به گزارش ایران اکونومیست ، نشست مشترک تعاملی اندیشکده چرخه نوآوری و اندیشکده فرهنگ، به ریاست دکتر سالارآملی و دکتر کی‌نژاد؛ رؤسای این دو اندیشکده و با حضور اعضای هر دو اندیشکده برگزار شد.
در این نشست محسن نوتاش؛ مدیر اسبق صندوق نوآوری و شکوفایی و متخصص در زمینه بررسی‌های فنی و اقتصادی طرح‌های صنعتی (مطالعات امکان‌سنجی) و اجرای پروژه‌های مدیریت و اصلاح فرآیندهای سازمانی، محسن امامی؛ مسئول امور گمرکی و بازرگانی خارجی شرکت‌های دانش بنیان معاونت علمی فناوری ریاست‌جمهوری و دبیر کارگروه ویژه معاونت علمی و فناوری و قوه قضائیه جهت رسیدگی به امور حقوقی و قضایی شرکت‌های دانش بنیان، سخنرانی داشتند.
سالارآملی در ابتدای این نشست در خصوص سابقه تهیه، تدوین و تصویب اساس‌نامه شرکت‌های دانش‌بنیان توضیح داد: ایده تاسیس شرکت‌های دانش بنیان در اوایل سال 1386 در معاونت علمی ریاست جمهوری توسط دکتر صادق واعظ‌زاده مطرح شد و در این خصوص جلسات متعددی در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری باحضور جمعی از اندیشمندان صاحب نظران برگزار شد.
وی افزود: در نهایت برگزاری این جلسات به تدوین قانونی با اثرگذاری بالا انجامید. این قانون، پس از قانون وزارت عتف، مهم‌ترین اقدام در راستای توسعه علم و فناوری در کشور در دوران پس از انقلاب اسلامی است.
سالار آملی که خود از اولین نفرات تشکیل‌دهنده شرکت‌های دانش بنیان به حساب می‌آید، ادامه داد: لایحه شرکت‌های دانش بنیان در سال ۱۳۸۷ ابتدا در هیات دولت به تصویب رسید و سپس در محل سالن اجلاس با رای سمبلیک اعضای هیات دولت و نخبگان عضو بنیاد ملی نخبگان حاضر در سالن، مورد تأیید قرار گرفت و برای تصویب نهایی با قید فوریت به مجلس شورای اسلامی ارائه شد. ولی متاسفانه فوریت آن به تصویب نرسید. به همین دلیل در یک بازه زمانی چند ساله که در آن زمان، خانم دکتر سلطانخواه عهده‌دار مسئولیت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بودند، این قانون در سال 1390 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
وی با اشاره به پیگیری‌های شخصی خود در خصوص این موضوع در هیات دولت و در مجلس، در خصوص قانون شرکت‌های دانش‌بنیان توضیح داد: این قانون بر چهار اصل «فراهم کردن تسهیلات لازم برای توسعه کسب وکار شرکت های دانش بنیان»، «معافیت‌های مالیاتی، بیمه و ...»، «فراهم آوردن تمهیدات لازم برای بازار محصولات دانش بنیان» و «ایجاد صندوق نوآوری و شکوفایی برای تامین اعتبار اولیه و حمایت‌های مالی» استوار است.
سالارآملی اظهار خوشحالی کرد که امروز این لایحه پس از فراز و نشیب‌های فراوان و عبور از مرز دشواری‌های متعدد در عرصه ملی، منشا تحولاتی در راستای نظام ملی نوآوری در کشور شده است.
در ادامه این نشست، میر قاسمی؛ مشاور اندیشکده چرخه نوآوری با ارائه توضیحاتی در ارتباط با شرکت‌های دانش بنیان با ارائه چند سوال، مشکلات عدیده نوآوران را مطرح کرد.
قبادی؛ عضو اندیشکده فرهنگ نیز در همین ارتباط اظهار داشت: علوم انسانی و اصحاب فرهنگ نیز باید از مباحث انتزاعی ومعرفت‌گرایی غیر معیشتی فاصله بگیرند و به تعمیق و اثربخشی و کاربردی‌سازی این حوزه متناظر با TRL (سطح آمادگی فناوری) و NIS پیش بروند و به سمت رویکرد میان‌رشته‌ای حرکت کنند و خودشان نهاد دانش‌بنیانی تاسیس کنند که ناظر راهبردی دیگر دانش‌بنیان‌ها باشند.
وی با بیان این‌که ترویج و توسعه نهادهای دانش‌بنیان، مستلزم زیرساخت‌های معرفتی است، ادامه داد: این زیرساخت‌های معرفتی را باید در علوم انسانی و فرهنگ جستجو کرد و بدون آن‌ها نه دانش‌بنیان می‌ماند و نه توسعه تعالی پیدا می‌کند.
قبادی با ذکر مثالی توضیح داد: به عنوان نمونه؛ مساله تعلق خاطر به کشور ، هوس مهاجرت نکردن، اعتقاد به منتج‌سازی دانش‌بنیان‌ها به تولید، نگرش استقلالی و بومی داشتن ، نیازمند آشنایی و آگاهی داشتن نسبت به مقولات معرفتی و فرهنگی و علوم انسانی است.
وی با بیان این‌که باید این رویکرد افراطی و جاهلانه، کنار گذاشته شود که علوم انسانی و فرهنگ نمی‌توانند نقشی هم‌افزا و فرصت‌سازانه برای هم داشته باشند، ادامه داد: اصحاب فرهنگ و دانش‌بنیانی، هردو باید شناخت دقیق‌تری از یکدیگر پیدا کنند و تعامل پیوسته داشته باشند.
عضو اندیشکده فرهنگ تاکید کرد: اصحاب دانش‌بنیان باید بدانند که با دل سپردن به توصیه‌های سیاستی برآمده از تحقیق درست و راهبردی علوم انسانی، بهتر می‌توانند به تولید و اشتغال پایدار دست یابند. شکستن فضای بی‌اعتمادی، سرخوردگی و ناامیدی میان دانش‌آموختگان و تقویت دلبستگی به کشور، در گرو آگاهی از مضامین و آموزه‌های معرفتی، فرهنگی و علوم انسانی است.
وی با اشاره به شعار سال 1401 افزود: خوشبختانه امسال از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی، سال تولید، دانش بنیان و اشتغال نامیده شده، بهترین فرصت برای درک موانع در این زمینه‌ها و درک موانع کار علوم انسانی و حوزه فرهنگ و رفتارشناسی است.
قبادی در پایان تاکید کرد که توجه به معضلات و گاه ابر مساله کشوری مثل محیط زیست، ریزگردها و ...، تنها با پیوند و تعامل وگاه یکی شدن نهادهای دانش‌بنیان و متخصصان حوزه علوم انسانی و فرهنگ، می‌توان بر آن‌ها غلبه کرد و شعار امسال از این حیث می‌تواند فوق‌العاده پشتوانه باشد.
بنیانیان ، دیگر عضو اندیشکده فرهنگ در ادامه این نشست، با سپاس از خدا برای پیشرفت‌های علمی و فناوری کشور در عرصه‌های گوناگون، اظهار داشت: توجه همه اندیشه‌ورزان را به این نکته جلب می‌کنم که لازمه پیشرفت پایدار و غیر وابسته به درآمدهای نفتی و تمدن‌سازی، مستلزم پیشرفت متوازن همه علوم اعم از انسانی، فنی، پزشکی وغیره است.
وی با بیان این‌که شرایط موجود، محصول توجه افراطی به رشته‌های فنی و پزشکی است، تاکید کرد: آن چه در شرایط موجود شاهد آن هستیم، یعنی پیشرفت‌های ارزشمند در حوزه‌های مهندسی و پزشکی، محصول بیش از ۱۲۰ سال وجود درآمدهای نفتی و توجه افراطی به رشته‌های فنی و پزشکی است که استعداد های برتر جامعه ما را به خود جلب کرده است. این پیشرفت‌های ارزشمند از دید کلان به قیمت عقب‌ماندگی در رشته‌های علوم انسانی و عدم تولید علوم انسانی بومی و اسلامی در خدمت جامعه خودی به دست آمده است.
بنیانیان اظهار داشت: کندی پیشرفت عمومی کشور ، فرار مغزها، رشد آسیب‌های اجتماعی، افزایش معضلات فرهنگی، محصول بی توجهی تاریخی به علوم انسانی و در راس آن عدم وجود نگرش عالمانه به نقش فرهنگ در بسترسازی پیشرفت عمومی کشور است.
وی با تاکید بر این که نباید توجه به شرکت‌های دانش‌بنیان باعث کم‌توجهی به علوم انسانی شود، ادامه داد: در این مرحله که توجه خاصی به شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان نوآور می‌شود؛ نباید در ادامه کم‌توجهی ۱۲۰ سال گذشته، همچنان از راه‌اندازی موسسات دانش‌بنیان برای حل مسائل ریشه‌ای پیشرفت کشور در حوزه فرهنگ، علوم انسانی و هنر غافل شد.
بنیانیان در پایان در خصوص ماهیت فرهنگ، اظهار داشت: ماهیت فرهنگ به شکلی است که در همه شرکت‌های فنی، پزشکی و ...، تاثیرگذار و ظهور و بروز دارد و درک این تعاملات در حداکثرسازی اثربخشی و بهره‌وری این موسسات بسیار تاثیر دارد که بحث آن نیازمند تعامل بیش‌تر است.
در ادامه این نشست، محمدرضا رضوانی؛ مشاور اندیشکده چرخه نوآوری، با اشاره به تعامل بین اندیشکده فرهنگ و چرخه فناوری، توضیح داد: تعامل بین این دو اندیشکده این پیام را دارد که باید به مولفه‌های فرهنگ در تولید؛ دانش بنیان و اشتغال‌آفرین، توجه داشت. برهمین اساس، اگر تعامل بین اندیشکده‌هایی نظیر اندیشکده‌های سیاست، آمایش و محیط زیست، با اندیشکده چرخه نوآوری تعریف شود، مولفه‌ها نیز تغییر می‌کنند.
وی ادامه داد: فراموش نکنیم که شعار سال، متمرکز بر تولید است، به نحوی که دانش‌بنیان و اشتغال آفرین باشد. بنابراین در این نشست باید به رابطه فرهنگ با تولید بپردازیم و ریل‌گذاری در عرصه تولید را مبتنی بر فرهنگ، پایه‌گذاری کنیم. در این نشست به یک موضوع مهم دیگر نیز باید توجه کنیم و آن این‌که مبحث شعار سال را در مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، دنبال می‌کنیم.
رضوانی با تاکید بر این‌که باید ابعاد فرهنگ اسلامی و ایرانی را در شعار به درستی تبیین کنیم، گفت: به خوبی می‌دانیم که فرهنگ، منبعث از قانون، عقیده و عرف است که معمولاً عرف نیز مبتنی بر قانون و عقیده است. بدین ترتیب در ارزیابی رابطه فرهنگ با نوآوری و تولید مبتنی بر دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین، باید به مصادیقی نظیر فرهنگ مبتنی بر کیفیت محصول، رقابت، کار، ارزش‌آفرینی و فرهنگ حمایت از جامعه هدف، توجه کرد.
مشاور اندیشکده چرخه نوآوری ادامه داد: یا از زاویه دیگر، باید به لایه‌های فرهنگی مبتنی بر اسناد ملی و قوانین و مقررات، مانند سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و یا مانند اصول اقتصادی در قانون اساسی که اقتصاد را بر پایه اقتصاد دولتی، خصوصی و تعاونی می‌داند، باید به فرهنگ تعاون و نهضت همکاری برای تحقق شعار سال، توجه داشت. سایر مولفه‌ها و عناصر فرهنگی نیز باید به همین شکل، وارد هندسه فرهنگ و نوآوری شوند. در غیر این صورت، از اهداف اصلی نشست، دور و دورتر می‌شویم.
در پایان این نشست تعاملی، نکاتی مورد اجماع اعضای اندیشکده‌های چرخه نوآوری و فرهنگ قرار گرفت که این نکات به شرح زیر است:
در این نشست تاکید شد که فرهنگ و چرخه نوآوری اثرات متقابل بر هم دارند. لذا برای اثرگذاری متقابل فرهنگ با نوآوری و فناوری و تحولات این دو عرصه، هم‌اندیشی و گفتگوهای برنامه‌ریزی‌شده و مستمر میان این دو اندیشکده بسیار ضروری است. همچنین، هدف‌گذاری و سیاست‌گذاری‌های اساسی برای شکل‌گیری و گسترش فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان در تولید محصولات فرهنگی در سطح ملی، منطقه‌ای و جهانی اهمیت ویژه‌ای دارد.
شرکت‌کنندگان در این نشست عنوان کردند که با توجه به این‌که سال جاری، توسط رهبر معظم انقلاب (حفظه الله) سال تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌زایی نامیده شده، بهترین فرصت برای درک موانع در این زمینه‌هاست که می‌تواند توسط دو اندیشکده بررسی و تدوین شود.
در این نشست در خصوص معضلات کشور مثل محیط زیست، ریزگردها و.... تاکید شد که تنها با پیوند و تعامل و گاه یکی شدن نهادهای دانش‌بنیان و متخصصان حوزه علوم انسانی و فرهنگ، می‌توان بر این مشکلات غلبه کرد و شعار امسال از این حیث می‌تواند یک فرصت مناسب تلقی شود.
همچنین با توجه به این که موضوع دانش‌بنیان بودن، یک فرهنگ و یک رویکرد است؛ این موضوع باید در تمام سطوح و لایه‌های خدمات، صنعت و کشاورزی کشور رسوخ پیدا کند. به همین دلیل ضروری است این فرهنگ خطیر و مهم، در همه ارکان اقتصادی، کشاورزی و صنعتی کشور تسری پیدا کند.
در ادامه این نشست در خصوص مسائل و مشکلاتی که علی‌رغم توسعه کمی شرکت‌های دانش‌بنیان، وجود دارد عنوان شد: به رغم توسعه و گسترش کمی شرکت‌های دانش‌بنیان طی سال‌های اخیر، شاهد بروز مسائل و مشکلاتی در بخش بازار و فروش محصولات دانش بنیان؛ چه در بازارهای داخلی و چه صادراتی هستیم که شرکت‌ها را در معرض آسیب‌های جدی و حتی شکست قرار داده است. به نظر می رسد بخشی از این مشکلات در حوزه فرهنگ قابل بررسی و ارزیابی باشد.
همچنین پیشنهاد شده که نباید با راه‌اندازی موسسات دانش‌بنیان، برای حل مسائل ریشه‌ای پیشرفت کشور، از حوزه فرهنگ، علوم انسانی و هنر غافل شد.
به علاوه در این نشست تاکید شد که تعامل بین اندیشکده فرهنگ و چرخه فناوری، این پیام را دارد که باید به مولفه‌های فرهنگ در تولید؛ دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین، توجه کرد. فراموش نکنیم که شعار سال، متمرکز بر تولید است، به نحوی که دانش‌بنیان و اشتغال آفرین باشد. بنابراین باید به رابطه فرهنگ با تولید توجه داشت و ریل‌گذاری در عرصه تولید را مبتنی بر فرهنگ، پایه‌گذاری کرد.
