فرانک اوفارل، سرمربی سابق تیم ملی ایران در فاصله تابستان ۵۳ تا ۵۵، روز گذشته در سن ۹۴ سالگی درگذشت.
این مربی مشهور ایرلندی (بریتانیایی) که سابقه هدایت تیم‌هایی مانند منچستر یونایتد، لستر سیتی و کاردیف سیتی را در کارنامه خود دارد، به همراه تیم ملی ایران قهرمانی در بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴ و صعود به المپیک ۱۹۷۶ مونترال را تجربه کرد و زمینه ساز ورود تیم ملی ایران به سطح اول فوتبال آسیا و صعود جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین بود.
بعد از جدایی اوفارل در سال ۱۹۷۶، حشمت مهاجرانی، دستیار او در تیم ملی ایران، هدایت این تیم را بر عهده گرفت و توانست آخرین قهرمانی ایران در آسیا و همینطور اولین صعود به جام جهانی را تجربه کند.
اوفارل درباره اهدافش در هنگام قبول هدایت تیم ملی ایران گفته بود: "به عقیده من ایران به عنوان یک کشور جدید فوتبال در حال ظهور است و به طور مستقیم به سوی سازمان دادن یک زیربنای صحیح و به سمت یک تیم ملی قوی پیش می رود. آن ها با تلاش بسیاری می خواهند به سطح یک تیم اروپایی در فوتبال دست یابند".
او زمانی هدایت ایران را بر عهده گرفت که در سطح دوم فوتبال انگلستان، هدایت کاردیف را بر عهده داشت. این مربی فقید بعد از قبول هدایت ایران، در مصاحبه ای درباره اهدافش با تیم ملی ایران گفته بود: "نمی‌توانم برای شروع کار صبر کنم، کاملا می‌دانم که این کار آسان نخواهد بود ولی بیشتر آن را به خاطر همین مشکل بودن و روح مبارزه داشتن قبول کردم نه به خاطر پول".
سرمربی ایرلندی که در ۴۴ سالگی (نیم قرن قبل) به ایران آمد، در آن دوران با قرارداد ۳۸۰ هزار تومان به مدت دو سال سرمربی ایران شد و در همان دوران یکی از قراردادهای سنگین را به نسبت دوران خود داشت.
قهرمانی ایران با اوفارل چند ماه بعد از حضور در تهران
سرمربی ایرلندی به محض حضور در ایران، تیمی را آماده بازی های آسیایی تهران می‌کند. تیم تحت هدایت او ۴۷ سال پیش در روز ۲۴ شهریور ۱۳۵۳ تیم ملی ایران در دیدار فینال بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴ با یک گل رژیم صهیونسیتی را شکست داد و برای اولین بار مدال طلای این مسابقات را بدست آورد. ایران قبل از این دو بار در بازی‌های آسیایی ۱۹۵۱ و ۱۹۶۶ مدال نقره را بدست آورده بود. تک گل بازی در دقیقه ۳۰ و توسط دفاع حریف به ثمر رسید.
ایران در مرحله گروهی مقابل میانمار، پاکستان و بحرین پیروز شد. در مرحله دوم مسابقات نیز مالزی، عراق و کره جنوبی را پشت سر گذاشت و به فینال رسید. ایران در این دوره عملکرد درخشانی داشت و هفت برد متوالی بدست آورد و در مقابل ۲۰ گل زده فقط یک گل دریافت کرد.
از بازیکنان حاضر در تیم قهرمان ایران در سال ۵۳ باید به علی جباری، رضا عادلخانی، منصور رشیدی، ناصر حجازی، اکبر کارگر جم، غلامحسین مظلوم، عزت جانملکی، محمود اعتمادی، غفور جهانی، کارو حق وردیان، حسن روشن، ابراهیم اشتیانی، پرویز قلیج خانی، جعفر کاشانی، علی پروین، محمد صادقی، بهرام مودت، مسیح مسیح نیا، محسن هوشنگی، محمد دستجردی.
صعود به المپیک ۱۹۷۶ مونترال
در واقع هدف اصلی اوفارل، صعود به المپیک مونترال بود. او یک سال پس از ورود به ایران، طی مرداد و شهریور ۱۳۵۴، تیمش را برای راهیابی به این رقابت‌ها آماده کرد بود. تیم ملی بالاخره توانست با پیروزی‌های شیرین مقابل بحرین، عراق، عربستان و تساوی مقابل کویت، صعود خود به المپیک ۱۹۷۶ مونترال را قطعی کند.
تیم ملی در مراحل مقدماتی بیشتر با ترکیب ناصر حجازی، آندرانیک اسکندریان، مسیح مسیح نیا، حسین کازرانی، حسن نایب آقا، حسن نظری، علی پروین (کاپیتان)، ابراهیم قاسمپور، حسن روشن، غلامحسین مظلومی و علیرضا خورشیدی به میدان رفت. از دیگر بازیکنان ایران در دور مقدماتی باید به بیژن ذوالفقارنسب، بهرام مودت، علیرضا عزیزی، مائیس میناسیان و محمدرضا عادلخانی اشاره کرد.
البته اوفارل فرصت حضور در المپیک را پیدا نکرد و قرارداد او با تیم ملی فوتبال ایران تمدید نشد تا حشمت مهاجرانی هدایت تیم ملی را برعهده بگیرد و از دور گروهی این رقابت ها هم صعود کند. تیم ملی ایران در المپیک نمایش‌های بسیار خوبی مقابل لهستان و شوروی داشت.
انتقال بازوبند کاپیتانی از حجازی به پروین
روزنامه اطلاعات در بریده‌ای از اخبار روزانه خود در آن دوران، به ماجرای انتقال بازوبند کاپیتانی تیم ملی از حجازی به پروین اشاره کرده است. در واقع بعد از کنار گذاشتن پرویز قلیچ خانی از تیم ملی ایران، ناصر حجازی بیشترین سابقه را در تیم ملی داشت و طبق رسم و رسوم تیم های ملی، او باید عهده دار این مسئولیت می‌شد اما اوفارل اعتقادی به کاپیتانی یک دروازه‌بان نداشت چرا که به نظر او، دروازه‌بان از انتهای زمین فاقد شرایط لازم برای رهبری تیم بود. در نهایت پروین به علت شرایط سنی و تجربه مناسب از سوی اوفارل به عنوان کاپیتان انتخاب شد و حجازی هم بعد از انجام گفت‌وگو با سرمربی تیم ملی و برخی رهبران این تیم، این مسئله را پذیرفت.
عکسی تاریخی از پیرمردان امروز، جوانان ۵۰ سال قبل
از معدود تصاویر به جا مانده از دوران حضور اوفارل در ایران، باید به حضور او در تمرین تیم ملی جوانان اشاره کرد که با هدایت حشمت مهاجرانی که به صورت همزمان دستیار اوفرال و سرمربی جوانان ایران بود، توانسته بود به قهرمانی آسیا دست یابد.
در عکسی که از آن اتفاق به جای مانده، می‌توان بازیکنان بزرگی را مشاهده کرد که در دوران جوانی خود، عضو تیم ملی جوانان بودند:
ایستاده: اوفارل، حبیب شریفی، احمد اسپندار، حمید مجد تیموری، محمد دادکان، خانلو (تدارکات)، اصغر صدری، حسین فداکار، حشمت مهاجرانی،
ردیف وسط: مصطفی مسلمی، فرامرز کردستانی، حجت خاکسار تهرانی، ناصر وثوق، نادر فریادشیران، مسلم خانی، غلام پیروانی، باغدیک عابدیان، الیاس عبداللهی.
نشسته: حبیب خبیری، طاهر موسوی، علیرضا حیدری، علیرضا قشقاییان، شیر علی روشن، شاهرخ مطیعی، هادی آهنگران.
به جرات می‌توان اوفارل را دریچه ورود ایران به فوتبال مدرن در آن روزگار دانست که با سطح فنی و دانش بالای خود، با جمعی از ستاره‌های نوظهور ایرانی، زمینه ساز قهرمانی در بازی‌های آسیایی، صعود به المپیک و جام جهانی شد.
ایسنا