و شاهین سالاروند، از دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی لرستان، با یکدیگر مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه، اسفندماه 1400 به صورت مقاله علمی با عنوان «تبعیض سنی در ارائه خدمات بهداشتی به افراد مسن در طول همه گیری کووید-۱۹» در The Journal of Gerontology and Geriatrics (JGG) منتشر شده‌است.
