ساخت سریال‌های تاریخی که در دهه پنجاه یا شصت روایت می‌شوند، همواره چالشی بزرگ برای سازندگان بوده است. چالشی به مراتب جدی تر از سریال های روز آپارتمانی و گاهی حتی مجموعه های تاریخی.
از طرفی زمان زیادی از آن سال ها نگذشته و بسیاری از خیابان ها با همان طول و عرض و حتی با همان نام قدیمی باقی مانده‌اند و از طرفی شکل ظاهری همین خیابان‌ها، ماشین ها و پوشش مردم، زمین تا آسمان فرق کرده است. از این رو تصویربرداری این نوع سریال‌ها در معابر عمومی و خیابان‌های حقیقی می‌تواند دردسرهای زیادی برای سازندگان داشته باشد؛ به ویژه که چند سالی است با آمدن کرونا ماسک هم آیتم جدیدی است که به استایل مردم کوچه خیابان اضافه شده و کار را برای سازندگان سخت تر کرده است و راهکاری جز رفتن به شهرک های سینمایی باقی نمی گذارد.
سازندگان سریال کمدی «زیرخاکی» به کارگردانی جلیل سامان پس از ساخت دو فصل و مورد توجه مخاطب قرار گرفتن، سراغ فصل سوم رفته‌اند و تلاش کردند تا این سریال را برای نورورز ۱۴۰۱ به پخش برسانند. این سریال از شامگاه گذشته هر شب ساعت ۲۲ روی آنتن شبکه اول می روند.
خبرنگار ایسنا در یکی از روزهای تصویربرداری این سریال در بهمن ماه ۱۴۰۰ سری به پشت صحنه «زیرخاکی» زده و یک روز کاری این گروه را از نزدیک مشاهده کرده است.
آنچه در ادامه این گزارش می‌خوانید روایتی از چند ساعت تصویربرداری و پشت صحنه سریال «زیرخاکی ۳» و گفت وگو با برخی از عوامل و نیز بازیگر کودک این سریال است:
در شهرک غزالی کمی آن طرف تر از خیابان لاله زار، گروه «زیرخاکی۳» مشغول تصویربرداری هستند.
اولین اتفاقی که در لوکیشن «زیرخاکی۳» جلب توجه می‌کند، حضور ماشین‌های قدیمی و رنگارنگ مربوط به دهه پنجاه است که وقتی ضبط شروع می‌شود، همه در خیابان شروع به حرکت می‌کنند و چندین بار دور می‌زنند. فعلا تصویربرداری از بازیگران اصلی در کار نیست؛ در عوض چند دوربین به کاپوت یک ماشین وصل شده‌اند که با ماشین‌ها حرکت می کنند تا ضبط تصاویر به درستی صورت بگیرد.
خیابان تقریبا شلوغ است. هنرورها همه لباس دهه ۶۰ پوشیده و در خیابان مشغول گپ و گفت هستند. ضبط که شروع می شود همه بنا بر مسوولیتی که به آنها سپرده شده مشغول کاری می شوند. یک پسربچه بادکنک فروشی می‌کند، یک زن با دو کودک از خیابان عبور می‌کند و ... ؛ کمی آن طرف تر هم دکه‌ای با خوراکی‌های قدیمی دهه ۶۰ ، مثل لواشک و پفک نمکی، در کنار خیابان دیده می‌شود. برای لحظه ای تماشای این تصاویر ما را در تونل زمان قرار داده و به خیابان انقلاب واقعی می برد؛ گویی به سال‌های ۵۹ ـ ۶۰ رفته باشیم.
همه چیز خوب پیش می‌رود تا اینکه در یکی از سکانس‌ها، هنروری که به عنوان عابر در حال گذر از پیاده رو است، فراموش می کند ماسکش را که بعد از زمان استراحت و ناهار به دهانش زده بود، بردارد. با هشدار کارگردان ضبط متوقف شده و هنرور ماسکش را درمی‌آورد تا تصویربرداری ادامه پیدا کند.
خانمی در پشت صحنه دائما نگران وضعیت هنرورها و مخصوصا کودکان است. از او درباره مسئولیتش در «زیرخاکی» می پرسم؛ می‌گوید، مسئول هماهنگ کردن هنرورهاست و تمام آنها را او معرفی و ساماندهی می‌کند. از او می‌پرسم هنرورها بابت حضورشان پولی هم دریافت می‌کنند؟ می‌گوید، بله اما در میان داوطلبان هنروری، افرادی هم پیدا می‌شوند که ثروتمند هستند و برای پول نمی‌آیند، به خاطر علاقه و سرگرمی می‌آیند. دکتر ـ مهندس هم در میانشان زیاد است که با ماکسیما و بی ام و سر صحنه می‌آیند و اینطور نیست که همه برای پول بیایند.
این صحنه ها متعلق به قسمت چند هستند؟
در ادامه سراغ مرجان تاجیک، منشی صحنه «زیرخاکی۳» می رویم. او می‌گوید: سکانس‌هایی که در حال ضبط است، مربوط به قسمت‌های ۱۰ و ۱۱ سریال است.
او درباره روند ساخت «زیرخاکی ۳» توضیح می‌دهد: حدودا ۶۰ ـ ۷۰ درصد از فیلمنامه را ضبط کرده‌ایم. باید تا قبل از پایان اسفند تصویربرداری را تمام کنیم چون آقای سامان باید تدوین را شروع کنند. کارهای ویژوآل هم زیاد داریم. کلا دهه شصت کارهای ویژوآل زیاد دارد. تقریبا همه بازیگران جلوی دوربین رفته‌اند و هنوز هم باید باشند. پیام احمدی نیا و رامین راستاد بازیگران جدید این فصل هستند.
به گفته این منشی صحنه، «زیر خاکی۳» تاکنون در لوکیشن‌هایی همچون: خانه مروت پور، زندان قصر، شهرک دفاع مقدس و شرک غزالی، تصویربرداری شده است.
رضا شریفی که به عنوان دستیار اول کارگردان در «زیرخاکی ۳ » با جلیل سامان همکاری می‌کند، درباره تغییرات فصل جدید سریال می‌گوید: در فصل سوم، دو داستان را به صورت موازی می‌بینیم؛ یک طرف خانم صامتی که زندگی را جلو می‌برد و طرف دیگر پژمان جمشیدی (در نقش فریبرز باغمیشه) است که در پایان فصل دوم دیدیم که اسیر شد.
او مهمترین دلیل موفقیت سریال‌های ادامه دار را فیلمنامه خوب می‌داند.
شریفی درباره تغییر و تحول سریال ها با تغییر مدیریت تلویزیون می‌گوید: ما تغییری حس نکردیم وقتی مدیریت عوض شد ما در مرحله پیش تولید بودیم شاید از سال بعد باید شاهد تغییرات باشیم.
او در ادامه با انتقاد از اوضاع سینما و تلویزیون می‌گوید که دلیل ضعف سریال ها آمدن آدم‌های غیرمتخصص است و این در حالی است که به او و همکارانش با چندین سال سابقه دستیاری، هنوز اجازه ساخت سریال داده نمی‌شود.
شریفی که تاکنون در ۴۰ سریال دستیار کارگردان بوده، به رفتن برخی از کارگردان خوب از تلویزیون اشاره می‌کند و می‌گوید: اگر آقای سامان هم برود دیگر چه کسی می‌خواهد برای تلویزیون سریال بسازد؟
این دستیار کارگردان درباره دشواری های ساخت سریال های تاریخی دهه ۵۰ و ۶۰ چنین می‌گوید: شرایط سخت است اگر در شهر بخواهیم کار کنیم که خیلی خسته کننده می‌شود. ماشین‌ها، فضاها و حتی آدم‌هایی که رد می‌شوند، باید به آن دوره بخورند. در شهرک غزالی کنترل فضا دست خودمان است؛ البته فقط در لوکیشن خیابان انقلاب کار می‌کنیم چون بیشتر به فضای قصه مان می‌خورد.
رایان سرلک، بازیگر کودک سریال «زیرخاکی» که از فصل اول همراه سریال بوده و جزو بازیگران اصلی است، در معرفی خودش به ایسنا می‌گوید: رایان سرلک هستم، هشت ساله. در سریال «زیرخاکی» نقش کاوه را بازی می‌کنم. خیلی خوشحالم که در این موقعیت قرار گرفتم و از همه عوامل سریال ممنونم.
رایان می‌گوید در این فصل بیشتر با ژاله صامتی بازی داشته اما در کنار همه بازیگران احساس راحتی می‌کند و استرس ندارد.
این بازیگر کودک درباره دیگر فعالیت‌های هنری‌اش می‌گوید: سریال دیگری کار نکردم ولی سینمایی کار کرده‌ام. در فیلم «راند چهارم» به کارگردانی علیرضا امینی و «گل به خودی» ساخته احمد تجری بازی کرده‌ام. در فیلم «جاده خاکی» ساخته پناه پناهی بازی کرده‌ام. کلا همه فیلم‌هایم خاکی است، جاده خاکی، زیر خاکی! دو تئاتر هم بازی کردم به نام «کاتر پیلار» و «چرا خرس‌ها دم‌های کوتاهی دارند»؛ سه تا فلیم کوتاه هم بازی کردم که اسمشان یادم نیست.
رایان با بیان اینکه تمام کارهایی که تاکنون در آنها ایفای نقش کرده است را دوست دارد، درباره علاقه‌اش به بازیگری و احساسش وقتی مردم او را در خیابان می‌شناسند، می‌گوید: وقتی در کوچه خیابان مردم من را می‌شناسند، احساس معروفیت به من دست می‌دهد. در بچگی ام خیلی دوست داشتم که محبوب شوم و شدم! دوست دارم بازیگری را ادامه دهم، نویسندگی را هم خیلی دوست دارم.
فصل اول این مجموعه نخستین بار در رمضان سال ۱۳۹۹ روی آنتن رفت و پربیننده ترین سریال رمضانی شد. فصل دوم «زیرخاکی» خرداد ماه امسال پخش شد و بر اساس پیش‌بینی‌های اولیه سری سوم «زیرخاکی» نیز به عنوان سریال نوروزی تلویزیون برای شبکه یک در نظر گرفته شده است.
به گزارش ایسنا، بازیگران این سریال تولید مرکز سیمافیلم عبارتند از:
پژمان جمشیدی، ژاله صامتی، نادر فلاح، گیتی قاسمی، پیام احمدی نیا، اکبر رحمتی، خسرو احمدی، اصغر نقی زاده، ایرج سنجری، مریم سرمدی، مهری آل آقا، حسین عقدایی، عبدالحمیم تقلبی، افشین طایی، رایان سرلک با حضور هومن برق‌نورد و هنرمندی نسرین نصرتی.
دیگر عوامل «زیرخاکی» عبارتند از:
مدیر فیلمبرداری: امیر کریمی، طراح گریم: عباس عباسی، طراح صحنه: بهنام جعفری، طراح لباس: مهرناز اکبری، برنامه ریز: میثم نجفی، دستیار یک کارگردان: رضا شریفی، مدیر صدابرداری: جواد مقدس، طراحی و ترکیب صدا: محمد کشفی، تدوین: نیما حسن دوست، آهنگساز: آرش بادپا، منشی صحنه: مرجان تاجیک، مدیران تدارکات: حسین لنجابی، مهدی نصرالهی، محمود کوچکی دوست، عکاس: مهسا طیب طاهر، مدیر روابط عمومی: مریم عرفانیان.
ایسنا