به گزارش خبرنگار اقتصادی ایران اکونومیست، تغییر در تعرفه برق از ابتدای بهمن‌ماه سال 1400 و تغییر در تعرفه آب از ابتدای فروردین ماه 1401 اعمال شد. این تغییرات که جامعه هدف آن پرمصرف‌ها بوده، با اصلاح نظام پلکانی تعرفه‌گذاری آب و برق اجرایی شد.
چه بخشی از مردم مشمول افزایش تعرفه می‌شوند؟
در اصلاح تعرفه‌گذاری برق، تنها مشترکانی مشمول افزایش تعرفه شده‌اند که بیش از الگوی مصرف، به مصرف برق می‌پردازند و بر اساس اعلام رسمی توانیر، تنها 25 درصد مشترکان بیش از الگوی تعیین شده، برق مصرف می کنند.
در اصلاح تعرفه‌گذاری آب، طبق اعلام رسمی شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، 54 درصد از مشترکین شهرها درحال حاضر الگوی مصرف را رعایت کرده و مشمول هیچ گونه تغییر قیمتی نخواهند شد. در واقع در بخش آب خانگی، کمتر از نیمی از مردم مشمول افزایش تعرفه می‌شوند.
چرا تعرفه آب و برق اصلاح شد؟
در بخش برق 25 درصد مشترکان، 50 درصد از برق کشور را مصرف می کنند و طبق تعرفه‌گذاری قبلی، پرمصرف‌های برق، بیش از کم‌مصرف‌ها از یارانه پنهان دولتی برخوردار می‌شدند. در واقع، خانواده متولی که مصرف برقی چند برابر یک خانواده با درآمد متوسط دارند، با وجود تمکن مالی بیشتر، از یارانه بیشتر در بخش برق برخوردار می‌شدند.
در بخش آب نیز، 40 درصد مشترکان تا دو برابر 54 درصد مشترکان مصرف آب دارند. همچنین 6 درصد مشترکان، بیش از دو برابر 54 درصد مشترکان، مصرف آب دارند. برخی از مشترکان آب که جزو این 6 درصد بد مصرف قرار دارند، تا 10 برابر دیگر مشترکان، آب مصرف می کنند و طبق نظام تعرفه‌گذاری قبلی که تا پایان 1400 اجرا می‌شد، این افراد نیز که اغلب جزو دهک‌های پر درآمد جامعه هستند، به ازای مصرف چندبرابری خود، از یارانه بیشتر دولتی در بخش آب، بهره‌مند می‌شدند.
همچنین، مشترکان پرمصرف، سهم پررنگی در افزایش تقاضای آب و برق در روزهای پیک تابستان و بروز محدودیت‌های آبرسانی و اعمال خاموشی‌ها دارند. در واقع مشترکانی که بدون توجه به اصول مصرف بهینه، به مصرف آب و برق می‌پردازند و یا به موجب دسترسی به امکاناتی لوکس، مصرف آب و برق به میزان چندبرابر دیگر مشترکان دارند، یکی از عوامل اصلی برروز خاموشی‌ها و افت فشار یا قطعی آب در روزهای پیک تابستان هستند که با اصلاح تعرفه این مشترکان پرمصرف، در جهت کاهش خاموشی ها و کاهش محدودیت‌های تأمین آب شرب گام برداشته شده است.
آیا دولت به دنبال درآمدزایی بیشتر از محل مصرف آب و برق است؟
شاید در وهله اول، هر نوع افزایش تعرفه آب و برق، به تصمیم دولت برای افزایش کسب درآمد تعبیر شود؛ اما اگر این تعبیر درست بود، دولت می‌بایست تمامی پلکان‌های مصرفی، از جمله تعرفه مصرف پایین‌تر از الگو که دو سوم مردم در بخش برق و بیش از نیمی از مردم در بخش آب را شامل می شود نیز افزایش می‌داد؛ تا در مجموع، این اصلاح تعرفه، به درآمدزایی بیشتر دولت منجر شود.
اما در این اصلاح تعرفه که بر اساس بند 'ی' تبصره 8 قانون بودجه سال 1400 صورت گرفته، افزایش تعرفه فقط برای مشترکانی لحاظ شده که بیش از الگو به مصرف آب یا برق می‌پردازند و هدف از این افزایش تعرفه‌ها برای مشترکان پرمصرف، ترغیب آنها به کاهش مصرف و پیوستن آنها به جمع مشترکان خوش مصرف است. از اینرو، با تحقق این هدف، نه‌تنها به درآمدهای دولت از فروش آب و برق افزوده نمی‌شود، بلکه در مجموع از درآمدهای دولت در این بخش کاسته می‌شود.
مزیت مهم اصلاح تعرفه آب و برق برای امسال چیست؟
در سال جاری، تأمین آب و تأمین برق با مشکلاتی مواجه است. ناترازی تولید و مصرف برق که در تابستان سال گذشته به حدود 15 هزار مگاوات رسید، امسال نیز با وجود اجرای تمامی برنامه‌ها به منظور کاهش فاصله تولید و مصرف، باز هم ادامه دارد. در بخش آب نیز، بیش از 300 شهر کشور با تنش آبی مواجه‌اند و حدود 10 هزار روستا نیازمند احداث و یا به‌سازی تأسیسات آبرسانی هستند و اغلب با تانکر و به‌صورت سیار آبرسانی می‌شوند. کاهش حجم بارش‌ها نسبت به سال‌های نرمال، بر شدت تنش‌های آبی تابستان امسال که پیش بینی می شود تابستان گرمی در پیش خواهیم داشت، خواهد افزود.
در این بین، اصلی‌ترین راه کاهش محدودیت‌های آبرسانی و تأمین برق، اصلاح روند مصرف از سوی مردم است. حال با توجه به سهم بالای مشترکان پرمصرف در مصرف آب و برق، در صورتی که افزایش تعرفه مشترکان پرمصرف، موجب کاهش مجموع مصرف آب و برق کشور در روزهای پیک تابستان شود، در نتیجه شاهد کاهش محدودیت‌ها در بخش تأمین آب شرب و همچنین کاهش میزان خاموشی‌های تابستانی خواهیم بود.
ضمن اینکه قطع آب و برق بیش از همه به اقتصاد و معیشت خود مردم ضرر می رساند که اگر افزایش تعرفه منجر به کاهش مصرف و توقف قطعی آب و برق شود، در واقع کمک به اقتصاد کشور، بخش تولید و معیشت عموم مردم است. مهمتر از همه اینکه، انرژی یک ثروت بین النسلی است و نسلهای آینده ما هم به این منابع مهم انرژی نیاز دارند، بنابراین کاهش مصرف و صرفه جویی در مصرف آب و برق که مهمترین هدف افزایش تعرفه هاست، انرژی را برای فرزندان این خاک و بوم بیش از پیش حفظ خواهد کرد.
