موقعیت دلار آمریکا به عنوان ارز ذخیره جهان، بر مبنای اهمیت این ارز در بازارهای انرژی و کالا بوده است اما نفوذ جهانی پترودلار ممکن است رو به پایان باشد.
پس از این که گزارش شد انگلیس از عربستان سعودی درخواست کرده است نفت بیشتری تولید کند، وال‌استریت‌ژورنال گزارش انحصاری منتشر و اعلام کرد عربستان سعودی سرگرم مذاکرات جدی با پکن برای قیمت‌گذاری فروش نفت خود به چین به یوان است. چنین اقدامی علاوه بر این که نفوذ پترودلار در بازار جهانی نفت را تضعیف می‌کند و به منزله تغییر دیگری از سوی بزرگترین صادر کننده نفت جهان در قبال آسیاست اما همچنین اقدامی است که قلب سیستم مالی آمریکا را نشانه می‌گیرد که از جایگاه ذخیره ارزی دلار استفاده کرده و هر میزان دلاری که مورد نیاز بوده است برای تامین هزینه دولت در یک دهه گذشته چاپ کرده است.
مذاکرات با چین درباره قراردادهای نفتی قیمت گذاری شده یوان به مدت شش سال گذشته در جریان بوده اما امسال که سعودیها نسبت به تعهدات امنیتی چند دهه‌ای آمریکا برای دفاع از این کشور به میزان فزاینده‌ای ناراضی شده اند، جدیت پیدا کرد. سعودیها از عدم حمایت آمریکا از مداخله آنها در جنگ یمن و همچنین تلاش دولت بایدن برای توافق با ایران درباره برنامه هسته‌ای عصبانی هستند.
مقامات سعودی اظهار کردند که از خروج ناگهانی آمریکا از افغانستان در سال ۲۰۲۱ شوکه شدند.
چین بیش از ۲۵ درصد از صادرات نفت عربستان سعودی را دریافت می کند و اگر این صادرات به یوان قیمت‌گذاری شود فروش نفت عربستان جایگاه ارز چین را تقویت خواهد کرد و ارز چین را در مسیر تبدیل شدن به ارز ذخیره پترو یوان جهانی قرار می‌دهد.
حتی از وال استریت ژورنال نیز اذعان کرده که تغییر به سوی یک سیستم پترویوان تغییر عمیقی برای عربستان سعودی برای قیمت‌گذاری حدود ۶.۲ میلیون بشکه در روز صادرات نفت غیردلاری محسوب می‌شود زیرا عمده فروش نفت جهان معادل حدود ۸۰ درصد به دلار انجام می شود. سعودیها در قراردادی با دولت نیکسون که شامل ضمانت های امنیتی برای این کشور بود، از سال ۱۹۷۴ نفت را به دلار فروخته اند. اما به نظر می‌رسد که سعودیها دیگر چندان به ضمانتهای امنیتی آمریکا اهمیت نمی دهند و در عوض سرسپردگی خود را به سمت چین تغییر دادند.
در سال ۲۰۱۸ چین قراردادهای نفتی قیمت‌گذاری شده به یوان را در راستای تلاشها برای گسترش نفوذ یوان در جهان معرفی کرد اما این اقدام تاثیر چندانی در نفوذ دلار در بازار جهانی نداشت و دلار آمریکا همچنان ارز منتخب صادرکنندگان نفت ماند. برای چین ریسک استفاده از دلار با تحریم‌های آمریکا علیه ایران بر سر برنامه هسته‌ای و علیه روسیه در واکنش به حمله نظامی به اوکراین بارز شده است.
تغییر تاریخی کنونی چندان تعجب آور نیست. چین تلاشهای خود برای جلب عربستان سعودی را در سال‌های اخیر افزایش داده و کمک کرده عربستان سعودی موشک‌های بالستیک خود را بسازد. در خصوص برنامه هسته‌ای با این کشور مشورت کرده و در پروژه های داخلی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان نظیر شهر جدید آینده گرای نوئم سرمایه گذاری کرده است.
در این بین روابط سعودیها با آمریکا در دوران ریاست جمهوری بایدن که در کارزار انتخاباتی سال ۲۰۲۰ عربستان سعودی را برای قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار سعودی در سال ۲۰۱۸ تقبیح کرده بود، تیره شده است. محمد بن سلمان که مقامات اطلاعاتی آمریکا می‌گویند دستور قتل خاشقچی را صادر کرده است، ماه گذشته حاضر نشد در تماس میان بایدن و ملک سلمان پادشاه عربستان حضور پیدا کند.
این تحولات در شرایطی روی می دهد که روابط اقتصادی آمریکا با سعودیها تیره شده است. آمریکا اکنون در میان بزرگترین تولیدکنندگان نفت جهان قرار دارد. این کشور در دهه ۱۹۸۰ حدود دو میلیون بشکه در روز نفت عربستان را وارد می‌کرد اما این آمار اکنون به کمتر از ۵۰۰ هزار بشکه در روز در دسامبر سال ۲۰۲۱ کاهش پیدا کرد. در مقابل واردات نفت چین همسو با توسعه اقتصادی این کشور طی سه دهه گذشته رشد کرده است. طبق آمار اداره کل گمرک چین، عربستان سعودی در سال ۲۰۲۱ بزرگترین صادر کننده نفت به چین بود ۱.۷۶ میلیون بشکه در روز نفت به این کشور صادر کرد و پس از آن روسیه با ۱.۶ میلیون بشکه در روز قرار گرفت.
نیازی به گفتن نیست که آمریکا از این تغییر تاریخی خشنود نیست. یک مقام بلندپایه آمریکایی به وال استریت ژورنال گفت ایده که از سعودیها نفت خود به چین را به یوان بفروشند، به شدت متغیر و تهاجمی و چندان محتمل نیست. این مقام آمریکایی گفت سعودیها ایده مذکور را در گذشته، هنگامی که میان واشنگتن و ریاض تنش وجود داشت مطرح کرده بودند.
البته ممکن است که سعودیها از این ایده عقب‌نشینی کنند. تغییر تجارت میلیون‌ها بشکه نفت از دلار به یوان ممکن است اقتصاد عربستان سعودی که نرخ ریال آن بر اساس دلار تعیین شده است را برهم زند. دستیاران محمد بن سلمان درباره خسارت اقتصادی اجرای شتاب زده چنین برنامه‌ای به وی هشدار داده‌اند یا شاید عربستان سعودی چندان برای روزی آماده می‌شود که آخرین پیوند بزرگ با آمریکا شکسته شود.
فروش نفت بیشتر به یوان، ارتباط عربستان سعودی به ارز چین را نزدیکتر می‌کند. این ارز به دلیل کنترلهای شدید اعمال شده از سوی پکن چندان سرمایه‌گذاران بین‌المللی را جلب نکرده است. فروش نفت به ارزی که ثبات کمتری دارد ممکن است دورنمای مالی دولت عربستان را تضعیف کند.
طبق گزارش وال استریت ژورنال، تاثیر چنین اقدامی بر اقتصاد عربستان به میزان فروش نفت به یوآن و قیمت نفت بستگی خواهد داشت. بعضی از اقتصاددانان می گویند تغییر فروش نفت از دلار به یوان، درآمد عربستان سعودی را تقویت خواهد کرد و می‌تواند نرخ ریال را مانند دینارکویت بر اساس سبدی از ارزها تعیین کند.
مونیکا مالک اقتصاددان ارشد بانک بازرگانی ابوظبی در این باره گفت: اگر این اقدام اکنون که قیمت‌های نفت بالاست، انجام شود منفی دیده نمی شود بلکه بیشتر به عنوان عمیق کردن روابط با چین دیده می شود.
بر اساس گزارش اویل پرایس، اگرچه سعودیها قصد دارند عمده تجارت نفت خود را به دلار انجام دهند اما این تغییر شروع شده و این اقدام می تواند سایر تولیدکنندگان را وسوسه کند صادرات خود به چین را به یوان قیمت گذاری کنند. صادرکنندگان بزرگ دیگر به چین، کشورهای روسیه، آنگولا و عراق هستند.
ایسنا
