«گلایه‌های کاربران از کیفیت اینترنت پایانی ندارد. اگرچه متولیان این حوزه توضیحاتی در مورد افت کیفیت و سرعت اینترنت ارائه می‌دهند اما شبکه‌های اجتماعی مملو از اعتراض به وضعیت اینترنت کشور است؛ به طوری که به‌تازگی رئیس کارگروه یادگیری الکترونیکی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در واکنش به تأثیر کندی اینترنت در آموزش مجازی گفت: اختلالات در کیفیت و سرعت اینترنت در چند ماه گذشته افزایش یافته و موجب آزار و اذیت در برگزاری کلاس‌ها و امتحانات شده است. هر چند مقام‌های وزارت ارتباطات طی روزهای گذشته بر مسئله خوب‌بودن سرعت اینترنت موبایل تأکید داشته‌اند اما به نظر می‌رسد علاوه بر سرعت این اختلال در کیفیت اینترنت است که باعث اعتراض مردم و حتی بدنه دولت شده است.
بعضی از کاربران این کندی را به موضوعات مختلف مرتبط می‌دانند اما روزنامه همشهری در گفت‌وگو با نعیم فرهادیان، کارشناس شبکه تلاش کرده که دلایل فنی افت کیفیت را بررسی کند.
عامل DNS
نعیم فرهادیان نخستین عامل را که می‌تواند روی کیفیت اینترنت تأثیرگذار باشد، DNS می‌داند. او با اشاره به این که مهم است که DNS Server از چه نوع باشد، ادامه می‌دهد: «این موضوع از یک ISP به ISP دیگر می‌تواند متفاوت باشد. یعنی یک ISP ممکن است DNS خود را استفاده کند، یک ISP ممکن است DNS مخابرات یا یکی دیگر DNS زیرساخت را استفاده کند.»
به گفته فرهادیان «اگر یک ISP از یک DNS Server خوب برای کاربرانش استفاده کند، زمان DNS Query کاهش می‌یابد و کاربر بین نیم تا یک ثانیه برای بازکردن هر وبسایت جلو می‌افتد.»
فرهادیان با اشاره به این که DNS مهم‌ترین عاملی است که وبسایت‌ها و اپلیکیشن‌ها برای بالاآمدن به آن نیاز دارند، می‌گوید: «اختلال (عمدی یا غیرعمدی) روی DNS دسترسی به سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها را با مشکل مواجه می‌کند.»
با این حال او معتقد است که اختلالات اخیر با DNS مرتبط نیست و معتقد است که «کندی فعلی خیلی بیشتر از آن چیزی است که DNS بتواند تأثیرگذار باشد.»
عامل packet lost
به طور کلی اینترنت شامل بسته‌هایی است که در حال رفت و برگشت هستند. اگر این بسته‌ها در مسیر گم شوند، باعث می‌شود که کاربر احساس کند که اینترنت کند شده است. فرهادیان معتقد است این موضوع هم می‌تواند، عمدی یا غیر عمدی باشد.
به گفته او «به عنوان مثال در مورد اینستاگرام، لینک ما با ارمنستان ۴۰۰ گیگابیت است. در صورتی که این لینک پر شده باشد، اگر یک کاربر روی این لینک یک بسته (packet) بفرستد، قاعدتا این بسته در راه «دراپ» می‌شود.»
این کارشناس به توییت چند روز پیش خود درباره عمدی‌بودن پکت‌لاست در گیت‌هاب اشاره می‌کند اما معتقد است که در مورد اینستاگرام پکت‌لاست، عمدی نیست و به‌ن ظر می‌رسد که چون لینک آن پر شده با اختلال مواجهیم.
انتخاب مسیر
این کارشناس در توضیح عامل «انتخاب مسیر» با فرض این که زیرساخت، دو لینک به ارمنستان دارد که یکی یک ترابیت و لینک دیگر دو ترابیت است، می‌گوید: «قاعدتا ترافیک باید پخش شود، زیرا همه ترافیک را نمی‌توان از لینک یک ترابیتی یا دو ترابیتی فرستاد.»
فرهادیان با اشاره به این که مثلا مسیر یک ترابیتی ممکن است ۱۰ میلی‌ثانیه و مسیر دو ترابیتی ممکن است ۱۰۰ میلی‌ثانیه باشد، تفاوت تأخیر (latency) این دو مسیر را مورد توجه قرار می‌دهد. به گفته او «زیرساخت انتخاب مسیر را به‌صورت دستی انجام می‌دهد. به عنوان مثال وقتی یک لینک پر می‌شود، فرضا تعدادی از کاربران همراه اول را از یک لینک به لینک دیگر منتقل می‌کند اما مسئله این است که طی همین جابه‌جایی کیفیت اینترنت کابران تغییر می‌کند.»
کیفیت اتصال کاربر به اپراتورها
کارشناس شبکه با اشاره به این که مواردی که برشمرد با این فرض بود که ما وسط دیتاسنتر قرار داریم و به طور مستقیم به زیرساخت وصل هستیم، می‌گوید: «اما واقعیت این است که ما مستقیم به زیرساخت وصل نیستیم. به عنوان مثال کاربر از دیتای موبایل استفاده می‌کند و بسته به این که موبایل کاربر چند خط اینترنت داشته باشد، کیفیت اینترنت (پهنای باند، پکت‌لاست و جیتر) تغییر می‌کند.»
فرهادیان با یادآوری کیفیت مناسب اینترنت همراه در ابتدای راه‌اندازی، به افزایش کاربران اینترنت موبایل و آغاز مشکلات اشاره می‌کند. به گفته او «مردم به حدی از دیتای موبایل استفاده کردند که اکنون تعداد کاربران موبایل با جمعیت کشور تقریبا برابری می‌کند.»
فرهادیان نتیجه می‌گیرد که «دکل‌های بی‌تی‌اس اشباع شده‌اند و دیگر نمی‌توانند پاسخگوی این حجم از کاربران باشند.»
سرعت اینترنت کشور
بررسی رتبه‌بندی سرعت اینترنت کشور در سایت اسپیدتست، در زمان تهیه این گزارش حاکی از آن است که سرعت اینترنت همراه در ایران بدون تغییر نسبت به چند روز گذشته در رتبه ۷۷ قرار دارد که میانه جدول سرعت اینترنت موبایل در جهان به حساب می‌آید. با این حال رتبه اینترنت ثابت کشور در مقایسه با روزهای پیش نشانگر آن است که با دو پله صعود به رتبه ۱۴۱رسیده است که تقریبا اواخر جدول رتبه‌بندی کشورها قرار دارد.»
همشهری
