نیاز چین به انرژی برای بی رقیب شدن در تولید کالا و تامین بعضی از نیاز‌های دفاعی ایران در زمان جنگ تحمیلی از دلایل نزدیکی بیش از پیش روابط ایران و چین بود.
نیاز ایران به خودکفایی در صنایع دفاعی که به دلیل وابستگی به تجهیزات کشور‌های اروپایی و آمریکا در زمان جنگ از تحریم‌های تسلیحاتی آسیب دید، دلیل دیگری بود تا ایران برای تامین نیاز‌های نظامی خود با چین همکاری کند.
جواد منصوری سفیر اسبق ایران در چین می‌گوید «در طول سال‌های پس از انقلاب اسلامی چینی‌ها از کشور‌های پیشگام در زمینه دانش و انتقال تکنولوژی از جمله دانش نظامی به ایران بودند. چین با همکاری در توسعه طراحی تجهیزات نظامی گوناگون، برگزاری دوره آموزش نظامی برای نیرو‌های مسلح ایرانی و فروش هواپیما‌های جنگنده‌ای مثل «F۷»، قایق‌های گشتی و موشک‌انداز کمک کرد تا تجهیزات ایران پس از جنگ تحمیلی تا حدودی بازیابی شود.»
جنگنده «F۷» خریداری شده از چین
بیشتر بخوانید
همه این‌ها درحالی بود که بسیاری از کشور‌ها به دلیل ترس از تحریم‌های آمریکا از این امر خودداری می‌کردند.
تحریم‌های تسلیحاتی که به بهانه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران اعمال شد، دو هدف جلوگیری از افزایش قدرت دفاعی و مقابله با ورود ایران به بازار جهانی صادرات تجهیزات نظامی را دنبال می‌کرد. به همین بهانه و دلایل، آمریکا با فشار بر اعضای شورای امنیت سازمان ملل، این شورا را مجبور کرد تا در گیرودار پرونده هسته‌ای ایران، تجارت سلاح‌های متعارف را برای ایران با صدور قطعنامه ۱۷۴۷ ممنوع کند.
جلسه شورای امنیت سازمان ملل متحد
از فروردین ۸۶ به این سو کشور‌های عضو سازمان ملل حق نداشتند از ایران، مستقیم و غیرمستقیم تجهیزات نظامی خریداری کرده یا حتی آموزش نظامی ببینند. ایران هم بر این اساس اجازه خرید تانک، هواپیمای جنگنده، توپخانه، انواع موشک و سایر تجهیزات نظامی را نداشت.
بیشتر بخوانید
با این وجود ۲۷ مهر ۹۹، پس از ۱۳ سال تحریم‌های تسلیحاتی ایران که شورای امنیت سازمان ملل مصوب کرده بود لغو شد. درعین حال ایران طی سال‌های تحمل تحریم، کشور‌هایی مثل چین را زیر نظر گرفته بود تا پس از پایان تحریم‌های تسلیحاتی برای تقویت توان بازدارندگی خود تجهیزات نظامی خریداری کند.
بزرگترین صادرکنندگان سلاح در جهان
چین با در اختیار داشتن ۱۶ درصد از بازار تجارت تجهیزات نظامی، بنا به تجربه خریدهای نظامی در دنیا نشان داده، چینی‌ها در زمینه دریافت مبلغ خرید منعطف‌تر از سایر رقبا عمل می‌کنند.
سال ۲۰۱۶ «جوئل ووتنو» در نشریه آمریکایی نشنال اینترست نوشت «ایران برای بیشتر تسلیحاتی که نمی‌تواند در داخل تولید کند روی به سمت چین آورده است.»
در این یادداشت آمده «یکی از اصلی ترین خریدهای ایران، هواپیمای جنگنده است , و احتمال می‌رود جنگنده‌های تهاجمی «J-۱۰» چینی انتخاب ایران و چین برای عقد قرارداد فروش باشند.»
جنگنده «J-۱۰» چین
«وانگ یانان» کارشناس هوا فضای چینی پیش از لغو تحریم‌های تسلیحاتی در این باره می‌گوید «زمانی که تحریم‌های تسلیحاتی ایران لغو شود، تهران حتما ناوگان هوایی خود را نوسازی می‌کند که در این میان جنگنده «J-۱۰» انتخابی مناسب برای ایران است، زیرا قادر است تمام آنچه ایرانی‌ها می‌خواهند به آن‌ها ارئه کند.»
به گفته یانان «J-۱۰» با توانایی‌های چند منظوره‌ای که دارد، به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین جت‌های جنگنده جهان شناخته شده به به گونه‌ای که از نظر بسیاری از کارشناسان نظامی با آخرین مدل جنگنده «F۱۶» آمریکا رقابت می‌کند.
بیشتر بخوانید
به گفته جواد منصوری، روند همکاری‌های نظامی ایران و چین در دولت‌های یازدهم و دوازدهم به دلیل نوع نگاه دولتمردان و تمرکز روی مسائل برجام با افت و خیز همراه بود. اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم و همزمانی آن با ریاست پینگ بر کشور چین باید شاهد افزایش این نوع همکاری‌ها باشیم.
دیدار سرلشکر فیروزآبادی و جانشین رئیس ستاد کل ارتش چین
مهر ۹۴، سرلشکر فیروزآبادی رئیس سابق ستاد کل نیرو‌های مسلح ایران میزبان دریا سالار «سان جین گوا» جانشین رئیس ستاد کل ارتش چین بود. در این دیدار که در تهران برگزار شد، دو طرف تفاهمنامه نظامی زمینه‌های دفاعی، آموزشی، فنی، اطلاعاتی، سایبری و مبارزه با تروریسم امضا کردند که در واقع نقطه شروع همکاری‌ها پس از روی کار آمدن پینگ بود.
اما برگزاری مانور‌های دریایی با مشارکت روسیه نیز یکی دیگر از نمونه‌های افزایش همکاری‌ها بین ایران و چین است.
بهمن امسال، رزمایشی سه روزه با عنوان «رزمایش مرکب کمربند امنیت دریایی ۲۰۲۲ » در فضایی به وسعت ۱۷ هزار کیلومتر و با شرکت چین و روسیه برگزار شد. در این رزمایش ۱۱ یگان نیروی دریایی و سه یگان نیروی دریایی سپاه پاسداران شرکت داشته و همچنین سه یگان از روسیه و دو یگان نیروی دریایی چین نیز حضور داشتند.
رزمایش مرکب کمربند امنیت دریایی ۲۰۲۲
به گفته امیر تاج الدینی فرماند منطقه سوم دریایی نبوت «هدف از برگزاری این مانور تقویت امنیت تجارت دریایی بین المللی، مقابله با دزدی دریایی و تروریسم دریایی، تبادل اطلاعات در حوزه امداد و نجات دریایی و تبادل تجربیات عملیاتی و تاکتیکی میان سه کشور ایران، روسیه و چین بود.»
بیشتر بخوانید
بنا به آمارهای جهانی، چین سومین قدرت نظامی دنیاست
بنا به آمارهای جهانی، واضح است که چین در یک دهه گذشته با تقویت نیرو‌های زمینی، دریایی و هوایی خود و درکنار آن توسعه برنامه موشکی و سایبری، توانسته سومین قدرت برتر نظامی جهان شده تا نظر بسیاری از کشور‌های جهان از جمله ایران برای همکاری نظامی جلب کند.
