به گزارش خبرنگار معارف ایران اکونومیست، حجت الاسلام رضا غلامی شب گذشته مصادف با نوزدهم ماه مبارک رمضان در مسجد حضرت خدیجه(ع) با طرح این سوال که آیا مرگ اندیشی منجر به افسردگی انسان‌می شود، گفت: مرگ اندیشی، نه تنها انسان را در برابر سختی ها مقاوم می کند، بلکه اگر مبنای درستی داشته باشد، توانایی غلبه بر ترس از مرگ را در آدمی بوجود می آورد. مهم ترین ترس انسان ها در زندگی، ترس از مرگ است و اگر انسان به معرفت درستی درباره حقیقت مرگ رسید، می تواند بر این ترس غلبه کند.
وی افزود: همین مرگ اندیشی است که انسان را به این فهم می رساند که مرگ مساوی با پایان کار انسان نیست، بلکه مرگ یعنی از پوست درآمدن، آزاد شدن و ورود به حیات ابدی.
این استاد حوزه افزود: نکته دوم این است که مرگ اندیشی به معنای بی بهره ماندن و کناره‌گیری از نعماتِ حلال دنیا نیست. چون قرآن در سوره قصص آیه ۷۷ می فرماید وَ لَا تَنْسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیَا چیست؟ یعنی بهره خود را از دنیا فراموش نکن. علی (ع) در تفسیر این آیه می فرماید سلامتی، نیروی جوانی، نشاط و بی نیازی خود را از یاد مبر تا آخرت را به دست آوری.
غلامی اضافه کرد: بنا بر این مرگ اندیشی به منزله بی اعتنایی به دنیا و افتادن در فقر و فلاکت نیست. دنیا مزرعه آخرت است؛ پس چگونه می خواهیم در این دنیا در شرایطی که غرق در انواع گرفتاری‌ها هستیم توشه آخرت خودمان را مهیا کنیم؟
وی افزود: اینکه پیامبر اکرم (ص) می فرماید کاد الفقر ان یکون کفرا؛ معلوم می شود که تا این دنیا و به تبع آن زندگی فردی و اجتماعی آباد نباشد، خبری از رشد معنوی هم نیست. بنابراین رشد مادی و معنوی دو روی یک سکه محسوب می شود؛ با این ملاحظه که دنیا مقصد نیست، معبود نیست.
نگاهی به انواع غفلت
این پژوهشگر مذهبی با تاکید بر اهمیت شب قدر و لزوم تفکر درباره غفلت اظهار داشت: غفلت وجوه گوناگونی دارد. یک وجه آن غفلت از خداست. خدایی که عالم تحت اداره اوست و اداره عالم را به کسی واگذار نکرده و اسباب و وسایل هم از خودشان هیچ استقلالی ندارند. غفلت از خدایی که کمال مطلق است و کمال همه موجودات در گرو تقرب به اوست.
وی افزود: وجه دیگر غفلت، غفلت از قیمت واقعی انسان است. انسان اگر قیمت خود را در حد یک چارپا در نظر بگیرد که به جز خواب و خوراک و تولید مثل کار دیگری ندارد، یک سرنوشت پیدا می کند و چنانچه خودش را اشرف مخلوقات و خلیفه الهی در نظر بگیرد سرنوشت دیگری پیدا می کند. لذا خیلی مهم است که انسان قیمت خودش را چقدر بداند.
غلامی با اشاره به آیه ا۶۴ سوره عنکبوت گفت: وجه بعدی، غفلت از زندگی ابدی است. ما ابد در پیش داریم. این زندگی کوتاه و ناچیز است. زندگی اصلی و جاودانه تازه بعد از رها شدن از زندگی دنیوی شروع می شود. اگر انسان خود را متوجه ابدیت نداند تلاش درخوری برای تامین نیرو و انرژی که برای حیات ابدی نیاز دارد، نخواهد کرد.
مزایای مرگ اندیشی
وی غفلت از معنا و هدف حقیقی حیات را از دیگر انواع غفلت دانست و گفت: اگر با تفکر، درک کردیم که خداوند این عالم را بیهوده خلق نکرده است، به سمت شناخت معنا و هدف زندگی که دین از آن پرده برداری کرده است حرکت خواهیم کرد و خود را با برنامه الهی هماهنگ می کنیم که یکی از شاخه های بسیار راهگشا در ساحت تفکر، مرگ اندیشی است.
غلامی افزود: اندیشیدن درباره مرگ، زمینه ساز بیداری است. بر خلاف سبک زندگی مدرن که انسان را به فراموشی مرگ دعوت می کند و از یاد مرگ فرار می کند.
وی ادامه داد: در سنت اسلامی، روی مرگ اندیشی بسیار تاکید شده است. این که گفته شده زود به زود به قبرستان ها بروید به خاطر این است که زیارت قبور انسان اگر همراه با توقف، تانی و تفکر باشد، زندگی را متحول می کند.
غلامی گفت: یکی از خواص مرگ اندیشی، کنار رفتن خواهش های باطل است. خواهش های کودکانه‌ای که انسان را از کمال و تعالی دور می کند. امام صادق (ع) می فرماید یاد مرگ خواهش های باطل را از دل زائل می کند و ریشه های غفلت را یکسره بر می کند.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: یکی دیگر از مزایای مرگ اندیشی، کاهش دلبستگی های نامعقول و باطل به دنیاست. امام علی(ع) می فرماید : هر کس زیاد به یاد مرگ باشد، دلبستگی او به دنیا کم می شود.
به گفته این پژوهشگر مذهبی خاصیت دیگر مرگ‌اندیشی، قرار گرفتن انسان ها در مسیر زهد واقعی و تعدیل هوس ها و آرزوهاست. امام صادق (ع) می فرماید زیاد در اندیشه مرگ باش که با آن اندیشه، انسان زهد می ورزد و از دام آرزوها نجات می یابد. بر خلاف تصورات صوفیانه و غلط، زهد، یعنی بهره گیری از دنیا به اندازه ضرورت عقلی. زهد به معنای ترک دنیا و رهبانیت نیست. ما در اسلام چیزی به نام رهبانیت نداریم.
غلامی افزود: یکی دیگر از خواص مرگ اندیشی، تحمل سختی ها و فشارهاست. قرآن مجید می فرماید: الَّذینَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِیبَهٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ. وقتی انسان مرگ اندیش بود، و نهایت کار خود را لقای الهی دانست، وقتی با یک بلا یا شرّ روبرو می شود، سریع می گوید انا لله و انا الیه راجعون و همین جمله که از عمق دلش برخاسته، او را در مقابل انواع سختی ها مقاوم می کند.
وی ادامه داد: ثمره بعدی مرگ اندیشی، سرعت دادن به کارهای خوب است. امام علی (ع) می فرماید با کردار نیک به استقبال مرگ و سختی های آن بروید و پیش از آمدنش، برای پذیرایی آن آماده شوید و تا نیامده است خود را مهیای آمدنش سازید که پایان کار، قیامت است.
به گفته غلامی فایده دیگر مرگ اندیشی، رویش و تقویت نهال تقوا در انسان است. تقوا یعنی خویشتن پایی در برابر معاصی و مرگ اندیشی موجب می شود که انسان با در نظر گرفتن قیامت و محکمه الهی، دائم از خود در برابر گناهان مراقبت کند؛ چه در آشکار و چه در نهان. امام علی (ع) می فرمایند : اِتَّقُوا مَعَاصِیَ اللّهِ فِی الْخَلَوَاتِ، فَإِنَّ الشَّاهِدَ هُوَ الْحَاکِمُ. یعنی در محکمه الهی قاضی و شاهد یکی است. دادگاه الهی، به شاهد نیاز ندارد، چرا که عالم محضر خداست.
