فراز و فرود بازار سرمایه به قدری با تنش‌های گوناگون همراه بوده که کمتر کسی فکرش را میکرد این بازار درحالی‌که از ابتدای ۹۹ تا نیمه مرداد آن سال، بازدهی ۱۸۰درصدی را تجربه کرده بود رو به افول بگذارد. در مورد چرایی این اتفاق حرف و حدیث زیاد است. متولیان بازار و کارشناسان اقتصادی مباحث مختلفی را در مورد علل این اتفاق ناخوشایند عنوان می‌کنند. این در حالی است که رئیس سازمان بورس و اوراق‌بهادار معتقد است فاجعهای که در بازار سرمایه در سال۹۹ رخ داد ناشی از برخی اقدامات دولت قبل از جمله کاهش نرخ بهره و به‌دنبال آن ورود سیل نقدینگی به بازاری بود که زیرساخت‌هایش می‌‌‌‌‌‌‌لنگید؛ از این‌رو تراژدی خروج سهمگین سهامداران از تالارهای شیشه‌ای رقم خورد.
این شرایط در حالی است که به گفته مجید عشقی با انجام برخی اقدامات، بازار می‌تواند وارد فاز جدیدی از تغییرات مثبت شود. در همین رابطه رئیس سازمان بورس و اوراق‌بهادار درگفت‌وگو با «ایرنا» ضمن اعلام ۱۰ برنامه مهم برای بورس ۱۴۰۱به وضعیت بازار سرمایه در سال‌جاری پرداخت و اظهار امیدواری کرد که با تدابیر ویژه‌ای همچون زمان عرضههای اولیه، اصلاح برخی مقررات و قوانین، افزایش سرمایه از محلهای مختلف و مواردی دیگر که در دستور کار قرارگرفته، این بازار بتواند از مسیر سختی که در پیش دارد عبورکند. در ادامه اظهارت این مقام بورسی درخصوص آخرین وضعیت بازار سرمایه و برنامه سازمان بورس برای تداوم روند فعلی بازار سهام را می‌‌‌‌‌‌‌خوانید:
10 برنامه عشقی برای بورس 1401
سازمان چه اقداماتی را برای تداوم وضعیت مثبت بورس در دستور کار قرار داده است؟
رسالت سازمان بورس این نیست که روند بازار سهام را مثبت یا منفی کند، بلکه رسالت بازار سرمایه این است که معاملات به شکل منصفانه انجام شود و در کنار آن بتوانیم به تامین‌مالی بخش واقعی اقتصاد کمک کنیم. برنامه مدنظر سازمان بورس برای سال‌جاری، نظارت هوشمند و الکترونیکی بر بازار و نیز نهادهای مالی است. در این‌خصوص مرکز پایش و نظارت بر بازار سرمایه که در اسفندماه راه‌‌‌‌‌‌‌اندازی شد را تقویت خواهیم کرد تا تخلفی در روند معاملات بازار صورت نگیرد و در صورت انجام تخلفات به‌‌‌‌‌‌‌سرعت آنها را شناسایی خواهیم کرد. برنامه دیگر بحث نظارت بر نهادهای مالی است که در این‌خصوص باید شرکت‌های کار‌گزاری، شرکت‌های سبدگردان و صندوق‌های سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری طبق قوانین و مقررات فعالیت کنند تا سبب ایجاد سوءجریان در بازار نشوند. این ۲ اقدام جزو برنامه‌‌‌‌‌‌‌های اصلی سازمان بورس است، برای انجام این فعالیت لازم است تا اقدامات جدی در حوزه زیرساخت IT انجام شود، همچنین در حوزه مقررات و قانون بازار سرمایه و نیز در صورت لزوم مقررات مربوط به مابقی نهادهای مالی را اصلاح و مقررات جدید را اعمال خواهیم کرد. اگر بتوانیم امسال سهم بازار سرمایه را برای تامین‌مالی تولید افزایش دهیم، اقدام بزرگی را انجام داده‌‌‌‌‌‌‌ایم، به‌نظر می‌رسد این پتانسیل در بازار وجود داشته باشد و تا پایان سال‌شاهد تحقق آن خواهیم بود. سال‌گذشته با توجه به افزایش سرمایه از محلهای مختلف مانند انتشار اوراق اما تامین‌مالی از بازار سرمایه به ۲۵درصد هم نرسید؛ امیدواریم برای امسال این میزان را تا جایی‌که امکان دارد، افزایش دهیم و در نظر داریم که ۱۰ تا ۱۵درصد دیگر از تامین‌مالی‌‌‌‌‌‌‌ها از طریق بورس انجام شود، این اقدام جزو اقدامات مثبتی است که در دستور کار قرار گرفته و به تامین‌مالی طرح‌ها و پروژه‌‌‌‌‌‌‌ها کمک خواهد کرد.
روند صعودی که از اواخر اسفندماه ۱۴۰۰ به بازار سهام بازگشته است، می‌تواند ادامه‌‌‌‌‌‌‌دار باشد؟
امیدواریم روند فعلی بازار تا پایان سال ادامه‌‌‌‌‌‌‌دار باشد، همچنین به‌نظر می‌رسد با توجه به وضعیت مطلوب شرکت‌ها، سال۱۴۰۱ بتواند سال‌خوبی برای بازار سرمایه از لحاظ تامین‌مالی بخش تولید باشد. اگر قرار باشد تمرکزها بر این مساله باشد که فقط سهام بین مردم معامله و قیمت آن افزایش پیدا کند، اما اقتصاد کشور هیچ‌‌‌‌‌‌‌گونه تاثیرپذیری از این مساله نداشته باشد، نمی‌توان چندان شاهد تاثیر مثبت بازار سرمایه در تولید و اشتغال کشور باشیم. مسیر حرکتی که اکنون بازار در پیش گرفته است به این سمت خواهد بود که بخش واقعی اقتصاد کشور هم بتواند از این بازار تامین‌مالی کند.
سازمان بورس چه اقداماتی را برای جلوگیری از ایجاد صف‌‌‌‌‌‌‌های طولانی خریدوفروش در بازار و رفتارهای هیجانی سهامداران در بازار مدنظر قرار داده است؟
در ابتدا صندوق تثبیت و توسعه بازار سرمایه برای این کار در نظر گرفته شده‌‌‌‌‌‌‌اند، این صندوق‌ها اکنون هم دارای منابع مطلوبی هستند تا از ایجاد نوسان‌‌‌‌‌‌‌ها در بازار جلوگیری کنند. برای بازار سرمایه به‌دنبال صندوق تثبیت و توسعه بازار و نیز صندوق بازارگردانی هستیم، همچنین در کنار آن برخی از ابزارها در نظر گرفته‌شده تا به تقاضاها در بازار از طریق افزایش شناوری سهام پاسخ مثبت دهیم. همچنین در زمینه مساله مربوط به ورود منابع در شرکت‌ها در حال مذاکره با گروه‌های بزرگ بازار هستیم تا منابع لازم از طریق انتشار اوراق و سهام جدید به طرح‌ها منتقل شود و از این طریق بخش واقعی اقتصاد از ورود پول‌‌‌‌‌‌‌ها به بازار منتفع خواهند شد. بعید به‌نظر می‌رسد امسال شاهد اتفاقی باشیم که در سال۹۹ در بازار رخ داد، در هر صورت مردم باید به این موضوع توجه کنند که سهام همه شرکت‌ها با یکدیگر یکسان نیستند و بازدهی سهام شرکت‌ها با یکدیگر متفاوت است.
توصیه شما به سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران بازار سرمایه چیست؛ بهتر است مردم از چه طریقی اقدام به سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری در بورس کنند تا دچار ضرر و زیان نشوند؟
افرادی که کم‌تجربه هستند و اطلاعات تخصصی از این بازار ندارند، باید از طریق صندوق‌های سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری اقدام به ورود سرمایه‌‌‌‌‌‌‌های خود در این بازار کنند. اکنون صندوق‌های سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری با ریسک‌‌‌‌‌‌‌های مختلفی در بازار مواجه هستند، سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران با خرید این صندوق‌ها می‌توانند با اطمینان نسبت به سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری در بورس اقدام کنند تا دیگر درگیر هیجانات بازار نشوند.
نقش دولت قبل در وضعیت منفی سال‌قبل تا چه میزان است؟
فاجعهای که در بازار سرمایه در سال۹۹ رخ داد، ناشی از اقداماتی بود که توسط دولت دوازدهم انجام شد، در آن زمان مسوولان با کاهش نرخ بهره، ورود سیل نقدینگی به بازاری که زیرساخت آن آماده نبود و سمت تقاضای آن با لغزش همراه بود، باعث ایجاد آن فاجعه در بازار شدند. فاجعه بورس در سال۹۹ مربوط به صعود شتابانی بود که بازار برای چند‌ماه تجربه کرد و زمینه‌‌‌‌‌‌‌ساز ایجاد آن مشکلات در بازار شد، مقصر اصلی ایجاد چنین روندی در بازار دولت قبل بود و جو بی‌‌‌‌‌‌‌اعتمادی را که در بازار ایجاد کرد بسیار شدید بود. دولت در همان زمان باید به‌‌‌‌‌‌‌موقع عرضه سهام را افزایش می‌داد تا جوابگوی تقاضای ایجاد شده در بازار باشد و از طریق آن روند غیرمنطقی بازار را که از دی‌‌‌‌‌‌‌ماه ۹۸ تا مرداد ۹۹ رخ داد را کنترل میکرد. در نخستین روزهای فعالیت خود در سازمان بورس، سهامداران اقدام به خرید سهام نمی‌کردند و روزی را نداشتیم که جریان ورود نقدینگی به این بازار صورت گیرد، بلکه فقط پول از این بازار خارج می‌‌‌‌‌‌‌شد، این امر نشان از آن داشت که همه به‌دنبال نقدکردن سهام خود در بازار بودند. اعتماد ازدست رفته در بازار یک‌‌‌‌‌‌‌روزه به بازار بازنمی‌گردد، بلکه زمانبر است، اکنون امیدوارم اعتماد بازگشته به بازار ادامه پیدا کند و دوباره با تصمیمات خود آن را خدشه‌‌‌‌‌‌‌دار نکنیم.
رئیس قوه‌قضائیه صحبت‌‌‌‌‌‌‌هایی را در زمینه ایجاد شفافیت و نیز رفع ابهام‌‌‌‌‌‌‌ها در معاملات بازار سهام مطرح کردند، برنامه سازمان بورس برای ایجاد شفافیت در معاملات چیست؟
برخی مطالبات از مسوولان بازار سرمایه وجود دارد که به دستگاه قضایی منتقل شده بود، در این زمینه اقداماتی را مانند افزایش عمق مظنه پیگیری کردیم و مشاهده شد که بهتر است این اقدام به مرحله اجرا برسد که اکنون با این اقدام سازمان بورس، اشخاص حقیقی و حقوقی همه در یک سطح نسبت به معاملات بازار اطلاعات دارند. موارد دیگری هم مانند دامنه‌نوسان یا اقدامات ناظر در حال شفاف‌‌‌‌‌‌‌سازی است. کمیته‌‌‌‌‌‌‌ای تشکیل‌‌‌‌‌‌‌شده است که به‌‌‌‌‌‌‌صورت هفتگی هم‌‌‌‌‌‌‌فکری‌‌‌‌‌‌‌هایی درخصوص اقدامات ناظرها انجام می‌شود؛ همچنین در ادامه فعالیت‌های انجام‌‌‌‌‌‌‌شده سازمان بورس، دامنه‌نوسان باید بازتر شود و پدیده صف‌‌‌‌‌‌‌نشینی کاهش پیدا کند تا از این طریق کمکی به‌‌‌‌‌‌‌نقد شوندگی بازار صورت گیرد. اکنون تلاش کرده‌‌‌‌‌‌‌ایم اطلاعات به‌‌‌‌‌‌‌موقع در سامانه کدال منتشر شود، در صورت لزوم از ناشران درخواست افشا خواهیم داشت که عدم‌اقدامات لازم از سوی شرکت‌ها در این زمینه با برخی از مسوولیت‌های قانونی همراه خواهند شد.
در چند روز گذشته حاشیه‌‌‌‌‌‌‌هایی در زمینه واریز منابع از صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت بازار سرمایه ایجاد شده بود و مسوولان این اتفاق را ناشی از عدم‌امضای یک قرارداد از سوی صندوق تثبیت بازار سرمایه عنوان کرده بودند، آیا می‌توان نسبت به حل این مشکل و نیز امضای قرارداد مدنظر امیدوار بود؟
در این زمینه باید قراردادی مابین صندوق توسعه ملی و صندوق تثبیت بازار سرمایه برای انتقال وجوه امضا شود. این قرارداد دارای نکات حقوقی بود که باید در مورد آنها به تفاهم می‌رسیدیم، اکنون مشکل خاصی در این زمینه وجود ندارد و صندوق تثبیت بازار سرمایه پیگیر رفع مشکلات موجود است. به‌نظر می‌رسد به‌‌‌‌‌‌‌زودی این قرارداد به امضا برسد و بحث خاصی را درخصوص موارد ذکرشده در این قرارداد نداریم.
برنامه سازمان برای نظم بخشیدن به عرضههای اولیه در سال۱۴۰۱ چیست؟
عرضههای اولیه زیادی در مسیر ورود به بازار قرار دارند و اکنون نزدیک به ۲۵ شرکت آماده عرضه اولیه در بازار هستند که این شرکت‌ها را وارد بازار سرمایه خواهیم کرد، همچنین تعدادی شرکت هم در مرحله پذیرش و درج نماد قرار دارند. به نظر می‌رسد از این هفته انجام عرضههای اولیه به بازار آغاز شود و این روند متناسب با شرایط بازار ادامه خواهد داشت. در این زمینه سختگیری‌‌‌‌‌‌‌هایی درخصوص ورود شرکت‌های دانش‌‌‌‌‌‌‌بنیان به بازار وجود دارد که فقط مربوط به عرضه آنها در بازار سرمایه نیست، سازمان بورس نسبت به این مساله حساس است و شرکت‌هایی باید وارد بازار شوند که از نهایت شفافیت برخوردار باشند و اطلاعات مالی آنها دارای شفافیت کامل باشد. یکی از شرکت‌های دانش‌‌‌‌‌‌‌بنیان اقدامات لازم را برای عرضه را انجام داده و آماده عرضه اولیه است. اکنون این شرکت فقط با یک مساله حقوقی روبه‌رو است که عرضه اولیه آن در صورت رفع این مساله انجام خواهد شد.
برنامه‌‌‌‌‌‌‌هایی که سازمان بورس در زمینه گسترش فعالیت اوراق بدهی مدنظر قرار داده است، چیست؟ این بازار تا چه میزان گنجایش برای رشد دارد؟
بازار بدهی، بازاری کوچک است و ارزش کل این بازار حدود ۵۰۰هزار میلیارد‌تومان است، درحالی‌که بازار سهام بیش از ۷۵۰۰ هزار میلیارد تومان است. با توجه به گسترش صندوق‌های سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری، نهادهای مالی و افزایش سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری در این صندوق‌ها نیازمند این هستیم تا بازار بدهی بزرگ‌تر شود. از طرفی هم سایر نهادهای مالی مانند شرکت‌های سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری، هلدینگ‌‌‌‌‌‌‌های مالی و بانک‌ها نیازمند اوراق بدهی هستند و باید بازار بدهی با تعریف ابزارهای جدید بزرگ شود و تامین‌مالی شرکت‌های پذیرفته‌‌‌‌‌‌‌شده در بورس را از این طریق راحت‌‌‌‌‌‌‌تر کنیم تا برای اجرای طرح‌‌‌‌‌‌‌های خود اوراق بدهی منتشر کنند.
دنیای‌اقتصاد
