زندگی در دنیای مدرن امروزی با منابع انرژی پیوند عمیقی خورده و یکی از راه‌های رسیدن به توسعه پایدار برای کشورها دستیابی و استفاده بهینه از این منابع است. اما از آنجا که منابع تجدید ناپذیر انرژی مانند نفت، گاز و ذغال سنگ نامحدود نیستند و چندی است زنگ خطر کمبود آنها به گوش می‌رسد، بسیاری از کشورها در صدد دستیابی به منابع جدید انرژی برآمده‌اند که یکی از آنها انرژی هسته‌ای است.
با علم بر اینکه استفاده نادرست از هر نوع منبع انرژی می‌تواند خسارات جبران ناپذیری به همراه داشت، کاربردهای فناوری هسته‌ای امروزه آنقدر وسیع و گسترده شده که کمتر حوزه‌ای را می‌توان یافت که در آن ردی از فناوری هسته‌ای وجود نداشته باشد.
حوزه‌های کشاورزی، پزشکی، تولید برق و … تنها بخشی از کاربردهای استفاده درست از این منبع به شمار می‌آیند.
کشور ما نیز با درک چنین موقعیتی با هدف رفع نیازها و دستیابی به توسعه و پیشرفت خود برای استفاده از این منبع انرژی تلاش می‌کند.
مقام معظم رهبری که همواره یکی از شروط توسعه، قدرت و پیشرفت کشور را در استفاده از علم و فناوری و دستیابی به اقتصاد دانش بنیان می‌دانند در سخنان اخیر خود با اشاره به این منبع انرژی بار دیگر تأکید کردند: «یا انصراف از پیشرفت علمی! که بعضی‌ها [میگویند] آقا، مسئله‌ی هسته‌ای را کنار بگذارید؛ مسئله‌ی هسته‌ای این همه حسّاسیّت درست کرده یا مشکل درست کرده. خب مسئله هسته‌ای یک مسئله علمی است؛ مسئله‌ی پیشرفت علمی و فنّاوری آینده ما است.»
به دنبال تأکید ایشان بر بعد علمی و فناورانه استفاده از انرژی هسته‌ای بر آن شدیم در این گزارش ضمن بر شمردن مصارف مختلف فناوری هسته‌ای که انجمن جهانی هسته‌ای (World Nuclear Association) منتشر کرده در گفتگو با یکی از محققان این عرصه، عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس و فارغ التحصیل دکتری فیزیک هسته‌ای و ذرات بنیادی از دانشگاه دولتی مسکو مروری بر تاریخچه تلاش ایران در دستیابی به این فناوری و کاربرد آن در پیشرفت سایر فناوری‌ها داشته باشیم.
آنچه در ابتدای این گزارش می‌خوانید بخشی از حوزه‌ها و موارد مصرف این فناوری در جهان است:
پرتوافشانی برای پایان دادن به کمبود مواد غذایی
طبق گزارش سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد (FAO) در بازه ۱۶-۲۰۱۴ میلادی حدود ۷۹۵ میلیون نفر در سراسر جهان از سوءتغذیه مزمن رنج می‌بردند. رادیوایزوتوپ ها و اشعه‌های رادیواکتیوی که در صنایع غذایی و کشاورزی به کار می‌برند به کاهش چنین آمارهایی کمک خواهد کرد. انرژی هسته‌ای علاوه بر آنکه تولید مواد غذایی را بهبود می‌دهد، سبب می‌شود کشاورزی در بلند مدت به حفظ محیط زیست کمک کند.
اصلاح گیاهان با جهش ژنتیک فرایندی است که دانه‌های یک گیاه را در معرض اشعه رادیو اکتیو مانند اشعه گاما قرار می‌دهد تا جهش ژنتیک رخ دهد. ماده پرتو زده (یا در معرض پرتو قرار گرفته) برای تولید گیاهچه کشت می‌شود. در مرحله بعد گیاهچه ها در صورتیکه ویژگی‌های مطلوب را در برداشته باشند برای تکثیر انتخاب می‌شوند. این فرایند انتخاب با کمک نشانگر برای شناسایی ویژگی‌های مطلوب براساس ژن‌ها استفاده می‌شود.
در حقیقت استفاده از اشعه رادیواکتیو فرایند جهش ژنتیک طبیعی را تقویت می‌کند و از سوی دیگر مدت زمان وقوع آن را کاهش می‌دهد.
کشورهای مختلفی که از این روش استفاده می‌کنند، از مزایای اقتصادی اجتماعی آن نیز بهره زیادی می‌برند. در بنگلادش محصول گونه‌های جدید برنجی که با کمک این روش تولید شده‌اند، طی چند دهه اخیر ۳ برابر شده‌اند. طی یک بازه افزایش جمعیت، بنگلادش و بسیاری از کشورهای آسیایی با کمک روش‌های هسته‌ای توانستند به امنیت غذایی دست یابند.
انرژی هسته‌ای خطر کودها برای محیط زیست را کاهش می‌دهد
یکی دیگر از موارد استفاده از انرژی هسته‌ای در صنعت کشاورزی به کودها مربوط است. در صورتی که از کودها به درستی استفاده نشود، به محیط زیست آسیب می‌رسانند و علاوه برآن گران قیمت هستند. یکی از موارد مهم آن است که تا حد ممکن میزان کود مصرفی در ماده گیاهی ثابت باشد و حداقل آن در محیط زیست رها شود. برچسب زدن کودها با یک ایزوتوپ خاص (مانند نیتروژن -۱۵) وسیله‌ای برای تعیین میزان جذب شده کود توسط گیاهان و مدیریت استفاده از آن را فراهم می‌کند.
کنترل جمعیت حشرات با کمک رادیواکتیو
تخمین‌ها درباره خسارات به محصول توسط آفات بسیار متفاوت اما در کل قابل توجه است. با وجود استفاده گسترده از آفت کش‌ها تخمین زده می‌شود ۱۰ درصد محصول جهانی به این دلیل از بین می‌روند. رقم خسارت در کشورهای در حال توسعه نیز بیشتر است. یک روش برای کاهش حشرات در بخش کشاورزی استفاده از محصولات مهندسی ژنتیک شده است بنابراین به آفت کش‌های کمتری نیاز است. روش دیگر کنترل جمعیت حشرات است.
برای کنترل جمعیت حشرات می‌توان از اشعه رادیواکتیو استفاده کرد که این روش SIT نام دارد. این روش شامل پرورش جمعیت زیادی از حشرات است که از طریق تابش اشعه رادیواکتیو (گاما یا ایکس) عقیم می‌شوند. در مرحله بعد آنها میان گروه‌هایی از حشرات طبیعی رها می‌شوند.
کنوانسیون بین المللی حفاظت از گیاهان، فواید SIT را به رسمیت می‌شناسد و حشرات را به عنوان ارگانیسم‌های مفید طبقه بندی می‌کند. در حال حاضر، از SIT در شش قاره استفاده می‌شود. SIT از زمان عرضه تاکنون توانسته جمعیت تعدادی از حشرات از جمله پشه، پروانه، کرم پیچ، مگس تسه و مگس میوه‌های مختلف (مگس میوه مدیترانه ای، مگس میوه مکزیکی، مگس میوه شرقی، و مگس خربزه) را کنترل کند. جدیدترین کاربرد برجسته SIT در مبارزه با ویروس کشنده زیکا در برزیل و منطقه وسیع‌تر آمریکای لاتین و کارائیب بوده است.
رادیواکتیو در کالاهای مصرفی و خانگی
قابلیت بسیاری از محصولات مصرفی به استفاده از مقادیر اندکی از ماده رادیواکتیو وابسته است. ردیاب‌های آتش، ساعت‌های دیواری و مچی و موارد دیگر همگی از ویژگی‌های طبیعی رادیوایزوتوپ ها در طراحی‌هایشان استفاده می‌کنند.
یکی از معمول‌ترین موارد استفاده ایزوتوپ‌ها ردیاب‌های دود خانگی است.
افزایش طول عمر مواد غذایی با پرتوافشانی
حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد محصولات غذایی برداشت شده از مزارع قبل از مصرف فاسد می‌شوند. پرتوافشانی به مواد غذایی فرایند است که در آن مواد غذایی در مقابل اشعه گاما قرار می‌گیرند تا باکتری‌هایی را از بین ببرند که سبب بیماری زایی غذاها می‌شوند و از سوی دیگر طول عمر آنها را افزایش می‌دهند.
در تمام نقاط جهان از این فناوری برای حفظ مواد غذایی استفاده می‌شود. بیش از ۶۰ کشور در سراسر جهان قوانینی ارائه کرده‌اند که پرتو افشانی به مواد غذایی را مجاز می‌کند.
نقش پررنگ انرژی هسته‌ای در صنعت
تولید کنندگان صنعتی از رادیوایزوتوپ ها برای ردیابی جریان مایع و فیلتراسیون، ردیابی نشتی ها، گیج موتور و میزان فرسایش تجهیزات استفاده می‌کنند. با افزودن مقدار اندکی از مواد رادیواکتیو به موادی که در فرایندهای مختلف استفاده می‌شود، می‌توان میزان جریان‌ها در طیف وسیعی از مواد از جمله مایعات، پودرها و گازها را ردیابی کرد.
از سوی دیگر مواد رادیواکتیو برای بازرسی قطعات فلزی و یکپارچگی محل جوش در سراسر صنایع به کار می‌روند. به عنوان مثال سیستم‌های جدید خط لوله نفت و گاز به وسیله قرار دادن یک منبع رادیواکتیو داخل لوله و یک فیلم خارج محل جوش خوردگی کنترل می‌شود.
همچنین از رادیوایزوتوپ ها برای اندازه گیری دقیق ضخامت به طور گسترده در تولید ورقه‌هایی از مواد از جمله فلزات، پارچه، کاغذ، پلاستیک و مواد دیگر به کار می‌رود.
تاریخ گذاری رادیوکربن
تاریخ یابی کربن در حقیقت تجزیه و تحلیل فراوانی نسبی رادیو ایزوتوپ‌های طبیعی خاص در تعیین سن سنگ‌ها و سایر مواد است.
کمک انرژی هسته‌ای به تأمین آب آشامیدنی
آب آشامیدنی یکی از اولویت‌های اصلی توسعه پایدار است. در اماکنی که نتوان به نهرها و آبخوان دسترسی یافت، نمک زدایی آب دریا، استخراج آب‌های زیر زمینی یا بازیافت آب دور ریز کمک حال است. امروزه بیشتر واحدهای نمک زدایی آب از سوخت‌های فسیلی استفاده می‌کنند، در نتیجه گازهای گلخانه‌ای زیادی تولید می‌کنند. این در حالی است که قابلیت اجرایی استفاده از واحدهای نمک زدایی هسته‌ای یکپارچه نیز در قزاقستان، هند و ژاپن اثبات شده است.
کشف منابع آبی با کمک هیدرولوژی ایزوتوپی
روش‌های هیدرولوژی ایزوتوپی امکان ردیابی و اندازه گیری دقیق وسعت منابع آب زیرزمینی را فراهم می‌کند. چنین تکنیک‌هایی ابزارهای تحلیلی مهمی را در مدیریت و حفظ منابع آب موجود و در شناسایی منابع جدید فراهم می‌کنند. آنها می‌توانند برای سوالات مربوط به منشأ، سن و توزیع آب‌های زیرزمینی، و همچنین اتصالات بین آب‌های زیرزمینی و سطحی، و سیستم‌های تغذیه آبخوان پاسخی فراهم کنند.
نتایج چنین تحقیقاتی به برنامه ریزی و مدیریت پایدار منابع آب کمک می‌کند. همچنین کاوشگرهای نوترونی می‌توانند رطوبت خاک را بسیار دقیق اندازه گیری کنند و مدیریت بهتر زمین‌های تحت تأثیر شوری را به ویژه در مورد آبیاری ممکن می‌سازند.
کاربرد انرژی هسته‌ای در دامپزشکی و دامپروری
فناوری‌های هسته‌ای در حوزه دامپزشکی نیز کاربردهای مختلفی دارد. مهمترین کاربردهای این فناوری «پیشگیری، کنترل و تشخیص بیماری‌های دامی»، «بهبود فرآیند تولید مثل و اصلاح نژاد دام» و «بهداشت و ایمنی محصولات دامی و خوراک دام» هستند.
مواد رادیواکتیو برای کاهش درد و درمان سرطان
بسیاری از افراد از استفاده وسیع پرتو افشانی و رادیوایزوتوپ ها در پزشکی و به خصوص شناسایی و درمان بیماری‌های مختلف آگاه هستند. در کشورهای توسعه یافته سالانه میان هر ۵۰ نفر، یک فرد از روش‌های تشخیص پزشکی هسته‌ای استفاده می‌کند.
در تکنیک‌های تشخیصی پزشکی هسته‌ای از داروهای پرتوزا (یا ردیاب‌های رادیویی) استفاده می‌شود که پرتوهای گاما را از داخل بدن ساطع می‌کنند. این ردیاب‌ها معمولاً ایزوتوپ‌هایی با عمر کوتاه هستند که با ترکیبات شیمیایی پیوند دارند و امکان بررسی دقیق فرآیندهای فیزیولوژیکی خاص را فراهم می‌کنند. بسته به نوع معاینه، داروهای پرتوزا به بدن تزریق، بلعیده یا به شکل گازی استنشاق می‌شوند.
ردیاب‌های رادیویی توسط دستگاه تصویربرداری شناسایی می‌شود که تصاویر و اطلاعات مولکولی را ارائه می‌دهد. روی هم قرار دادن تصاویر پزشکی هسته‌ای با توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) می‌تواند دیدگاه‌های جامعی را در اختیار پزشکان قرار دهد و به تشخیص بیماری کمک می‌کند. مزیت تکنیک‌های هسته‌ای نسبت به اشعه ایکس این است که هم از استخوان و هم بافت نرم می‌توان بسیار تصویربرداری کرد.
درمان‌های هسته‌ای در مقادیر کم برای درمان سرطان و بیماری‌هایی که روی غدد تیروئید تأثیر می‌گذارند، تأثیرگذار هستند. موارد استفاده از رادیوایزوتوپ ها در درمان نسبتاً کم اما مهم است. تومورهای سرطانی به آسیب ناشی از تشعشع حساس هستند، که ممکن است خارجی (با استفاده از پرتو گاما از منبع کبالت -۶۰) یا داخلی (با استفاده از یک منبع کوچک پرتو گاما یا بتا) باشد. رادیوتراپی کوتاه برد به براکی تراپی معروف است و این در حال تبدیل شدن به ابزار اصلی درمان است.
در این میان بسیاری از روش‌های درمانی برای تسکین درد به کار می‌روند. آلفا درمانی هدفمند (TAT) یک حوزه جدید است که به طور ویژه برای کنترل سرطان‌ها به کار می‌رود. انتشار اشعه آلفای پرانرژی در بافت به این معنی است که بخش بزرگی از این انرژی تابشی سلول‌های سرطانی را هدف می‌گیرد.
استرلیزه سازی تجهیزات پزشکی با انرژی هسته‌ای
همچنین بیمارستان‌ها برای استرلیزه کردن محصولات و تجهیزات پزشکی مانند سرنگ، دستکش، لباس و ابزارهایی از انرژی هسته‌ای استفاده می‌کنند.
امروزه بسیاری از تجهیزات پزشکی به وسیله اشعه‌های گاما استرلیزه می‌شوند. سرنگ‌های یکبار مصرف نمونه‌ای از محصولی هستند که با اشعه‌های گاما استرلیزه شده‌اند. از آنجا که استرلیزه سازی با اشعه رادیواکتیو فرایندی سرد است می‌توان از آن برای تجهیزات حساس به گرما مانند پودرها، پمادها، محلول‌ها و همچنین آماده سازی های بیولوژیکی مانند استخوان، اعصاب، پوست و غیره که در پیوند بافت به کار می‌رود، استفاده کرد.
تصویربرداری پزشکی با فناوری هسته‌ای
پزشکی هسته‌ای شاخه‌ای از تصویربرداری پزشکی، فیزیک پزشکی و پرتونگاری مولکولی است که از خواص هسته‌ای مواد (مثل رادیوایزوتوپ ها) برای تشخیص و درمان بیماری‌ها استفاده می‌کند.
به طور کلی «بررسی مراکز عفونی در بدن»، «تهیه و تولید کیت‌های هورمونی»، «تشخیص بیماری‌های تیروئید و درمان آنها»، «تهیه و تولید رادیوداروی ید -۱۳۱»، «تهیه و تولید کیت‌های رادیودارویی جهت مراکز پزشکی هسته»، «کنترل کیفیت رادیوداروهای خوراکی و تزریقی برای تشخیص و درمان بیماری ها»، «تشخیص و پیگیری درمان سرطان پروستات»، «تشخیص سرطان‌های کولون، پانکراس، روده کوچک و برخی سرطان‌های سینه»، «شناخت محل تومورهای سرطانی و بررسی تومورهای مغزی، سینه و ناراحتی‌های ریوی»، «تشخیص کم خونی یا یا سندرم اختلال در جذب ویتامین ب -۱۲»،« استریلیزاسیون لوازم پزشکی یک بار مصرف» از مصادیق کاربرد تکنیک‌های هسته‌ای در حوزه پزشکی است.
کشتی‌های هسته‌ای در آب‌های جهان
انرژی هسته‌ای به خصوص برای کشتی‌هایی مناسب است که باید مدتی طولانی بدون سوخت گیری روی دریا شناور باشند. زیردریایی‌ها با سیستم پیش رانش قدرتمند نیز از انرژی هسته‌ای استفاده می‌کنند. تعداد زیادی از ۱۴۰ کشتی که با انرژی هسته‌ای کار می‌کنند، زیر دریایی هستند. البته تعدادی کشتی یخ شکن و حامل هواپیما نیز بین آنها وجود دارد.
راکتورهای هسته‌ای در مأموریت‌های فضایی
ژنراتورهای حرارتی رادیوایزوتوپ (RTG) در مأموریت‌های فضایی استفاده می‌شوند. گرمای تولید شده در اثر فروپاشی یک منبع رادیواکتیو برای تولید به کار می‌رود. کاوشگرهای فضایی وویجر، مأموریت کاسینی به زحل و مأموریت نیوهورایزنز به پلوتو همگی با کمک RTGها انجام شده‌اند.
مریخ نوردهای Spirit و Opportunity نیز از ترکیبی از پنل‌های خورشیدی برای برق و RTG برای گرما استفاده کرده‌اند.
مریخ نورد کنجکاوی نیز از RTG برای گرما و برق استفاده می‌کند زیرا پنل‌های خورشیدی آن قادر به تأمین برق کافی نیستند.
انرژی هسته‌ای نیروبخش خودروهای برقی و هیدروژنی
در آینده برق یا گرمای ناشی از واحدهای هسته را می‌توان برای تولید هیدروژن به کاربرد. می‌توان این هیدروژن را در سلول‌های سوختی برای به حرکت درآوردن خودروها استفاده کرد یا آن را سوزاند تا بدون انتشار گازهای گلخانه‌ای گرما تولید کرد.
کاربرد انرژی اتمی در تولید الکتریسیته
مهمترین و شناخته شده ترین کاربرد انرژی در حوزه تولید الکتریسته یا همان برق هسته‌ای است. نیروگاه‌های هسته‌ای را می‌توان مهمترین کاربرد فناوری هسته‌ای نامید که بدون تولید گازهای آلاینده به تولید برق می‌پردازند. گرمای حاصل از واکنش هسته‌ای در محیط راکتور، آبی را که به عنوان خنک کننده به کار می‌رود به بخار آب تبدیل می‌کند و بخار آب تولید شده - همانند فرآیندی که در تولید برق از زغال سنگ، نفت یا گاز متداول است - به سمت توربین فرستاده می‌شود تا با راه اندازی مولد (ژنراتور) توان الکتریکی مورد نیاز را تولید کند.
در واقع در نیروگاه‌های هسته‌ای تنها راکتور همراه با مواد بخار، جانشین دیگ بخار نیروگاه‌های معمولی شده است. علاوه بر نیروگاه‌های هسته‌ای که برق شهرها و صنایع را تأمین می‌کنند، نیروگاه‌های هسته‌ای کاربردهای وسیع‌تری در زمینه‌های دیگر مانند پیشرانش زیردریایی‌ها، ناوهای دریایی، کشتی‌های یخ شکن، سفینه‌های فضایی و غیره نیز دارند.
تحقیقات جنایی با فناوری هسته‌ای!
با توجه به دقت اندازه‌گیری روش فعال‌سازی نوترونی که شناسایی یک ذره در یک میلیون ppm است، در تشخیص عناصر و مقدار آنها می‌توان از این روش برای تجزیه مواد به جا مانده در محل وقوع جنایت استفاده کرد. انجام آنالیز موی بدن متهم یا یک تکه از لباس او می‌تواند پلیس را در تشخیص مجرم یاری دهد.
تشخیص اصل بودن آثار هنری با تکنولوژی هسته‌ای
با استفاده از روش فعال‌سازی نوترونی می‌توان سن یک اثر هنری را تعیین کرد و به این ترتیب به خالق واقعی آن پی برد.
جدول معرفی حوزه‌ها و کاربرد فناوری هسته‌ای
| حوزه | کابرد | حوزه | کاربرد |
| محیط زیست | تأمین آب آشامیدنی | کشتیرانی | کشتی‌های هسته‌ای در آب‌های جهان |
| صنایع غذایی |
پایان دادن به کمبود مواد غذایی |
هوافضا | مأموریت‌های فضایی و اعزام کاوشگرها |
| دامپزشکی و دامپروری | پیشگیری، کنترل و تشخیص بیماری‌های دامی | حمل و نقل | خودروهای برقی و هیدروژنی |
| پزشکی | مواد رادیواکتیو برای کاهش درد و درمان سرطان | برق | تولید الکتریسیته |
| تجهیزات پزشکی | استرلیزه سازی تجهیزات پزشکی با انرژی هسته‌ای | جرم شناسی | تحقیقات جنایی |
| کشاورزی |
انرژی هسته‌ای خطر کودها برای محیط زیست را می کاهد |
هنر | تشخیص اصل بودن آثار هنری |
تاریخچه تلاش ایران برای دستیابی به انرژی هسته‌ای از دانشگاه تهران کلید خورد
دکتر علی باکویی عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس، فارغ التحصیل دکتری فیزیک هسته‌ای و ذرات بنیادی از دانشگاه دولتی مسکو نیز با اشاره به تاریخ تلاش ایران برای دستیابی به انرژی هسته‌ای در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: شروع فعالیت هسته‌ای ایران تقریباً به سال ۱۳۳۵ بر می‌گردد که مجلس شورای ملی ایجاد مرکز اتمی دانشگاه تهران را تصویب کرد. در سال ۱۳۴۰ بود که شتابدهنده «واندوگراف» و مرکز پزشکی هسته‌ای در همین مرکز اتمی دانشگاه تهران راه اندازی شد.
وی با بیان اینکه در این راستا، راکتور ۵مگاواتی در سازمان انرژی اتمی تأسیس شد، گفت: در سال ۱۳۵۷ این راکتور با سوخت ۹۳ درصد غنی شده کار می‌کرد که این سوخت می‌تواند مصارف نظامی داشته باشد اما امریکایی‌ها این سوخت را در اختیار ایران قرار دادند.
وی بیان کرد: محققان کشور بعد از انقلاب به جهت تحریم‌ها مجبور شدند سوخت راکتور را عوض کنند و به ۲۰ درصد غنی شده تغییر بدهند؛ همین تحریم‌ها باعث شد که به سوخت غنی شده ۲۰ درصدی دست پیدا کنیم.
فارغ التحصیل دکتری فیزیک هسته‌ای و ذرات بنیادی از دانشگاه دولتی مسکو اضافه کرد: در سال ۱۳۵۳ دولت وقت، قرارداد ساخت ۴و احد نیروگاه اتمی در بوشهر، اصفهان، کازرون و ساوه را با شرکت‌های آلمانی و فرانسوی منعقد کرد؛ همزمان قراردادی برای راه اندازی مرکز هسته‌ای در اصفهان برای پشتیبانی از این نیروگاه‌ها منعقد شد.
عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس افزود: در آن زمان رقابتی بین ترکیه، ایران و پاکستان در زمینه غنی سازی اورانیوم وجود داشت از این رو ایران و این دو کشور همزمان شروع به فعالیت هسته‌ای کردند. در همه این امور امریکایی‌ها حضور داشتند اما بعد از پیروزی انقلاب، رابطه دو کشور ایران و آمریکا قطع و کارشکنی‌های این کشور شروع شد.
باکویی تاکید کرد: با وجود این کارشکنی‌ها، ایران دست از فعالیت‌های هسته‌ای برنداشت و تاکنون تحقیقات خود را به انجام رسانده است. این فعالیت‌ها رشد چشمگیر متفاوتی داشته است. همه این رشدها در کشور صفر تا صد بومی و داخلی کشور بوده و ما از دستاوردهای دانشمندان خودمان در زمینه فناوری هسته‌ای بهره می بریم.
وی با بیان اینکه دستاوردهای فناوری هسته‌ای ما با دستاوردهای ما در فناوری‌های دیگر متفاوت است، گفت: این به این دلیل است که با هدف انحصار گرایی هیچ کشوری به کشور دیگری در زمینه فناوری هسته‌ای کمک نمی‌کند.
قبل از انقلاب در فناوری هسته‌ای وابسته به کشورهای بزرگ بودیم؛ اما بعد از انقلاب هر چه پیشرفت کردیم با اتکا به محققان خودمان بوده است
فارغ التحصیل دکتری فیزیک هسته‌ای و ذرات بنیادی از دانشگاه دولتی مسکو با تاکید بر اینکه تا قبل از انقلاب در فناوری هسته‌ای وابسته به کشورهای بزرگ بودیم، گفت: اما بعد از انقلاب هر چه پیشرفت کردیم با اتکا به محققان خودمان بوده است.
عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس عنوان کرد: چیزی که غربی‌ها را نگران کرده این است که ایران طی این مدت بدون کمک خارجی‌ها به این رشد دست پیدا کرده و می‌تواند به راحتی انحصار هسته‌ای را بشکند؛ همانطور که یکی از فرماندهان ایرانی در جنگ اعلام کرد: «هر وقت مسیر را گم کردید ببینید توپخانه دشمن کجا را هدف قرار داده آنجا جبهه خودی است» لذا وقتی مشاهده می‌کنیم که دشمن برای جلوگیری از ادامه تلاش ایران این همه تحریم وضع کرده، نشانگر این است که به درستی مسیر توسعه و پیشرفت فناوری هسته‌ای را در پیش گرفته‌ایم؛ همین موضوع دشمن را عصبانی کرده است.
باکویی با تاکید بر اینکه ایران عضو پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای «NPT» است و پیمان بسته که از فناوری هسته‌ای در راستای ساخت سلاح و بمب هسته‌ای استفاده نکند، گفت: ایران در سال ۱۳۵۰ قبل از انقلاب و در سال ۱۳۷۴ بعد از انقلاب این معاهده را امضا کرده است؛ همچنین ما موافقت‌هایی با آژانس بین المللی انرژی اتمی داشتیم که رضایت دادیم که نظارت خودش را بر تأسیسات هسته‌ای کشور بیشتر کند. بنابراین آنها کاملاً در جریان فعالیت‌های ما هستند و این نشان می‌دهد که ما گرایش نظامی نداشته‌ایم.
فارغ التحصیل دکتری فیزیک هسته‌ای و ذرات بنیادی از دانشگاه دولتی مسکو با اشاره به تأکیدات رهبری گفت: بر اساس آنچه که رهبری فرمودند و آموزه‌های دینی مان، ما به سمت سلاح‌های کشتار جنگی نرفتیم و نخواهیم رفت زیرا مقید به آموزه‌های دینی مان هستیم. در نتیجه آنها هم این را می‌دانند اما فشاری که به ما می‌آوردند برای رسیدن به فناوری صلح امیز هسته‌ای است چراکه نمی خوهند ما همین فناوری صلح آمیز را هم داشته باشیم در حالی که خودشان استفاده می‌کنند و در انحصار دارند.
عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: ایران ضمن پیشرفت در فناوری هسته‌ای و به کارگیری این تکنولوژی در حوزه‌های مختلف، حاضر به انتقال آن به سایر کشورهاست. درست است که فناوری هسته‌ای نسبت به سایر فناوری‌ها، یک تکنولوژی جوان است اما تحقیقات در این زمینه قدمت زیادی در کشور ما دارد. ضمن اینکه بسیاری از کشورها طی دهه‌های قبل، تحقیقات هسته‌ای خود را آغاز کرده بودند در حالی که هیچگاه نتایج آن منتشر نمی‌شد.
تأثیر فناوری هسته‌ای در رفاه مردم
وی با تاکید بر اینکه فناوری هسته‌ای نسبت به کاربردهای مختلف هنوز اول راه است و می‌تواند در رفاه زندگی مردم و توسعه کشور خیلی مؤثر باشد، گفت: کاربردهایی که فناوری هسته‌ای دارد می‌تواند به پیشرفت سایر فناوری‌ها سرعت بخشد. مسلماً استفاده از تکنولوژی هسته‌ای کیفیت بسیاری از فناوری‌های دیگر را افزایش می‌دهد.
به گفته وی، یکی از مزیت‌های مهم فناوری هسته‌ای این است که میعادگاه سایر تکنولوژی هاست بدان معنا که برای توسعه این فناوری، فناوری‌های دیگر بکار گرفته می‌شوند و در نتیجه توسعه این فناوری توسعه فناوری‌های دیگر را به دنبال دارد. هر فناوری شاید به خودی خود پیشرفت و خروجی خوبی داشته باشد اما در تعامل با این فناوری به نتیجه بهتر و با کیفیت تری می‌رسد. بنابر این لازم است که در توسعه و پیشرفت این تکنولوژی دقت بالایی به کار برده شود تا با بالاترین استانداردها در همه فناوری‌ها رسوخ کند.
پیشرفت در فناوری هسته‌ای پیشرفت در سایر علوم را به دنبال دارد و با همراهی تکنولوژی هسته‌ای پیشرفت چشمگیرتری خواهد داشت. همانگونه که امروزه شاهد هستیم این فناوری به کمک سایر علوم از قبیل پزشکی، محیط زیست، کشاورزی، امنیت، نفت، حوزه‌های مختلف صنعتی و … آمده و در پیشرفت آنها را نقش داشته است
به گفته باکویی، به زبان ساده می‌توان گفت پیشرفت در فناوری هسته‌ای پیشرفت در سایر علوم را به دنبال دارد و با همراهی تکنولوژی هسته‌ای پیشرفت چشمگیرتری خواهد داشت. همانگونه که امروزه شاهد هستیم این فناوری به کمک سایر علوم از قبیل پزشکی، محیط زیست، کشاورزی، امنیت، نفت، حوزه‌های مختلف صنعتی و … آمده و در پیشرفت آنها را نقش داشته است.
عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس خاطرنشان کرد: به دلیل اینکه این فناوری می‌تواند باعث رشد و توسعه سایر فناوری‌ها، رفاه مردم و پیشرفت کشور شود مقام معظم رهبری هم تاکید دارند که نباید از صنعت هسته‌ای غافل شویم.
وی با تاکید بر اینکه ما برنامه دراز مدتی در حوزه استفاده از فناوری هسته‌ای داریم اما به خوبی در اجرای آن موفق نبوده‌ایم، گفت: البته که تأکیدات رهبری به اجرای این برنامه‌ها می‌تواند تحولی در کشور ایجاد کند.
پتانسیل تولید راکتور هسته‌ای
باکویی با اشاره به کاربرد فناوری هسته‌ای در کشور گفت: کاربردهای فناوری هسته‌ای زیاد است. در ایران هم تاکنون بسیاری از آنها بومی شده است. تاکنون ما در حوزه کشاورزی و تولید و اصلاح بذر، افزایش بازدهی بذرگندم، نخود مقاوم به بیماری، اصلاح ژنتیکی برنج، شیرین سازی آب دریا، تولید برق، حوزه پزشکی و تشخیص بیماری‌ها، تولید رادیوداروها، نشت یابی خطوط انتقال نفت و گاز، صنعت شیشه سازی و… از فناوری هسته‌ای بهره برده‌ایم.
فارغ التحصیل دکتری فیزیک هسته‌ای و ذرات بنیادی از دانشگاه دولتی مسکو تاکید کرد: به صورت کلی، زمینه برای رشد این فناوری در کشورمان به خوبی فراهم است و ما حتی توانایی تولید راکتورهای هسته‌ای در کشور را هم بزودی خواهیم داشت.
