به گزارش ایران اکونومیست-دانش حسابداری و قوانین و مقررات مالیاتی با یکدیگر پیوسته وابسته هستند، زیرا از یک سو سیستم حسابداری باعث می شود که درآمد شرکت ها به درستی محاسبه شده و سهم دولت از درآمد شرکتها بر آن اساس شناسایی گردد و از سوی دیگر قوانین و مقررات مالیاتی تأثیر بسزایی بر دانش حسابداری داشته و دارد. به جهت اهميت اين موضوع و بدنبال انتشار كتاب حسابداري ماليات بر درآمد كه توسط جامعه حسابدران رسمی ایران به چاپ رسيده است، روابط عمومي بانك صنعت و معدن با سید نجيب اله شنائي كارشناس مديريت رعايت قوانين و مقررات (تطبيق) اين بانك و مؤلف این کتاب به گفتگو نشسته كه در ادامه مي آيد:
1-تاريخچه و چگونگي پيدايش مسأله تخصيص ماليات بر درآمد چه زمانی بود؟
حسابداری مالیات بر درآمد نخستین بار در کشورهای آمریکا و انگلستان مطرح شد و به تدریج کشورهای دیگر نیز وارد این مسیر شدند. دلیل اولیه طرح این موضوع، اختلاف بین مقررات مالیاتی برای تعیین سود مشمول مالیات و سود حسابداری است.
در سال 1958 میلادی انجمن حسابدارن رسمي آمريکا در بولتن شماره 44 تحقيقات حسابداري، تشخيص ماليات های انتقالی را ضروري دانست و آن را از شرايط انعکاس صحيح مبلغ سود دوره تلقي نمود: "در تشخيص ماليات‌هاي انتقالی در حساب‌ها به شرط با اهميت بودن مبلغ، لازم است تا تطابق هزينه‌ها و درآمدها به نحو صحيح حاصل گردد و از انعکاس نادرست سود جلوگیری شود حتي در مواردي که پرداخت ماليات براي يک دوره نسبتاً طولاني به تعويق افتاده باشد".
هیأت تدوین استانداردهای بین المللی حسابداری، استاندارد حسابداری شماره 12 با عنوان مالیات بر درآمد (12 IAS) را تصویب نموده و طی دو دهه گذشته تخصيص ماليات بر درآمد بر این مبنا الزامي گرديده است.
2-در كشور ما چه استانداردها و الزاماتي براي اين موضوع مطرح است؟
استانداردهاي مرتبط با اين مهم در اواخر سال 1397 به تصویب کمیته تدوین استاندادرهای حسابداری ایران رسید، مطابق با استانداردهاي بين‌المللي گزارشگری مالی، استاندارد حسابداری شماره 12 (مالیات بر درآمد) است. با توجه به پیچیدگی ها خاص این استاندارد و تأثیرگذاری آن بر بسیاری از استانداردهای دیگر حسابداری، ارائه راهنمای بکارگیری آن به عنوان اولین راهنمای بکارگیری کامل و جامع حائز اهمیت می باشد. الزامات اين استاندارد در مورد كليه صورت هاي مالي كه دوره مالي آن ها از تاريخ 1399/1/1 و بعد از آن شروع مي‌شود، لازم الاجرا شده است.
3-نقش حسابداری مالیات بر درآمد چیست؟ در خصوص اهميت اين موضوع توضيح دهيد؟
به طور خلاصه می توان گفت که حسابداری مالیات بر درآمد از دو جنبه اهمیت دارد:
الف)محاسبه دقیق سود واقعی قابل تقسیم بین سهامداران
ب)محاسبه دقیق مالیات که بایستی به دولت پرداخت گردد.
می توان گفت يکي از مباحث بسيار پيچيده در حوزه حسابداري که مشکلاتي را نيز براي گزارشگري مالي ايجاد کرده است، درآمد قبل از کسر ماليات در صورت حساب سود و زيان واحدهاي تجاري مي باشد که با درآمد مشمول ماليات گزارش شده اختلاف دارد. در تهيه صورت حساب سود و زيان، حسابداران براي اندازه گيري نتايج عمليات واحد تجاري بر طبق استانداردهای حسابداري عمل مي کنند، اما درآمد مشمول ماليات بر اساس قوانين مالياتي هر کشوري محاسبه مي گردد. در تصويب قوانين مالياتي، مجلس نه تنها تحصيل درآمد بر دولت بلکه دستيابي به اهداف سياسي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي را نيز مد نظر قرار مي دهد. به همين دليل به خاطر اهدافي که در اندازه گيري درآمد حسابداري قبل از کسر ماليات و درآمد مشمول ماليات در نظر گرفته مي شود، اين دو هميشه با يکديگر اختلاف دارند.
در اين راستا حسابداري ماليات بر درآمد از يک طرف سعي بر آن دارد سهم دولت از درآمد شرکتها به درستي محاسبه شده و سود سهامداران به طور صحيح در دفاتر انعکاس پيدا کند و از طرف ديگر اطلاعاتي که در گزارشهاي مالي افشا مي گردد اطلاعاتي مخدوش نباشد تا استفاده کنندگان با اطمينان کامل براي تصميمگيري هاي خود از آن استفاده نمايند.
هدف اين استاندارد، تجویز نحوه حسابداري ماليات بر درآمد بوده که موضوع اصلي در حسابداري ماليات بر درآمد، چگونگی به حساب گرفتن آثار مالیاتی جاري و آتي جهت بازيافت (تسويه) آتي مبلغ دفتري دارايي هاي (بدهي ها) و معاملات و ساير رويداد‌هاي دوره جاري كه در صورت هاي مالي واحد تجاري شناسايي می‌شوند، است.
با اجرای این استاندارد، سود قبل از کسر مالیات در صورتهای مالی می تواند متفاوت از سود مشمول مالیات در اظهارنامه مالیاتی باشد. از این رو، واحدهای گزارشگر در صورتهای مالی خود مالیات ابرازی را بر اساس استاندارد های حسابداری شناسایی می‌کنند، در حالی که مالیات در اظهارنامه مالیاتی آنها بر اساس ضوابط مالیاتی محاسبه و پرداخت می شود.
4-آيا اين كتاب تنها كتابي است كه در اين حوزه تأليف نموده ايد يا كتابها و تأليفات ديگري نيز در اين زمينه داريد؟
علاوه بر اين كتاب، دو کتاب حسابداری موجودی مواد و کالا و حسابداری دارايی های ثابت مشهود نيز كتابهاي ديگري با موضوعات مرتبط حسابداري هستند كه در سالهاي پيش توسط اينجانب به رشته تحرير درآمده است.
