مرحوم نادر طالب‌زاده؛ سردار جبهه فرهنگی انقلاب و مامن معترضان غرب

به گزارش ایران اکونومیست، نادر طالب‌زاده مستندساز، تهیه‌کننده و مجری تلویزیون و بازیگر و کارگردان سینما متولد ۱۳۳۲ در تهران نهم اردیبهشت در ۶۹ سالگی در یکی از بیمارستان‌های تهران درگذشت. وی فعالیت هنری خود را از ۱۳۵۹ در صدا و سیما با ساخت فیلم‌های مستند آغاز کرد. طالب‌زاده دبیر کنفرانس بین‌المللی افق نو، دبیر جشنواره فیلم عمار و از افراد مؤثر در تأسیس شبکه افق سیما و عضو هیات اندیشه‌ورز این شبکه بود.

از دیگر فعالیت‌های او می‌توان به تدریس در مرکز اسلامی آموزش فیلمسازی و مدیریت مرکز تحقیقات و مطالعات سینمایی در معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرد. طالب‌زاده که در لیست شخصیت‌های تحریم شده از سوی آمریکا قرار دارد در جنگ بوسنی نیز شرکت کرد.

مراسم وداع با پیکر این مجری، مستندساز و تهیه‌کننده دهم اردیبهشت با حضور عاشقانه مردم در معراج شهدای تهران برگزار شد.

همچنین مراسم وداع با پیکر طالب‌زاده، ساعت ۲:۳۰ بامداد یکشنبه(۱۱ اردیبهشت)، در حرم مطهر رضوی برگزار و حجت‌الاسلام حجت گنابادی‌نژاد معاون زیارت استاندار خراسان رضوی بر پیکر وی نماز خوانده بود. پیکر آن مرحوم روز گذشته پس از تشییع مقابل مسجد بلال به بهشت زهرا(س) انتقال یافت و مراسم خاکسپاری مرحوم طالب‌زاده در قطعه شهدای فاطمیون بهشت زهرا(س) برگزار شد و پیکر این هنرمند انقلابی در جوار مزار شهید سیدمرتضی آوینی (قطعه ۲۹) آرام گرفت.

خبرگزاری ایران اکونومیست با برخی از مسئولان و کارگردانان سینما درباره شخصیت و ویژگی‌های مرحوم نادر طالب‌زاده گفت و گو کرده است که در ادامه می‌آید.

ایجاد جریان فکری جدید در حوزه مقاومت توسط مرحوم نادر طالب‌زاده

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی فقدان زنده یاد نادر طالب‌زاده را ثلمه جبران‌ناپذیر برای انقلاب اسلامی و جبهه مقاومت دانست و گفت: وی با آشنایی عمیق با فرهنگ غرب به خوبی توانست نقاط ضعف آنها را برجسته و جریان فکری جدید را در حوزه مقاومت ایجاد کند.

محمدمهدی اسماعیلی با اشاره به آشنایی عمیق زنده یاد طالب‌زاده با فرهنگ غرب افزود: وی در جریان‌سازی میان افرادی که در جبهه حق بر نقد جبهه طاغوت حرکت کرده بودند کار کم‌نظیر و بزرگی انجام داده بود.

اسماعیلی بیان کرد: از خداوند متعال مسئلت می‌کنم به برکت خون شهدا برکت اخلاصی که حاج نادر داشت تربیت‌یافتگان انقلاب اسلامی بتوانند با الگوپذیری از وی، جای او را پُر کنند.

مرحوم طالب‌زاده سردار واقعی جبهه فرهنگی انقلاب بود

معاون امور مجلس رئیس ‌جمهور درباره مرحوم نادر طالب‌زاده به ایران اکونومیست اظهارداشت: وی یک سردار واقعی جبهه فرهنگی انقلاب بود و آگاهی ایشان نسبت به مسائل مختلف بالا بود.

سیدمحمدحسینی گفت: مرحوم طالب‌زاده صاحب اندیشه و ایده بود و با جذابیت‌های کار رسانه‌ای آشنا بود، به همین دلیل برنامه‌های تلویزیونی که اجرا می‌کرد بسیار اثرگذار بود. در ضمن مرحوم طالب‌زاده در کار اجرای تلویزیون کارکشته بود.

وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: مرحوم طالب‌زاده در دوران دفاع مقدس هم‌سنگر و هم‌رزم شخصیتی همچون شهیدمرتضی آوینی بود. او بعد از جنگ هم راه خود را ادامه داد. در دورانی که من در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودم بحث کنفرانس افق نور را مطرح کرد و بسیاری از هنرمندان و اندیشمندان غربی را به این کنفرانس دعوت کرد. این کنفرانس بسیار خوب و مفید بود. متاسفانه حمایت از این کنفرانس در دولت بعدی متوقف شد و با این وجود خود مرحوم طالب‌زاده این مسیر را ادامه داد.

حسینی افزود: مرحوم طالب‌زاده شخصیتی بی‌نظیر و بی‌بدیل بود. امیدوارم که شاگردان فراوانی که او تربیت کرد راهش را ادامه دهند و پرچم مرحوم طالب‌زاده را برای همیشه افراشته نگه دارند.

مرحوم طالب‌زاده؛ یکی از سرداران جبهه فرهنگی 

دانشیار دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران درباره مرحوم نادر طالب‌زاده با بیان اینکه وی دارای تقوا بود به ایران اکونومیست گفت: عقبه اعتقادی مرحوم طالب‌زاده به تاثیرگذاری بر مخاطب کمک می‌کرد و وی را به یکی از سرداران جبهه فرهنگی بدل کرد که در حوزه جهاد تبیین موفق بود.

فواد ایزدی افزود: زندگی مرحوم طالب‌زاده دارای ویژگی‌های خاص و نادر بود. سابقه زندگی وی به خاطر سال‌ها زندگی در آمریکا تجربه‌ای را پیدا کرده بود که با بقیه دوستانش متفاوت بود و به شناختش در زندگی کمک می‌کرد اما بعضی از افراد از مسیری که باید می‌رفتند تحت تاثیر عملیات روانی دشمن منحرف شدند این در حالی بود که عملیات روانی دشمن تاثیری بر طالب‌زاده نداشت چون می‌دانست دنیا به چه سبک اداره می‌شود.

وی درباره نقش و تاثیرگذاری مرحوم طالب‌زاده بر جریان‌های فرهنگی و رسانه‌ها در داخل و خارج از کشور اظهارداشت: در بخش بین‌الملل، طالب‌زاده دانشجویانی داشت که هنوز هم در کشورهای مختلف نظیر محور مقاوت لبنان فعالیت می‌کنند و با حالتی که در ترویج ایده‌ها داشت برای دانشجویان جذابیت ایجاد می‌کرد.

ایزدی افزود: درگذشت طالب‌زاده در روز جهانی قدس پرمعنا است وی کل عمر خویش را برای مبارزه در راستای اهداف انقلاب هزینه کرده بود به همین دلیل هم محبوب بود.

دانشیار دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران درباره چگونگی ادامه مسیر مرحوم ‌طالب‌زاده توسط هنرمندان اظهارداشت: جایگزین کردن این افراد سخت است همانطوری که جایگزینی برای شهیدمرتضی آوینی سخت بود اما الگویی است برای جوان‌ها و افرادی که با وی کار می کردند.

وی با بیان اینکه در انقلاب این ظرفیت وجود دارد که مسیرهایی که طالب‌زاده باز کرد، افراد دیگری آنها را ادامه دهند، افزود: برای طالب‌زاده خوشحال هستیم چون همراه رفقای شهید خود محشور می‌شود و برای خود غمگین و متاسفم چون شخصیت بزرگی را از دست داده‌ایم.

ایزدی درباره آموخته‌های خود از زندگی مرحوم طالب‌زاده گفت: وی در کار بسیار اخلاق‌مدار بود خیلی‌ها هستند که کار خود را به خوبی انجام می‌دهند اما زود عصبانی می‌شوند، اخلاق‌مداری و دغدغه وی در این حوزه درس خوبی برای همه افراد است.

مرحوم طالب‌زاده موسی‌وار زیست

کارگردان فیلم زیباتر از زندگی در مورد شناخت خود از شخصیت مرحوم نادر طالب‌زاده و فعالیت‌های فرهنگی وی به ایران اکونومیست گفت: مرحوم طالب‌زاده را به خوبی می‌شناختم و همکاری زیادی با وی داشتم به دلیل اینکه باهم در جبهه عمار بودیم و هم در شوراهای متعددی باهم حضور داشتیم.

انسیه شاه حسینی افزود: فیلمنامه‌ای با عنوان به کودکان شلیک نکنیم در محور مقاومت داشتم؛ وقتی در مورد این فیلمنامه با مرحوم طالب‌زاده صحبت می‌کردم بسیار ابراز امیدواری و آرزو می‌کرد که این کار ساخته شود چرا که معتقد بود جبهه مقاومت ما علاوه بر تعدد رزمندگی‌ها و دلاوری‌ها در زمینه فرهنگی می‌لنگد و نسبت به آن ضعیف عمل شده است. کاش زنده بود این فیلم را می‌ساختیم و می‌دید،بسیار این قصه را دوست داشت.

وی بیان کرد: یکی از کارهای جذاب مرحوم طالب‌زاده حتی در شوراهای داخلی این بود که دشمن‌شناسی را بلد بود؛ دشمن‌شناسی از جنگیدن با دشمن هم مهمتر است. وقتی شما دشمن را می‌بینید و با او می‌جنگید حیطه شما مشخص است اما در این مقطع و در این گرد و غبار رسانه‌ای که جهان امپریالیسم برپا کرده است که حقایق در آن گم می‌شود انسان‌هایی مانند نادرطالب‌زاده ستاره‌های درخشان هستند که با نور خودشان مانند یک فانوس دریایی تلاش دارند که ره گمشدگان را به سر منزل مقصود هدایت کنند.

شاه حسینی گفت: یادم هست زمانی که ایشان برنامه افق نو را راه انداخت برخی از دولت‌ها از او حمایت می‌کردند و در بهترین شرایط برگزار می‌شد اما دولت قبلی که مخالف بود همراهی نمی‌کرد و طالب‌زاده در زیرزمین یک هتلی معمولی در تهران و پارکینگش تمام میهمانان خارجی را دعوت کرد و از آنان پذیرایی می‌کرد و محدودترین امکانات را در اختیار داشت.

وی ادامه داد: با یک امکانات بسیجی از میهمانان فرهیخته‌ای که از خارج از کشور آمده بودند آن هم در سخت‌ترین شرایط پذیرایی می‌کرد برای این که اهدافش متوقف نشود؛ چیزی باعث تعطیلی اهدافش نمی‌شد.

کارگردان فیلم شب بخیر فرمانده با ابراز دلتنگی از درگذشت نادر طالب‌زاده گفت: در مراسم ختمش احساس می‌کنم که به دنبالش می‌گردم چون هر جایی و هر جلسه‌ای که بوی شهادت می‌داد، بوی جبهه و مقاومت و مبارزه می‌داد، وی حضور داشت.

شاه حسینی اظهارداشت: یکی از کارهای دیگر مرحوم طالب‌زاده که شاید دیگران کمتر بدانند حمایت از جانبازان بود؛ شاهد بودم که بعضی از جانبازانی که بیمار بودند را با امکانات شخصی و به شکل پنهان پرستاری و تیمار می‌کرد بدون اینکه کسی بداند یعنی هم در میدان قلم، هم در حیطه ایثار و هر جایی که صحبت از عشق به آزادی انسان‌ها و مبارزه بود، طالب‌زاده حضور داشت.

وی گفت: طالب‌زاده حقیقتا برنده بود؛ برخلاف کسانی که در دربار فرعونیان رشد کرده‌اند و به این شرایط خو می‌گیرند، طالب‌زاده موسی‌وار به خط زد بدون این که از چیزی بترسد. محرومیت‌ها، ناکامی‌ها و تهدیدهای جهانی برای ایشان برانگیزاننده ترس نبود و استوار آمد و موقعیت غبطه‌ برانگیزی هم در این دنیا و هم در آن دنیا دارد. امیدوارم خداوند در بهترین قسمت بهشت برین برایش جا آماده کرده باشد.

این نویسنده و کارگردان با اشاره به اهمیت کارهای مرحوم طالب‌زاده در عرصه فرهنگ و رسانه گفت: وی علی‌رغم اینکه رشته‌اش سینما بود به دلیل دغدغه‌اش عمدتا کار رسانه‌ای می‌کرد، آن هم در شرایطی که عده‌ای از هنرمندان ما اساسا فراموش کرده‌اند که چه رسالتی دارند.

شاه حسینی افزود: طالب‌زاده با کار رسانه‌ای‌اش حتی کار سینما را هم برعهده گرفته بود چرا که کارهای فرهنگی که او انجام می‌داد هیچ کدام از فیلمسازان ما نکرده‌اند. متاسفانه مسیری که سینمای ما در پیش گرفته است با مسیر نادرها همخوانی ندارد. کاری که ما در سینما نتوانستیم انجام بدهیم طالب‌زاده به انحای مختلف عملی می‌ساخت.

وی بیان کرد: کارهای طالب‌زاده در جبهه مقاومت از این به بعد برجسته خواهد شد و هر جایی که بحث فیلم ارزشی باشد، فیلمی که نقشه راه را نشان می‌دهد و صحبت از ایثار، شهادت و آگاهی‌بخشی دارند، بی‌شک طالب‌زاده یکی از ستاره‌هایی است که می‌درخشد.

مرحوم طالب‌زاده مامن معترضان غرب شناخته می‌شد

کارگردان مستند حاج والی درباره ویژگی بارز مرحوم نادر طالب‌زاده به ایران اکونومیست گفت: ایشان از بارزترین اهالی رسانه در کشور و بدون مرز محل رجوع بسیاری از افرادی بودند که در حوزه رسانه فعالیت می‌کردند، بدون مرز، به این معنا که نه نگاه سیاسی نه مسائل اعتقادی باعث نمی‌شد که مرحوم طالب‌زاده گارد بگیرد و هر کسی که در این حوزه به راهنمایی‌ها و تجربیات او نیاز داشت با آغوش باز استقبال می‌کرد، این بارزترین شاخصه حاج نادر طالب‌زاده بود که باعث شد اینقدر هم تاثیر داشته باشد.

سهیل کریمی افزود: فقدان مرحوم طالب‌زاده مثل یک انفجار بمب صدا کرد، علی‌رغم اینکه خیلی از ما می‌دانستیم که ایشان ناخوش احوال هستند، فکر می‌کنم مهمترینش همین گستردگی ارتباطش با اهالی رسانه و علاقه‌مندان به حوزه رسانه بود.

وی درباره تاثیرگذاری مرحوم طالب‌زاده بیان کرد: او پس از مرتضی آوینی که سال ۱۳۷۲ به شهادت رسید، به گونه‌ای رفتار و مرام حاج نادر و آن مسیری که در حوزه رسانه طی می‌کرد، باعث ارتقای کیفی حوزه رسانه در کشورمان شد.

کریمی اظهارداشت: مرحوم طالب‌زاده برای خودش دانشکده و دوره آموزشی نداشت اما کارهایی که او در حوزه رسانه انجام می‌داد، خود به خود به سواد رسانه‌ای اهالی رسانه اضافه می‌کرد، به خصوص در ارتباطاتی که با معترضان غربی در حوزه رسانه داشت، کسانی که در غرب بودند؛ اعتراض به فلسفه و مرام غرب، مرحوم طالب‌زاده کسی بود که به عنوان مامن معترضان غرب شناخته می‌شد و به او رجوع می‌کردند.

این مستندساز و روزنامه‌نگار افزود: در برنامه‌های مختلف تلویزیونی و برنامه‌هایی که در رسانه مختلف پخش می‌شد، ارتباطی که با آنها داشت، باعث می‌شد که سطح کیفی را همچنان ارتقا دهد و خود ما هم بیشتر با موضوع‌های مرتبط با رسانه آشنا شویم.

وی درباره نقش مرحوم طالب‌زاده درباره توسعه فرهنگ و هنر مقاومت گفت: خروجی کارهای حاج نادر از ابتدا همین بود، ایشان علی‌رغم اینکه شرایط رفاهی خوبی در آمریکا داشت، مثل شهید مصطفی چمران که همه چیز را رها کرد و به مقاومت پیوست، حاج نادر بعد از انقلاب اسلامی به ایران بازگشت و در هشت سال دفاع مقدس حضور داشت، کارهایش را از همان موقع آغاز کرد.

کریمی بیان کرد: بعد از جنگ نیز جنگ برای حاج نادر به پایان نرسید و در بالکان حضور داشت، مستند معروف ایشان خنجر و شقایق، یا در لبنان همین طور، خروجی کارها، تاثیر را بر من مخاطب می‌گذاشت که مقاومت را از چشم و نگاه حاج نادر ببینیم و طبیعتا آن تاثیری را که باید و ایشان به دنبالش بود، بر مخاطب می‌گذاشت، این تاثیر را می‌دیدیم.