مجید چگنی، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران گفتوگویی با وزارت نفت داشته که در ادامه می‌خوانید.
*آقای چگنی! اقدام‌های انجام‌شده برای عبور بی‌دغدغه از زمستان ۱۴۰۰ را تشریح کنید.
مهمترین اقدام‌هایی که سبب عبور بدون دغدغه از زمستان سال ۱۴۰۰ شد، آغاز سوآپ گازی از ترکمنستان به آذربایجان، افزایش ظرفیت انتقال گاز کشور با به‌کارگیری ۱۵ واحد توربوکمپرسور یدک در تأسیسات انتقال گاز، راه‌اندازی تأسیسات تقویت فشار خیرگو ۸ و ارسنجان ۸ و به‌ویژه اقدام‌های سنجیده و بهنگام برای مدیریت مصرف نیروگاه‌ها و صنایع از مهمترین عوامل گذر از زمستان ۱۴۰۰ بودند.
ایران به‌دنبال اجرای قرارداد صادرات گاز به پاکستان، افغانستان و عمان است
*سوخت‌های جایگزین چقدر با هماهنگی شرکت ملی گاز ایران تامین شد؟
با توجه به برآورد موازنه منفی عرضه و تقاضا در زمستان امسال از فصل تابستان، اقدام‌های ویژه‌ای از سوی شرکت ملی گاز ایران و شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی برای ذخیره سوخت مایع در نیروگاه‌ها انجام شد، به نحوی که در آغاز آبان‌ماه مقدار ذخیره نفت گاز در نیروگاه‌ها ۳۶۸ میلیون لیتر نسبت به پارسال بیشتر بوده است.
*امسال چه مقدار از ذخیره‌سازی‌های گاز طبیعی استفاده شد؟
مقدار گاز تزریق‌شده به شبکه گاز کشور از مخازن ذخیره‌سازی در زمستان امسال تقریباً برابر با پارسال و به میزان ۲.۵ میلیارد مترمکعب بوده است، اما به‌دلیل شرایط ویژه شبکه شمال شرق کشور، مقدار برداشت گاز از مخزن شوریجه ۱۵۴ میلیون مترمکعب بیشتر بوده است که این موضوع، همچنین سوآپ گاز ترکمنستان به آذربایجان از عوامل تأثیرگذار در مدیریت شبکه شمال شرق کشور در زمستان ۱۴۰۰ هستند.
*برنامه صنعت گاز برای افزایش ذخیره‌سازی برای سال‌های آینده چیست؟ پروژه ذخیره‌سازی جدیدی اجرایی می‌شود؟
مخازن ذخیره‌سازی موجود، مخزن سراجه با ظرفیت ذخیره‌سازی یک میلیارد مترمکعب و شوریجه D با ظرفیت ذخیره‌سازی ۲.۲۵ میلیارد مترمکعب است. مخازن ذخیره‌سازی در حال توسعه فاز دوم شوریجه با ظرفیت ذخیره‌سازی ۲.۲۵ میلیارد مترمکعب و شوریجه D با ظرفیت ذخیره‌سازی ۰.۵ میلیارد مترمکعب است. دیگر اطلاعات مخازن موجود و در حال توسعه به شرح زیر است:
ایران به‌دنبال اجرای قرارداد صادرات گاز به پاکستان، افغانستان و عمان است
طرح‌های ذخیره‌سازی در حال مطالعه به شرح زیر است:
ایران به‌دنبال اجرای قرارداد صادرات گاز به پاکستان، افغانستان و عمان است
برنامه ذخیره‌سازی در مخازن سراجه و شوریجه در سال‌های آینده نیز به شرح جدول زیر است:
ایران به‌دنبال اجرای قرارداد صادرات گاز به پاکستان، افغانستان و عمان است
*اکنون تولید و پالایش گاز طبیعی ایران چقدر است؟
تولید و پالایش گاز طبیعی هم‌اکنون مطابق جدول زیر است:
ایران به‌دنبال اجرای قرارداد صادرات گاز به پاکستان، افغانستان و عمان است
*برنامه شرکت ملی گاز ایران برای افزایش تولید و پالایش گاز در پارس جنوبی چیست و با پایان یافتن طرح‌های توسعه‌ای در پارس جنوبی چقدر به مقدار تولید افزوده می‌شود؟
با توجه به روند افت طبیعی تولید گاز از میدان‌های قدیمی‌تر در کشور از جمله میدان گازی پارس جنوبی و براساس نتایج مطالعه «نحوه بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت پالایشگاه‌های منطقه عمومی غرب خلیج فارس» که از سوی شرکت ملی نفت ایران انجام شده است، افزون بر تکمیل فاز ۱۱ پارس جنوبی به‌عنوان آخرین فاز در حال توسعه در میدان گازی پارس جنوبی، احداث کمپرسورهای تقویت فشار سرچاهی و توسعه میدان‌های گازی جدید شامل پارس شمالی، کیش، بلال، یلدا، گلشن، فردوسی، فرزاد A و B، لاوان، سلمان، فروز B و مدار با هدف تخصیص بهینه منابع گازی جدید پیش‌گفته به پالایشگاه‌های پارس جنوبی (به‌نحوی که انتقال، توزیع و فرآورش گاز در پالایشگاه‌های فوق با حداقل هزینه انجام می‌شود)، در برنامه وزارت نفت است.
شایان ذکر است تحقق برنامه‌های بالا در کنار توسعه میدان‌های جدید اختصاص‌یافته به پالایشگاه‌های پارس جنوبی، سبب حفظ و نگهداشت تولید گاز در منطقه پارس جنوبی و استفاده حداکثری از ظرفیت پالایشی ایجاد شده در آن منطقه خواهد شد. در ضمن برآورد سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای انجام اقدام‌های مزبور که سرانجام سبب افزایش تولید گاز در منطقه پارس جنوبی تا سقف ۸۳۰ میلیون مترمکعب در روز تا افق ۱۴۱۵ خواهد شد، حدود ۴۰ میلیارد دلار است.
*در ۶ ماه گذشته چقدر به طول خطوط انتقال گاز و شبکه گازرسانی شهری و روستایی افزوده شده است؟
طول خطوط لوله احداث‌شده در ۶ ماه اخیر ۷۰۳.۶ کیلومتر و شبکه گازرسانی در ۶ ماهه گذشته ۷۶۹۷ کیلومتر (از ابتدای شهریور تا پایان دی‌ماه سال ۱۴۰۰) است.
*چند شهر و روستای کشور اکنون به شبکه گاز کشور متصل هستند؟
طبق گزارش‌های شرکت‌های گاز استانی تا پایان دی‌ماه سال ۱۴۰۰، تعداد شهرهای گازرسانی‌شده ۱۲۱۶ و تعداد روستاهای گازرسانی شده ۳۴۸۸۴ هستند.
ایران به‌دنبال اجرای قرارداد صادرات گاز به پاکستان، افغانستان و عمان است
*گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان به کجا رسیده است؟
گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان و نقاط صنعتی و نیروگاهی این استان برای شرکت ملی گاز ایران اولویت بالایی دارد، به این منظور و با هدف تسریع در گازرسانی به استان، افزون بر ظرفیت‌های شرکت گاز استان سیستان و بلوچستان اکنون از ظرفیت‌های اجرایی سه شرکت گاز استانی دیگر نیز در قالب استان‌های معین برای پیشبرد برنامه‌های گازرسانی در سطح استان سیستان و بلوچستان استفاده می‌شود که شامل احداث ۱۱۱۰ کیلومتر خط انتقال با قطرهای ۶ تا ۵۶ اینچ است که به‌دلیل اهمیت موضوعی از جمله پروژه‌های اولویت‌دار شرکت ملی گاز ایران در برنامه ملی اقتصاد مقاومتی از سال ۹۵ تاکنون بوده است.
از جمله خطوط لوله انتقال گاز در حال اجرا در این استان می‌توان به خط لوله ایرانشهر - چابهار - مکران/ کنارک (شامل چهار قطعه)، خط انتقال زاهدان - دوراهی دشتک - زابل، ایرانشهر - پالیزان - خاش، خاش - میرجاوه و خطوط انتقال گاز خاش اشاره کرد.
خط انتقال گاز زاهدان - دوراهی دشتک با پیشرفت فیزیکی ۹۶ درصد و دشتک - زابل با پیشرفت فیزیکی ۹۳ درصد در حال اجراست و پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال تکمیل شود. خط انتقال خاش - میرجاوه با پیشرفت فیزیکی ۹۷ درصد هم رو به اتمام است. با توجه به آنکه بهره‌برداری و تزریق گاز این خط منوط به تکمیل خط انتقال ایرانشهر - پالیزان - خاش با پیشرفت حدود ۹۳ درصدی است، از این رو پیش‌بینی زمان تزریق گاز پایان سه ماه نخست سال ۱۴۰۱ خواهد بود.
خطوط انتقال گاز مکران - چابهار و مکران - کنارک نیز تکمیل شده، لیکن تزریق گاز به این خطوط منوط به تکمیل خطوط انتقال ایرانشهر - مکران است که این خط هم با پیشرفت ۹۲ درصد در دست حال احداث است و پیش‌بینی می‌شود این بخش در سه ماه دوم سال ۱۴۰۱ تکمیل شود.
براساس تازه‌ترین گزارش عملکرد اقتصاد مقاومتی، پیشرفت فیزیکی خطوط انتقال گاز استان سیستان و بلوچستان به جز خوشه دوم خاش که در مرحله بررسی فنی است، تا پایان آذرماه ۸۷.۴۵ درصد بوده است.
همچنین در گازرسانی به شهرهای زاهدان، ایرانشهر، زابل، زهک، محمدآباد، دوست‌محمد، ادیمی، خاش، بمپور، محمدان، بزمان، دلگان، اسماعیل‌آباد و روستاهای خاش و روستاهای ایرانشهر و بمپور، حدود ۳۶۰۸ کیلومتر شبکه تغذیه و توزیع و ۸۱۴۲۸ انشعاب اجرا و ۷۴ درصد علمک (نسبت به کل علمک‌های مورد نیاز) نصب شده است. بر این اساس درصد شبکه تغذیه و توزیع احداث شده به کل متراژ مورد نیاز برای این شهرهای تا اواسط اسفند به این شرح است: زاهدان ۱۰۰ درصد، ایرانشهر ۹۹ درصد، زابل ۷۶ درصد، زهک و محمدآباد ۸۳ درصد، دوست‌محمد و ادیمی ۹۲ درصد، خاش ۱۰۰ درصد، بمپور ۷۰ درصد، محمدان ۹۱ درصد، بزمان ۹۶ درصد و دلگان ۹۷ درصد.
درصد شبکه گازرسانی‌شده نسبت به شبکه اجرا شده در این شهرها نیز تا اواسط اسفند به این ترتیب است:
زاهدان ۹۳ درصد، ایرانشهر ۸۵ درصد، زابل ۲۱ درصد، زهک و محمدآباد صفر درصد، دوست‌محمد و ادیمی صفر درصد، خاش صفر درصد، بمپور ۹۵ درصد، محمدان ۹۷ درصد، بزمان صفر درصد و دلگان صفر درصد که در مورد بخش‌های بدون گاز، موارد عمدتاً ناشی از تکمیل نشدن خطوط انتقال تأمین‌کننده گاز این شهرهاست که برنامه لازم برای تسریع در اجرای این خطوط انتقال گاز ارائه شده و در نشست‌های منظم در حال پیگیری است.
در بخش روستایی نیز بیش از ۲۵ روستا توابع ایرانشهر و بمپور گازرسانی شده‌اند و ۱۰۰ روستای دیگر از توابع این دو شهرستان و شهرستان خاش در مرحله اجرای شبکه گازرسانی است (درصد شبکه تغذیه و توزیع احداث شده به کل متراژ مورد نیاز روستاهای توابع ایرانشهر و بمپور ۱۰۰ درصد و برای اسماعیل‌آباد و روستاهای خاش ۳۱ درصد است، به همین دلیل درصد شبکه گازرسانی‌شده روستاهای توابع ایرانشهر و بمپور به کل شبکه اجرا شده ۴۶ درصد و برای اسماعیل‌آباد و روستاهای خاش صفر درصد است).
به این ترتیب از کل مشترکان پیش‌بینی‌شده در این شهرستان‌ها (۲۳۷۳۷۱ خانوار)، تعداد ۱۰۶۴۲۳ خانوار از گاز طبیعی بهره‌مند شده‌اند (درصد بهره‌مندی شهرستاهای فوق، ۴۶ درصد است).
دیگر شهرهای استان مانند چابهار، کنارک، میرجاوه، ده‌رئیس، ریگ‌ملک و نوک‌آباد نیز در مرحله پیمان‌سپاری برای گازرسانی هستند و افزون بر موارد فوق، در بخش گازرسانی به صنایع، احداث خط انشعاب گاز واحدهای سیمان خاش، زابل و تیس، نیز توسط شرکت گاز استانی در حال اجراست که قرارداد انشعاب گاز امضا شده و پیشرفت خط سیمان خاش ۸۰ درصد، سیمان زابل ۴۵ درصد و سیمان تیس ۲ درصد است.
*تازه‌ترین پروژه‌های کلان در حال اجرای شرکت گاز را تشریح کنید.
اکنون ۸۸ عنوان پروژه مربوط به ۱۹ طرح احداث خطوط لوله انتقال گاز و ایستگاه‌های تقویت فشار (در خطوط چهارم، ششم، هفتم، هشتم، نهم و یازدهم سراسری/ احداث خطوط انتقال گاز شهرها/ تکمیل خطوط سراسری انتقال گاز/ خط انتقال گاز دوم شمال شمال‌شرق/ گازرسانی در استان هرمزگان/ احداث تأسیسات زیربنایی و ساختمانی/ بهینه‌سازی تأسیسات خطوط و ایستگاه‌های در حال بهره‌برداری)، تعداد چهار طرح پالایشی مربوط به احداث پالایشگاه گاز پارسیان، پالایشگاه گاز ایلام و ارتقای تجهیزات اندازه‌گیری ایستگاه گاز صادراتی بازرگان و تعداد پنج طرح ذخیره‌سازی در مخازن شوریجه (فاز دوم)، سراجه (فاز دوم)، امکان‌سنجی ذخیره‌سازی گاز در ساختار گنبد نمکی نصرآباد کاشان، قزل‌تپه و میدان مختار از پروژه‌های کلان شرکت ملی گاز ایران است که از سوی شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران در حال اجراست و کل اعتبار تخصیصی به این پروژه‌ها در بودجه سال ۱۴۰۰، ۱۶۵۵۷۱ میلیارد ریال است.
دیگر پروژه‌های کلان در حال اجرا برای بهبود پالایشگاه‌های گاز است که با اعتباری حدود ۱۱۸۳۰ میلیارد ریال در بودجه سال ۱۴۰۰ از سوی هشت شرکت پالایش گاز اجرا می‌شود. دیگر پروژه‌های کلان گازرسانی به شهرها و روستاها و مشترکان صنعتی با اعتبار ۱۸۵۳۹۲ میلیارد ریال در بودجه سال ۱۴۰۰ است که از سوی ۳۱ شرکت گاز استانی اجرا می‌شود.
ایران به‌دنبال اجرای قرارداد صادرات گاز به پاکستان، افغانستان و عمان است
*برنامه شرکت ملی گاز ایران برای توسعه روابط و دیپلماسی انرژی به‌ویژه با همسایگان مانند ترکیه، عراق، پاکستان، افغانستان، ترکمنستان و... چیست؟ لطفاً به تفکیک بیان کنید.
شرکت ملی گاز ایران درباره ترکمنستان، تلاش خود را بر جذب گاز آن کشور برای مرزهای جنوبی و وارد کردن گاز آن کشور به ایران معطوف کرده است؛ خواه گاز وارداتی در ایران مصرف شود، خواه از ایران عبور کند.
برنامه شرکت ملی گاز ایران برای همکاری با ترکیه و عراق که اکنون زیرساخت‌های انتقال گاز ایران به آن کشورها متصل است، در درجه نخست این است تا قراردادهای جاری خود را با آنها با ظرفیت کامل اجرا و در گام بعدی، با توسعه زیرساخت‌های انتقال، به افزایش ظرفیت تجارت بین دو کشور اقدام کند.
کشورهایی که اکنون با آنها ارتباط زیرساختی وجود ندارد، به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ نخست کشورهایی که شبکه زیرساخت خطوط لوله برای انتقال گاز به آن کشورها طراحی شده، مانند پاکستان و تا حدودی افغانستان و عمان که در مورد این کشورها تلاش داریم زمینه اجرایی شدن این پروژه‌های طراحی‌شده فراهم و قرارداد گازی مربوطه، امضا و اجرا شود.
درباره دیگر کشورهای همسایه هم که کار چندانی انجام نشده و خطوط لوله‌ای طراحی نشده است، تلاش می‌شود زمینه‌های نزدیکی با این کشورها برای تعریف پروژه‌های مشترک فراهم شود.
