کارشناس مسائل سیاسی: تاریخ جنگ یمن نماد ناکارآمدی نظام بین الملل است

به گزارش روز پنجشنبه ایران اکونومیست، «اسفن بل» در یادداشتی که در یک تارنمای وابسته به حزب کارگر انگلیس موسوم به «لیبر آوت‌لوک» منتشر شد نوشته است: از دوم آوریل، آتش بس دو ماهه سازمان ملل در یمن با ائتلاف سعودی و انصارالله («حوثی‌ها») اعلام شده است. با توجه به رنج وحشتناکی که مردم یمن متحمل شده اند، می‌توان از اولین آتش بس سراسری پس از سال ۲۰۱۶ فقط استقبال کرد. اما تا پایان جنگ راه درازی در پیش است.

روشن نیست که آیا آتش بس ائتلاف حرکتی به سوی صلح است یا تجدید قوا برای به راه‌اندازی جنگ مؤثرتر.

هفتم آوریل، عبدربه منصور هادی و علی محسن الاحمر به ترتیب «رئیس‌جمهور» و «معاون رئیس‌جمهور» دولت (فراری) یمن قدرت خود را به شورای رهبری تازه‌تشکیل شده ریاست جمهوری واگذار کردند.

موضوع این است که «مبنای قانونی» جنگ یمن در قطعنامه ۲۲۱۶ شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۵ نهفته که بر اساس آن، کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و اتحادیه کشورهای عرب فوراً با همه ابزارها و اقدامات لازم، از جمله مداخله نظامی، از یمن و مردم آن در برابر تجاوزات مستمر حوثی‌ها حمایت کنند.

قطعنامه مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل متحد ادامه می‌دهد: «بر حمایت مجدد از مشروعیت عبدربه منصور هادی، تاکید می‌شود و مجدداً از همه طرف‌ها و کشورهای عضو می‌خواهد تا از انجام هر گونه اقدامی که وحدت، حاکمیت، تمامیت ارضی، استقلال و مشروعیت رئیس جمهور یمن را تضعیف می‌کند خودداری کنند. بعد از آن بود که بیش از هفت سال جنگ به راه افتاد و فجایعی که به دنبال داشت.

ادامه بحران انسانی در یمن

مارتین گریفیتس معاون دبیرکل سازمان ملل متحد در امور بشردوستانه، در ۱۵ مارس در شورای امنیت سازمان ملل شهادت داد که از جمعیت ۳۱.۹ میلیون نفری یمن، ۲۳.۴ میلیون نفر به نوعی کمک های بشردوستانه نیاز دارند. ۱۹ میلیون نفر از این افراد در سال ۲۰۲۲ گرسنه خواهند شد که ۲۰ درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.

وی همچنین عنوان کرد که حتی با وجود تقریباً دو برابر شدن قیمت مواد غذایی در یمن در طول یکسال گذشته، قیمت‌ها باز هم افزایش خواهند یافت.

بشیر السلوی، سخنگوی کمیسیون بین المللی صلیب سرخ در یمن، در اواخر ماه مارس گذشته گفت: «از زمان شروع درگیری اوکراین، ما شاهد افزایش سرسام آور قیمت مواد غذایی، بیش از ۱۵۰ درصد بوده ایم. میلیون‌ها خانواده یمنی نمی‌دانند چگونه وعده غذایی بعدی خود را تهیه کنند.»

یونیسف ماه پیش در گزارشی اعلام کرد که در حال حاضر ۴۵ درصد از کودکان کم رشد کرده‌اند و بیش از ۸۶ درصد کم‌خونی دارند. ۲.۲ میلیون نفر دچار سوءتغذیه حاد هستند، از جمله بیش از نیم میلیون کودک با سوءتغذیه حاد شدید و وضعیتی تهدید کننده زندگی، مواجه هستند. علاوه بر این، حدود ۱.۳ میلیون مادر باردار یا شیرده دچار سوءتغذیه حاد هستند.

سازمان ملل تخمین می زند که تا پاییز سال گذشته، ۳۷۷ هزار نفر در یمن به دلیل تأثیرات مستقیم یا غیرمستقیم جنگ جان باخته‌اند. آنل شلین کارشناس مسائل خاورمیانه می نویسد: «میزان بسیار بالای مرگ و میر در یمن تا حدی منعکس کننده بمباران های ائتلاف به رهبری عربستان است که زیرساخت های غیرنظامی را هدف قرار داده و دسترسی به غذا، آب و مراقبت های بهداشتی را از بین برده است. »

«این تصور غلط وجود دارد که حملات هوایی ائتلاف عمدتاً تأسیسات نظامی را هدف قرار داده است. اما در واقع، ائتلاف به رهبری عربستان سعودی بیش از ۸ هزار حمله هوایی را با هدف قرار دادن تأسیسات نظامی انجام داده و تقریباً به همان میزان - بیش از هفت هزار - تأسیسات غیرنظامی را هدف قرار داده است. »

ائتلاف به رهبری عربستان همچنین یمن را در محاصره زمینی، دریایی و هوایی قرار داده است. در حال حاضر ۷۰ درصد واردات یمن از بندر حدیده که تحت کنترل انصارالله است، انجام می شود. این درحالیست که در سال ۲۰۲۱، عربستان سعودی ورود سوخت به حدیده را محدود کرد. از ۲۸ ژانویه تا ۲۱ مارس هم اجازه انتقال هیچ سوختی به حدیده داده نشد.

بروس ریدل تحلیلگر سابق سیا و مشاور چهار رئیس جمهور ایالات متحده در امور خاورمیانه، می نویسد: «محاصره یک اقدام جنگی علیه مردم یمن است و مستقیماً مسئول فاجعه عظیم انسانی در یمن، به ویژه سوء تغذیه کودکان است...» وی افزود که محاصره «باید به عنوان جنایت جنگی مورد بررسی قرار گیرد»

مشروعیت آتش بس

در نشست شورای امنیت سازمان ملل در ۱۴ آوریل، مارتین گریفیتس گفت که تأسیس شورای رهبری ریاست جمهوری و پیشنهاد ۳ میلیارد دلار کمک اقتصادی از سوی شورای همکاری خلیج فارس، یمن را در مسیر مثبتی قرار خواهد داد. هانس گرونبرگ نماینده ویژه سازمان ملل در یمن، از تفویض اختیارات «هادی» به عنوان "گامی مهم در تلاش برای تقویت ثبات و حل و فصل سیاسی فراگیر به رهبری و مالکیت یمن" استقبال کرد.

همچنین «لیندا توماس گرینفیلد» سفیر ایالات متحده نیز از تشکیل شورا رهبری یمن استقبال کرد اما نتوانست در برابر حمله علیه روسیه به دلیل افزایش قیمت گندم بر اثر جنگ اوکراین و «بدتر شدن» اوضاع یمن، مقاومت کند. این درحالیست که او به نقش ایالات متحده در حفظ محاصره و جنگ یمن هیچ اشاره‌ای نکرد.

در پایان این نوشتار، این تحلیل گر مسائل سیاسی عنوان کرد؛ به احتمال زیاد حامیان جنگ در ایالات متحده، اتحادیه اروپا، بریتانیا و جاهای دیگر با محاکمه بانیان جنگ مخالفت خواهند کرد.. اما آیا واقعاً می‌توانیم پایان شرم‌آورتری برای اقدام نظامی «با حمایت سازمان ملل» متصور باشیم؟ آیا مردم یمن نماد تمام زندگی های از دست رفته برای قدرت بخشیدن به یک سیاستمدار شکست خورده و فاسد بدهکار نیستند؟

مسلما جنبش‌های ضد جنگ باید حمایت خود را برای پایان دادن به جنگ در یمن افزایش دهند. ما باید به درخواست ممنوعیت فروش تسلیحات به ائتلاف سعودی/امارات متحده عربی ادامه دهیم تا زمانی که یک روند صلح موفق در یمن برقرار شود. چنین روندی باید مورد توافق و مشارکت مردم یمن باشد - نه شخصیت‌هایی در ریاض، ابوظبی، واشنگتن و لندن.